Anh Minh bên chiếc xe tự chế tạo

Cuối tháng 10-2003, trong đoàn hành trình bằng xe máy xuyên Việt ủng hộ SEA Games và Para Games của Hội thanh niên khuyết tật TPHCM, có một chiếc xe thật đặc biệt. Đó là chiếc xe máy 3 bánh cải tiến từ xe mô tô 2 bánh, có các bộ phận điều khiển động cơ đều bằng tay và đặc biệt là nó có số lùi, rất tiện dụng cho người khuyết tật chi dưới (NKT). Chủ nhân và là người cải tiến chiếc xe máy đặc biệt này là anh Võ Đình Minh (47 tuổi), một NKT cả 2 chân - chủ tiệm mua bán đồ phụ tùng cơ khí ở 549 Trần Hưng Đạo, TP Quy Nhơn.

Xe 3 bánh có thể chạy lùi là mơ ước từ lâu của người NKT. Bởi khi điều khiển xe gặp đường hẻm mà muốn trở đầu, NKT chỉ có cách xuống xe và nhờ người khác giúp đỡ, có được số lùi để dễ dàng trở đầu xe thì còn gì bằng. Có nhiều cơ sở gia công lắp ráp xe máy dành cho NKT có quy mô lớn ở TPHCM như Đức Cường, Kiến Tường… nhưng không ở đâu có hệ thống hộp số lùi. Để có bộ hộp số này anh Minh đã phải mày mò hơn chục năm.

Năm lên 6 tuổi, sau một cơn sốt bại liệt, đôi chân của anh Minh đã bị tàn phế vĩnh viễn. Anh học đến lớp 8 rồi theo nghề sửa chữa điện tử, nhưng thất nghiệp dài dài vì không ai muốn thuê người đi lại khó khăn. Năm 29 tuổi anh lấy vợ. Rồi vợ anh mang thai, anh bỗng ước mơ có được một chiếc xe máy 3 bánh để chở vợ và để đi lại. Với tất cả tài sản ban đầu là 2 chỉ vàng cưới, anh đã đành bán đi để đầu tư cho chiếc xe "trong mơ". Anh mua một máy xe cũ, và các loại phụ tùng khác cũng là đồ cũ, cộng với gần một tháng trời miệt mài cùng người bạn làm nghề sửa xe máy, cuối cùng chiếc xe "trong mơ" của anh cũng đã ra đời. Nhưng khổ nỗi, sản phẩm đầu tay của anh mới chỉ dừng lại là "cái máy có gắn hệ thống chuyển động". Bởi nó còn rất thô và hạn chế độ chuẩn, nên khi chuyển động thì toàn thân "cái máy" này rung lên, chao lắc. Chưa thành công như ý muốn, nhưng anh rất vui vì sản phẩm do chính tay anh độ chế, lắp ráp đã có thể vận hành được.

Nhìn những chiếc ôtô chạy tới rồi chạy lui trở đầu trên đường, anh bỗng nảy ra ý định: "Phải làm cho chiếc xe của mình cũng chạy lui được". Anh bắt đầu mường tượng về một hộp số lui, theo nguyên lý lắp thêm nhông qua hệ thống đảo chiều đưa vào xích. Ý tưởng về hộp số lùi đeo đuổi anh suốt một thời gian dài. "Nhiều đêm không ngủ được, tôi ngồi hàng giờ bên bàn nước, đốt không biết bao nhiêu điếu thuốc lá, đôi tay cứ xoay xoay, đảo đảo, miệng lẩm nhẩm, mặt thần ra như kẻ mộng du. Vợ tôi cứ tưởng thần kinh tôi "có vấn đề" nên đã nhiều lần nhắc khéo" - anh kể. Do trình độ học vấn có hạn, tính toán rất khó khăn, nên anh có cách làm riêng của anh. Anh chọn mỗi tiệm cơ khí gia công một chi tiết, về ráp lại. Nhiều khi không khớp phải làm đi, làm lại nhiều lần, nhưng dù sao cũng giữ được bí mật của công việc. Mãi đến năm 1999, hộp số lui do anh độ chế đã hoạt động hoàn chỉnh.

Tháng 10-2002, có một người ở Quảng Bình vào Quy Nhơn tình cờ nhìn thấy chiếc xe anh đang đi có kiểu dáng đẹp, lại có số lui nên đã đặt vấn đề mua, và đấy là sản phẩm đầu tiên của anh được bán ra. Đến nay anh đã nhận gia công, độ chế được 11 chiếc xe loại này cho bạn bè khuyết tật ở Quảng Ngãi, Lâm Đồng và trong tỉnh. Với đủ loại kiểu dáng, mẫu mã tùy theo yêu cầu của người sử dụng. Trong đợt du khảo ra Bắc, có rất nhiều người bạn khuyết tật tha thiết đặt mua hộp số chạy lui do anh chế tạo nhưng anh chưa dám nhận lời, dù với giá không nhỏ (thiết kế mỗi hộp số chỉ tốn 1,5 triệu đồng, nhưng nhiều người đặt mua đến giá 3,5 triệu đồng). Bởi anh mong muốn sản phẩm của mình được đăng ký bản quyền, trước khi phổ biến rộng rãi. Hiện anh đã đăng ký tham gia "Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn tỉnh Bình Định năm 2003". Anh cho biết, một chiếc xe hoàn chỉnh do anh làm, có hình thức đẹp, thì giá khoảng 8 đến 11 triệu đồng một chiếc, tùy theo loại máy. Với giá thành này, người khuyết tật có thu nhập trung bình sẽ có cơ hội mua được xe để đi lại và làm việc. Anh nói: "Tôi chỉ muốn chứng minh những NKT luôn mong muốn được sống bình thường và có ích".

NGỌC DIÊN