XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KT-XH VÙNG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ:
Cần đảm bảo nguồn lực, phù hợp với thực tiễn
Ðề án tổng thể phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện đặc biệt khó khăn là nội dung quan trọng được Quốc hội khóa XIV thảo luận tại Kỳ họp thứ 8, trọng tâm là làm thế nào để Ðề án tạo được chuyển biến thực chất.
Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến, Đề án tổng thể phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN), vùng có điều kiện đặc biệt khó khăn (sau đây gọi là Đề án) thể hiện sự quan tâm đặc biệt của cả hệ thống chính trị đối với vùng DTTS&MN và được kỳ vọng sẽ giải quyết những khó khăn, vấn đề bức thiết hiện nay, đưa vùng đồng bào DTTS&MN phát triển cùng đất nước.
Giải pháp hỗ trợ phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS cần tính đến điều kiện cụ thể của từng vùng, miền, gắn với đặc trưng của mỗi DTTS.
- Trong ảnh: Học sinh DTTS của Trường Tiểu học Canh Liên, huyện Vân Canh.
Vùng “5 nhất”
Trình bày Báo cáo thẩm tra Đề án, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hà Ngọc Chiến cho rằng, vùng DTTS&MN giữ vị trí chiến lược và tầm quan trọng đặc biệt về chính trị, KT-XH, an ninh, quốc phòng, đối ngoại và bảo vệ môi trường sinh thái.
Không cào bằng, chung chung
Là người dân tộc Bana sống ở huyện Vĩnh Thạnh, từng là ÐBQH khóa X, ông Yang Danh rất quan tâm đến Ðề án. Ông cho rằng, từng giải pháp của Ðề án phải tính toán đến điều kiện cụ thể của từng vùng, miền, gắn với đặc trưng của mỗi DTTS, tránh tình trạng cào bằng, chung chung. “Với đồng bào DTTS ở Bình Ðịnh, các chính sách hỗ trợ cần lưu tâm đến tỷ lệ hộ nghèo còn cao, nguy cơ tái nghèo lớn, cùng những vấn đề xã hội như mê tín dị đoan, tự tử...”, ông Yang Danh đề xuất.
Việc triển khai thực hiện chính sách dân tộc trong những năm qua đã đạt được những thành tựu quan trọng, đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào từng bước được nâng cao, diện mạo vùng DTTS&MN đã thay đổi rõ rệt. Nhưng hiện nay, vùng DTTS&MN còn có 1.957 xã và 20.176 thôn đặc biệt khó khăn. Đây là khu vực vẫn còn tồn tại “5 nhất” so với cả nước, đó là: Vùng có điều kiện tự nhiên khó khăn nhất; chất lượng nguồn nhân lực thấp nhất; KT-XH phát triển chậm nhất; tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản thấp nhất; tỷ lệ người nghèo cao nhất. Khoảng cách phát triển, mức thu nhập bình quân của người DTTS so với mặt bằng chung cả nước chưa được thu hẹp mà có xu hướng ngày càng nới rộng.
Mặt khác, hiện có 118 văn bản chính sách đối với vùng DTTS&MN do nhiều cơ quan chủ trì xây dựng, quản lý, tổ chức thực hiện nên nguồn lực bị phân tán, dàn trải, khó lồng ghép, hiệu quả không cao, khó xác định rõ trách nhiệm. Vì vậy, cần có giải pháp tổng thể, khắc phục những tồn tại, hạn chế của giai đoạn vừa qua, tập trung nguồn lực đầu tư phát triển toàn diện vùng DTTS&MN, thu hẹp dần khoảng cách về trình độ phát triển và mức thu nhập của đồng bào DTTS so với cả nước.
Cần giải pháp phù hợp, nguồn lực cụ thể
Về giải pháp chủ yếu, Đề án đưa ra 11 nhóm giải pháp, trong đó đề xuất 8 dự án thành phần, gồm nhiều tiểu dự án, cơ bản bao phủ các lĩnh vực đời sống xã hội. Song, đại biểu (ĐB) Lê Công Nhường (Đoàn Bình Định), cho rằng, 8 dự án thành phần này có sự chồng lấn, đan xen, trùng lắp nhau, khi triển khai khó giám sát, kiểm tra. Ví dụ, dự án 2 và 3 trùng nội dung hỗ trợ nước sinh hoạt.
Trong khi đó, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lê Kim Toàn bày tỏ băn khoăn về nguồn lực thực hiện. “Đã là đề án cụ thể phải xác định rõ nguồn lực thực hiện. Đề án thực hiện trong bao nhiêu năm, tổng nguồn lực như thế nào; tích hợp kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2026 thì phải bố trí nguồn lực Trung ương, địa phương ra sao. Các tỉnh có dân số là đồng bào DTTS, các tỉnh miền núi thì bố trí nguồn lực như thế nào. Không có nguồn lực cụ thể, hài hòa, phải “co kéo” bởi các chương trình, dự án khác thì sẽ rất khó khăn trong thực hiện. Nếu chỉ nêu đơn giản như dự thảo Đề án thì tôi nghĩ thể hiện ý chí quyết tâm nhiều hơn là thực tiễn”, ĐB Toàn phân tích.
Về mục tiêu tăng thu nhập bình quân của đồng bào DTTS, ĐB Lê Kim Toàn lưu ý cần phân biệt vùng đồng bào DTTS và đồng bào DTTS. Phải xác định rõ đối tượng hướng đến là vùng đồng bào DTTS, chứ không phải hộ gia đình DTTS ở đồng bằng.
Ở góc độ khác, theo ĐB Đặng Hoài Tân (Đoàn Bình Định), người DTTS đa phần ít tài sản, khó tiếp cận nguồn vốn từ các ngân hàng thương mại, nên để có vốn sản xuất, họ chủ yếu qua kênh ngân hàng CSXH. Do đó, đề nghị Chính phủ cân đối bổ sung nguồn vốn hợp lý cho ngân hàng CSXH để mở rộng cho vay đến các dự án sản xuất kinh doanh, tạo sinh kế cho đồng bào DTTS.
“Hiện tại, có những cộng đồng dân cư dân số không nhiều, sống ở địa bàn hiểm trở, hẻo lánh, không có điều kiện đầu tư, phát triển. Nếu những vùng đó không liên quan đến an ninh biên giới, đề nghị Chính phủ bố trí nguồn lực để tái định cư cho những cộng đồng này”, ĐB Tân đề xuất thêm.
NGUYỄN VĂN TRANG