Quang Trung - Nguyễn Huệ (ảnh: Đào Tiến Đạt)

Mùa xuân và tuổi trẻ, đó là hai khái niệm lồng trong một biểu tượng Quang Trung - Nguyễn Huệ với hào khí Tây Sơn. Với những chiến công từ quân sự đến chính trị, từ kinh tế đến ngoại giao, từ chấn hưng giáo dục đến cải cách văn hóa, nhà lãnh tụ kiệt xuất, vị hoàng đế anh minh, người anh hùng lỗi lạc đã làm sứ mệnh hồi sinh đất nước trong điệu khải hoàn ca. Điệu khải hoàn ca kiêu hùng của ngưới lính bước qua bao nhiêu trận mạc. Điệu khải hoàn ca hiên ngang của người dân cày giũ bùn đứng dậy cầm nắm được vận mệnh của mình. Điệu khải hoàn ca của những kẻ sĩ rồng mây gặp hội, bút nghiên rực sáng lương tri, phẩm giá. Điệu khải hoàn ca của nhân dân lao lực và lao tâm, nhân dân tìm về nhân loại bằng cách không ngừng vun đắp truyền thống văn hóa, bản sắc dân tộc độc đáo đã được hun đúc qua mấy nghìn năm tài trí, dũng lược, đại nghĩa, chí nhân… Nhân dân bắt đầu với một thời đại mới. Bắt đầu như bình minh. Bắt đầu như hết giao thừa là nguyên đán. Mỗi người có điều kiện đi tìm sự trong trẻo và tròn đầy của mình trước mùa xuân, trước những ngày tháng tươi mới và trẻ trung.

Bí ẩn của niềm vui và hạnh phúc của đời mỗi con người trong cuộc đời dân tộc và đất nước là ở đâu? Đó là câu hỏi lớn của mỗi thời đại mà người anh hùng cứu nước cứu dân phải trả lời và tầm vóc của họ phụ thuộc vào nụ cười rạng rỡ trên gương mặt Tổ quốc và hồi trống ngực rộn rã của trái tim nhân dân.

Không phải bằng lời kinh sáng thế hay lễ kỳ yên khao vọng thánh thần, yểm quỷ trừ tà, nhưng Quang Trung - Nguyễn Huệ đã làm cuộc kỳ yên sáng thế cho Tổ quốc nhân dân bằng thanh gươm và ngòi bút, bằng lưỡi cày và đàn trống, bằng sự đâm chồi và nảy lộc, đơm hoa và kết trái, bằng nội lực truyền thống và sức mạnh hiện đại, bằng tất cả sự quật khởi của mùa xuân và tuổi trẻ.

Quang Trung - Nguyễn Huệ bước ra đời từ tấm áo vải, lớn lên cùng ngọn cờ đào và mỗi năm tháng trong đời ông đều gắn liền với tính chất mới mẻ, tươi đẹp của cái mùa khởi đầu cho vòng quay thiên nhiên, cái tuổi khởi đầu cho vòng quay đời người. Chính điều đó có mối liên hệ sâu thẳm và nhân ái với vận mệnh dân tộc, vận mệnh đất nước trong thời đại ông. Mười tám tuổi cùng đại huynh tụ nghĩa, đánh hết trận này đến trận khác, chưa hề nếm mùi thất bại, ba mươi lăm tuổi sáng nghiệp vương triều lừng lẫy, ba mươi chín tuổi băng hà, tất cả sự nghiệp chiến đấu và xây dựng đất nước của ông gói gọn trong quãng đời đầy sức sống, đầy năng lượng cho cuộc khai mở, khám phá và sáng tạo. Trên đống tro tàn của các lực lượng phong kiến đã cỗi tàn, đã đông giá đến tận các mao mạch của xã hội đương thời, Quang Trung - Nguyễn Huệ đã phả vào công cuộc kiến thiết hơi ấm của khí dương xuân.

Mùa xuân và tuổi trẻ đồng hành cùng sự thay da đổi thịt của thiên nhiên và thời cuộc, của bầu trời và mặt đất, của vạn vật và con người, của suy tưởng và cảm hứng, của hoài bão và khát vọng… Với tinh thần ấy, Quang Trung - Nguyễn Huệ đã làm hồi sinh những tiềm ẩn của năng lượng, của thiên lương, của âm thanh trào dâng và sắc màu phong túc.

Từ một khúc quanh lịch sử đầy bi thương, non sông đất nước Việt Nam, non sông đất nước Bình Định đã kết tụ anh ba tú khí để sản sinh ra người anh hùng mang sứ mệnh phục hưng và cải cách "dìu dắt dân vào đạo lớn, đưa dân lên cõi đài xuân". Trên khúc quanh ấy, con trai ngậm ngọc, ruột gió hóa trầm, con người vươn vai thành Phù Đổng. Những nong cơm nong cà quê nhà yêu dấu đã góp hương vị cho đoàn quân áo vải có sức mạnh của ngựa sắt phun bão lửa. Trên chiếc ngai vàng còn nồng nàn mùi tre pheo rơm rạ và cũng chưa phai màu thuốc súng, vị hoàng đế lần lượt giải đáp cho nhân dân, cho lịch sử câu hỏi lớn của thời đại mà mình có sứ mệnh canh tân bằng chính đạo.

Đất nước dưới vương triều Quang Trung - Nguyễn Huệ đã tràn căng sức sống tuổi hoa niên một thời đại. 

Có mối liên hệ sâu thẳm và nhân ái giữa truyền thống lịch sử văn hóa Bình Định trong truyền thống lịch sử văn hóa Việt Nam, tiêu biểu nhất là biểu tượng Quang Trung - Nguyễn Huệ, biểu tượng của mùa xuân và tuổi trẻ.

NGUYỄN THANH MỪNG