Triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4: Lúng túng, bất cập!
Những tiện ích trong ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại hóa nền hành chính công, đặc biệt là dịch vụ công trực tuyến mức độ cao đem lại cho người dân, DN là rất lớn. Dẫu vậy, hiện số lượng dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3, 4 của tỉnh không nhiều; đáng nói hơn phần lớn dịch vụ lại... không phát sinh giao dịch.
Kết quả chỉ số cải cách hành chính năm 2017 được Bộ Nội vụ công bố mới đây, Bình Định đứng thứ 59/63 tỉnh, thành. Trong nhiều nguyên nhân, đáng chú ý là cung cấp dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) mức 3 và 4, Bình Định không có điểm do tỉ lệ giao dịch phát sinh đạt thấp.
Tổ chức, cá nhân giao dịch trực tiếp tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của Văn phòng HĐND - UBND TP Quy Nhơn khá đông, dù thành phố đã triển khai nhiều DVCTT mức độ 3 cho nhiều thủ tục hành chính.
Thiếu “công dân điện tử”?
Tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả Văn phòng HĐND - UBND TP Quy Nhơn, hằng ngày người dân đến nộp hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính khá đông. Trong khi 48 thủ tục hành chính đưa vào triển khai thực hiện tiếp nhận hồ sơ trực tuyến mức độ 3 trên các lĩnh vực: LĐ-TB&XH, Tư pháp, Nội vụ, Đăng ký kinh doanh, Quản lý đô thị, Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất... rất ít người sử dụng.
Từ đầu năm 2018 đến hết ngày 5.6, trong tổng số 8.715 hồ sơ thành phố tiếp nhận của các tổ chức, cá nhân, DN, chỉ có 344 hồ sơ của 5 thủ tục thuộc lĩnh vực LĐ-TB&XH được nộp trực tuyến mức độ 3. Trong khi đó, Quy Nhơn là đơn vị dẫn đầu khối UBND cấp huyện, thị xã, thành phố về sử dụng DVCTT.
Ông Đặng Xuân Thoại - chuyên viên phụ trách công nghệ thông tin và cải cách thủ tục hành chính Văn phòng HĐND - UBND TP Quy Nhơn, cho hay: “Hạ tầng công nghệ thành phố đã có, nhưng giao dịch DVCTT mức độ cao lại phụ thuộc rất nhiều vào người sử dụng dịch vụ. Cái khó nhất là người dân vẫn có thói quen đến trực tiếp cơ quan hành chính để nộp hồ sơ; chưa mặn mà, hoặc không tin tưởng vào DVCTT. Mặt khác, hệ thống mạng, phần mềm đôi khi trục trặc trong truyền tải dữ liệu khi đăng ký nộp hồ sơ hay cập nhật thông tin cũng ảnh hưởng và gây không ít khó khăn cho công dân. Chưa kể, cách thức thu phí trực tuyến đến thời điểm này vẫn chưa có hướng ra”.
Ở cấp tỉnh cũng trong tình trạng tương tự. Trong 21 sở, ban, ngành chỉ có 14 đơn vị cung cấp DVCTT mức 3; còn mức 4 mới được triển khai ở 4 sở: Tài chính, TT&TT, GTVT, Công Thương. Tuy nhiên, kết quả số hồ sơ phát sinh giao dịch chỉ xảy ra ở 7 đơn vị.
Theo ông Trần Kim Kha, Giám đốc Sở TT&TT, cả tỉnh hiện có 96 DVCTT được cung cấp ở mức 4, 551 dịch vụ ở mức độ 3. Không chỉ tỉ lệ tổ chức, người dân, DN sử dụng DVCTT mức độ 3 và 4 thấp, mà nhiều nơi không tiếp nhận được hồ sơ nào. “Người dân và rất nhiều DN vẫn giữ thói quen cũ là đến trực tiếp cơ quan để giải quyết thủ tục hành chính, một phần là do việc tuyên truyền sử dụng dịch vụ chưa được sâu rộng, chưa đến được với người dân”, ông Kha nói.
Cần quyết tâm và sự đồng bộ
Kết quả “èo uột” trong triển khai, sử dụng DVCTT mức độ 3 và 4 cũng cho thấy nhiều hạn chế, vướng mắc từ các quy định cho đến quy trình thực hiện dịch vụ. Một số thủ tục yêu cầu đính kèm file liên quan khi nộp hồ sơ trực tuyến, song việc số hóa các tài liệu liên quan của công dân, DN lên hệ thống chưa sẵn sàng. Ông Trần Kiên, cán bộ phụ trách công nghệ thông tin (Sở Công Thương) đã đề cập đến vấn đề yêu cầu về tính pháp lý của hồ sơ giao dịch trực tuyến, cũng như cách thức nộp phí, lệ phí (nếu có). Theo đó, đến nay, Sở Công Thương mới thực hiện duy nhất dịch vụ công mức 4 cho thủ tục “Thông báo thực hiện khuyến mãi”, đơn giản vì thủ tục này không đòi hỏi nộp phí. Còn 21 DVCTT cung cấp mức 3, từ đầu năm 2018 đến nay mới 4 thủ tục có hồ sơ nộp trực tuyến. “Nhiều thủ tục yêu cầu hồ sơ phải có bản chính, trường hợp này nếu có chữ ký số thì được chấp nhận. Vấn đề nằm ở các bản sao buộc phải công chứng, nhưng hiện vẫn chưa triển khai công chứng điện tử thì không có tính pháp lý”, ông Kiên lý giải.
Ông Kha cũng thừa nhận: “Về nguyên tắc, những tài liệu gửi qua hệ thống DVCTT với các giấy tờ được gửi bằng file ảnh, bản scan đều không đảm bảo cơ sở pháp lý. Hiện nay, một số sở, ngành “linh hoạt” giải quyết DVCTT cho người dân, DN, nhưng vẫn phải đối chiếu, hoặc yêu cầu nộp hồ sơ gốc để lưu. Đây là vướng mắc rất lớn không riêng của Bình Định, để giải quyết cần có sự đồng bộ từ cơ chế, quy định pháp luật cho đến quy trình triển khai dịch vụ”.
Là một trong những “điểm sáng” hiếm hoi, Sở Tài chính triển khai khá hiệu quả 10 DVCTT mức 4; với số lượng giao dịch giải quyết từ đầu năm 2018 đến nay khoảng 2.950 hồ sơ. Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó Giám đốc Sở, Sở đã quán triệt tất cả cán bộ, công chức phải hướng dẫn tỉ mỉ, cặn kẽ cho các tổ chức, cá nhân, DN trực tiếp đăng ký hồ sơ qua mạng; đồng thời, đưa vào tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, công chức. “Sử dụng hiệu quả DVCTT không chỉ đòi hỏi quyết tâm của người đứng đầu đơn vị, mà một yếu tố cực kỳ quan trọng nữa là phải tuyên truyền sâu rộng để người thụ hưởng dịch vụ hiểu được lợi ích của dịch vụ”, bà Mai nhấn mạnh.
DVCTT mức 3 cho phép người sử dụng điền và gửi trực tuyến các mẫu văn bản đến cơ quan, tổ chức cung cấp dịch vụ. Các giao dịch trong quá trình xử lý hồ sơ và cung cấp dịch vụ được thực hiện trực tuyến; việc thanh toán lệ phí (nếu có) và nhận kết quả được thực hiện trực tiếp tại cơ quan, tổ chức cung cấp dịch vụ.
DVCTT mức 4 là DVCTT mức độ 3, nhưng cho phép người sử dụng thanh toán lệ phí trực tuyến. Ðây là một trong những nội dung quan trọng trong tiến trình cải cách hành chính của tỉnh.
THU HIỀN
Vai trò người đứng đầu rất quan trọng
Ðó là khẳng định của Giám đốc Sở TT&TT Trần Kim Kha nhằm phát huy hiệu quả, tránh lãng phí trong sử dụng DVCTT mức độ 3 và 4.
* Cụ thể các giải pháp trong thời gian tới là gì, thưa ông?
- Trong năm 2018, trước hết Sở TT&TT sẽ tham mưu UBND tỉnh tổ chức lớp tập huấn cho cán bộ lãnh đạo sở, ngành, địa phương về hiệu quả của ứng dụng công nghệ thông tin, cũng như ứng dụng DVCTT trong điều hành, quản lý và giải quyết thủ tục hành chính cho người dân.
Đối với tuyên truyền trong nhân dân, cùng với kênh báo, đài, mạng xã hội, Sở TT&TT sẽ làm việc với các nhà mạng để thông tin tuyên truyền qua tin nhắn điện thoại.
* Còn giải pháp cho tính pháp lý của hồ sơ nộp trực tuyến qua mạng?
- Sở cũng đề xuất UBND tỉnh nghiên cứu và có chỉ đạo đến các cơ quan nhà nước, bên cạnh việc trả kết quả bằng giấy như hiện nay thì triển khai thêm bản điện tử, có chữ ký số để tạo cơ sở pháp lý của các loại giấy tờ trong hồ sơ giao dịch DVCTT.
Tất nhiên, tiện cho người dân và DN thì sẽ nảy sinh thêm việc cho cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt trong giai đoạn đầu triển khai. Điều này cũng không sai quy định, nhưng cũng không phải loại văn bản nào cũng có thể làm được bằng cách này. Cho nên đây chỉ là giải pháp trước mắt; về lâu dài cần có giải pháp căn cơ, hiệu quả hơn như: triển khai cơ sở dữ liệu dân cư và chia sẻ dữ liệu cho cơ quan nhà nước các cấp, thực hiện công chứng điện tử để cung cấp các bản sao có chữ ký số đảm bảo tính pháp lý cho người dân, DN.
* Người dân không mấy “mặn mà” với DVCTT, nhưng phải chăng điều này cũng có từ chính cán bộ, công chức của các cơ quan nhà nước?
- Đúng là ngoài những vướng mắc trên, thực tế thời gian qua dù UBND tỉnh đã có văn bản đôn đốc các sở, ngành, địa phương đẩy mạnh triển khai cung cấp DVCTT mức độ 3 và 4, nhưng chỉ có một số sở, ngành, địa phương bắt tay vào triển khai thực hiện. Để triển khai DVCTT hiệu quả, cần phối hợp đồng bộ ở tất cả các bộ phận của từng cơ quan nhà nước, đặc biệt vai trò người đứng đầu!
Bên cạnh đó, do việc ứng dụng DVCTT mức độ 3, 4 sẽ công khai, minh bạch toàn bộ quy trình giải quyết thủ tục hành chính, công chức thực thi nhiệm vụ bị giám sát, kiểm soát rất sát sao về thời gian, chất lượng giải quyết hồ sơ, nên có tình trạng một số bộ phận không muốn ứng dụng dịch vụ.
* Xin cảm ơn ông!
MAI HOÀNG (Thực hiện)