Năm 2002, tai nạn lao động (TNLĐ) ở Bình Định có giảm nhưng số vụ xảy ra vẫn còn lớn. Ngoài nguyên nhân người lao động (NLĐ) thiếu ý thức, nguyên nhân quan trọng khác là do người sử dụng LĐ chưa quan tâm huấn luyện an toàn lao động (ATLĐ) và nhắc nhở NLĐ tuân thủ các biện pháp bảo hộ lao động (BHLĐ).

Những cảnh báo

1 giờ 30 phút ngày 5-4-2002, ông Lê Đức Bạn, Giám đốc Công ty TNHH Nam Á, cùng 5 công nhân khai thác đá tới khai thác đá gần đỉnh núi Hòn Chà (phường Bùi Thị Xuân – TP Quy Nhơn). Công nhân hợp đồng theo thời vụ Nguyễn Văn Phong, 27 tuổi, đang trong giai đoạn thử việc một tháng, đào lỗ để khai thác. Đến 14 giờ 45 phút, trong lúc nghỉ giải lao, anh Phong đã bị phần đất bám vào hòn đá sạt khỏi thành đá, sụp xuống đè lấp và đã chết do chấn thương sọ não. Nguyên nhân TNLĐ được kết luận là do giám đốc của công ty không có kiến thức trong lĩnh vực làm đất, chưa xác định kỹ và xử lý hết phần đất đá phân hóa bám vào mặt đá bị lõm, do đó anh Nguyễn Văn Phong làm việc dưới vách đá gần thẳng đứng bị đất sạt lở, dẫn đến tử vong.

Một TNLĐ chết người khác liên quan đến lĩnh vực xây dựng nhà ở. Ông Lê Văn Dũng thuê một số thợ đến xây dựng nhà cấp 4 cho mình trong một hẻm nhỏ tại tổ 12, khu vực 2, phường Thị Nại - TP Quy Nhơn. Các thợ đều là lao động tự do. Ngày 19-3, thợ tiến hành đóng cốp-pha để đúc gác lỡ và ô-văng hiên. Sau khi hỏi ý kiến của ông Dũng và ông Hạnh (người được giao điều hành thợ), thợ cốp-pha làm khuôn đúc ô-văng và dầm trên ô-văng không có khuôn các dầm dọc chống lật âm vào hai tường bên. 8 ngày sau, sáng 27-3, các thợ xây dựng tự tháo dỡ cốp-pha ô-văng hiên. Lúc 11 giờ 15 phút, khi mọi người đang đứng tô trát vữa dưới ô-văng, tấm ô-văng đổ sập xuống giàn giáo, đè một thợ xây tên Dương Văn Tin chết tại chỗ. Nguyên nhân được xác định là do công trình xây dựng không có thiết kế, không có giấy phép xây dựng, kỹ thuật và cách thức thi công hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm chủ quan của thợ xây dựng. 

Chế tài với các DN vi phạm?

Trên đây chỉ là 2 trong số 8 vụ TNLĐ dẫn đến chết người trong năm 2002. Theo báo cáo của Sở Lao động- Thương binh và Xã hội Bình Định, trong năm 2002, toàn tỉnh xảy ra 79 vụ tai nạn lao động, với 82 người bị nạn, trong đó có 9 người chết. Số người bị hại đã giảm so với năm 2001 nhưng nhìn chung, số vụ TNLĐ vẫn còn lớn. Nguyên nhân chủ yếu của các vụ TNLĐ là “do người sử dụng lao động chưa thật sự quan tâm áp dụng các biện pháp an toàn cho NLĐ và NLĐ thiếu ý thức, chủ quan khi làm việc”. Đợt kiểm tra nhân Tuần lễ quốc gia An toàn - Vệ sinh lao động - phòng chống cháy nổ (ATVSLĐ-PCCN) năm 2002 cho thấy, một số cơ sở sản xuất, DN dân doanh chưa có mạng lưới an toàn - vệ sinh viên, NLĐ chưa được huấn luyện về AT-VSLĐ, các quy trình vận hành máy chưa đầy đủ. Rất ít DN tổ chức khám sức khỏe định kỳ, bệnh nghề nghiệp cho NLĐ làm việc ở những nơi độc hại.

Tại một số cơ sở sản xuất trong KCN Phú Tài, nhiều thiết bị điện chưa được nối bảo vệ chạm điện vỏ; cầu dao điện bị mất nắp và ngay nơi thao tác đóng ngắt cầu dao đều có vật cản. Ngoài ra, theo quy định của Bộ luật Lao động thì DN phải xây dựng báo cáo khả thi về các biện pháp AT-VSLĐ khi xây dựng, sửa chữa mới, mở rộng, cải tạo các công trình, nhưng nhiều DN không tuân thủ quy định này.

Không những vậy, nhiều cơ sở sản xuất không biết hoặc cố tình không tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt về ATLĐ đối với các thiết bị, vật tư có khả năng gây nguy hiểm cho tính mạng của người lao động. Ngay trong Tuần lễ Quốc gia ATVSLĐ - PCCN năm 2002, Đoàn kiểm tra liên ngành đã phát hiện Công ty TNHH Thuận Đức, chỉ từ ngày 3 đến  8-2-2002 đã vận chuyển và sử dụng trái phép một số lượng lớn vật liệu nổ gồm 228 kg thuốc nổ và 400 kíp nổ tại công trường đang thi công Ghềnh Ráng - Quy Hòa (TP Quy Nhơn). Năm 2002, trong số 297 cơ sở sản xuất trên địa bàn tỉnh, chỉ có 73 cơ sở báo cáo về tình hình TNLĐ, dù đây là yêu cầu bắt buộc với các DN.

Để giảm thiểu TNLĐ đến mức tối đa, đòi hỏi các cơ quan chức năng ngoài việc hướng dẫn DN thực hiện tốt công tác AT-VSLĐ-PCCN, giáo dục NLĐ ý thức về quyền lợi và trách nhiệm bảo hộ lao động cho chính mình; phải có thêm những biện pháp xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, áp dụng các chế tài theo quy định của pháp luật.

. Lê Viết Thọ