* Từ những chiếc xe "ba không"...

Xe vận chuyển gỗ lậu bị Kiểm lâm Hoài Ân bắt giữ (ảnh: Tiến Sỹ)

Tôi tình cờ quen M. trong một tiệm sửa xe máy khi cả 2 mang xe đến đây để sửa chữa. M quê ở Hoài Ân, lấy vợ ở Hoài Nhơn. Công việc trước đây của M là đi hái dừa thuê, chạy xe ôm… nhưng cũng không đủ tiền để nuôi vợ đang bị đau, 2 đứa con còn nhỏ dại. Thế là theo lời rủ rê của bạn bè, M gia nhập vào đội quân "nhất phá sơn lâm". Phần lớn những người trong "đội quân" này đều khá trẻ và có chung một hoàn cảnh là: nghèo, không có nghề nghiệp ổn định. Số đông hiện đang cư ngụ tại Hoài Ân, còn lại là ở An Lão, Hoài Nhơn. Ban ngày thì họ ngủ vùi để đợi khi đêm xuống là lên đường "tác nghiệp". Gia tài quý nhất, đồng thời cũng là cái "cần câu cơm" mà M cũng như những anh em cùng hội có được là chiếc xe Honda 67, mà theo cách nói hóm hỉnh của M là xe "3 không": Không giấy tờ, không có chủng loại và không có đối thủ. Chiếc xe này được độ chế trên khung sườn xe Honda 67, máy Citi có dung tích xilanh 97cc. Vì là xe độ chế nên nó không có giấy tờ đăng ký. "Không đối thủ" mới thực sự là yếu tố sống còn mà người làm ra nó mong muốn. Máy xe được các tay thợ giỏi "xoáy nòng" và "đôn dên" lên 3 ly để tăng dung tích xilanh. M vỗ vào yên "con ngựa chiến" của mình và cười: "Chỉ đơn giản vậy thôi, nhưng ông anh cứ thử mang chiếc Dream Nhật ra đường trường đua với tôi, bảo đảm tôi cho ông anh ngửi khói…". Yên của những chiếc xe này còn được hàn thêm một khung sắt to bằng ngón chân cái. Khi chuyên chở gỗ, chỉ cần gác lên và cho một người ngồi trên súc gỗ, khi bị truy đuổi dễ hất gỗ xuống đường để tẩu thoát. M tâm sự: "Cực chẳng đã mới đi làm cái công việc này, chứ nó nguy hiểm lắm…". Cũng qua M, tôi mới biết được những người trong nhóm của anh ta lên đến con số hàng chục.

* Đến những chuyến xe "bão táp"

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết nguồn gỗ bị khai thác chủ yếu là trên các địa bàn của rừng Cát Sơn (Phù Cát), Vĩnh Kim (Vĩnh Thạnh), Nghĩa Điền (Hoài Ân) và An Toàn (An Lão). Con đường chính đưa về xuôi đi qua Ân Nghĩa. Khi về đến Ân Nghĩa thì những người chuyên chở sẽ đi theo 3 con đường để về Hoài Nhơn. Con đường thứ nhất đi qua thôn Phú Ninh, xuống Phú Hữu; con đường thứ hai là đi qua Nghĩa Điền xuống Kim Sơn và xuống Gò Loi; con đường thứ ba là đường đi qua qua dốc Bà Bơi xuống Ân Hữu hoặc Ân Sơn và điểm dừng cuối cùng là một số xưởng gỗ ở Hoài Nhơn. Gỗ phần lớn là gỗ chò, số ít còn lại là hương, lõi muồng… được khai thác lén lút trong những cánh rừng, sau đó được đưa ra cửa rừng cất giấu, đợi khi đêm xuống, từ khoảng 22 giờ đến 5 giờ sáng, những súc gỗ này được sang tay với giá rẻ để chuyển đi bằng xe gắn máy.

Chúng tôi đã tận mắt chứng kiến "những chuyến xe bão táp" chuyển gỗ về xuôi trong một đêm vào thượng tuần tháng 11 này. 21 giờ đêm, tôi cùng với anh O, quê ở Hoài Nhơn, từ thị trấn Bồng Sơn xuất phát đi Ân Nghĩa. Mưa bắt đầu nặng hạt. Càng về khuya, cái lạnh mùa đông của miền trung du Hoài Ân như cắt da cắt thịt. Gần 1 giờ sáng, khi chúng tôi định quay về thì bất ngờ nghe tiếng xe máy gầm rú. Một chiếc, hai chiếc… rồi lần lượt hơn 10 chiếc lao ra từ cửa rừng, trên mỗi chiếc xe đều chở theo một súc gỗ và chạy với tốc độ chóng mặt. Phía sau là những nhân viên của Hạt kiểm lâm Hoài Ân đang cho xe bám theo rượt đuổi trong mưa. Chiếc xe đi cuối cùng chừng như thấy khó có khả năng thoát được đã hất văng súc gỗ xuống đường rồi mất hút trong đêm…

* Những "đêm trắng" ở Ân Nghĩa

Đêm 10-11, chúng tôi trở lại Ân Nghĩa.

Khi đến trụ sở UBND xã thấy có khoảng gần 20 người tập trung tại đây. Ở bên ngoài những chiếc xe "ba không" nẹt pô, rú ga quần đảo, tạo nên một không khí căng thẳng đến nghẹt thở bao trùm. Ông Hồ Văn Sâm, Bí thư Đảng ủy xã cho biết: "Vừa rồi chúng tôi đã bắt 1 chiếc xe chở gỗ nên chúng đến đây uy hiếp, tình hình quá căng thẳng nên chúng tôi phải đề phòng và nâng cao cảnh giác …".

Cũng theo ông Sâm, đây là đêm thứ 5 mà ông và những người ở đây đã thức trắng để truy bắt lâm tặc. Số gỗ thu giữ được đã hơn 5 m³  và một số phương tiện vận chuyển. Không hiểu "đầu ra" của nguồn gỗ này mạnh như thế nào mà gần 10 ngày rồi, bọn lâm tặc hoạt động rất mạnh đến mức lộng hành. Trung bình mỗi đêm có khoảng hơn 30 xe chở gỗ về xuôi. Để tăng cường việc truy bắt, Hạt kiểm lâm Hoài Ân đã cử về Ân Nghĩa một tổ gồm 3 nhân viên "đóng chốt" tại đây. Địa phương đã huy động lực lượng du kích, dân quân lên hơn 20 người để làm nhiệm vụ. Tuy nhiên việc truy bắt cũng không mấy khả quan, chủ yếu là uy hiếp để lâm tặc không dám lộng hành. Thông thường những lúc như vậy thì lâm tặc "bỏ của chạy lấy người" và trên thực tế, những người làm nhiệm vụ truy bắt cũng không đủ phương tiện và khả năng để bắt thủ phạm vì chúng cực kỳ liều lĩnh, luôn tìm cách tẩu thoát bằng mọi giá.

Nhìn những tô mì tôm được làm "tốc hành" để ăn khuya, những cốc nước lọc không có tý trà, những đôi mắt thâm quầng vì thiếu ngủ của những người đang làm nhiệm vụ giữ rừng tại Ân Nghĩa, chúng tôi hiểu rằng cuộc chiến chống lâm tặc ở đây còn lắm gian nan, nguy hiểm.

. L.N