Mấy ngày qua, dọc theo bờ suối Dứa thuộc khu vực 8, phường Bùi Thị Xuân (Quy Nhơn), người dân tranh nhau vớt cua, cá đang ngắc ngư chết nằm phơi mình trên mặt nước. Nhận được nguồn tin, ngay trong ngày 26-10 chúng tôi đã kịp có mặt hiện trường. Trước đó một giờ, tiếp xúc với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Sanh - Chủ tịch UBND phường cho biết: "Thủ phạm" đã được xác định là nước thải của DN Vạn Phát rò rỉ ra ở suối Lở.
 |
|
Hiện trường còn lại |
Sau một thời gian dài đóng cửa ngừng hoạt động theo quyết định của UBND tỉnh để chuẩn bị di dời lên Tây Sơn, cách đây khoảng hơn 1 tháng, DN có đơn gửi đến UBND phường xin được chuyển số lượng nước bẩn màu đen của nhà máy vào chứa trong trang trại của DN thuộc địa bàn của phường quản lý. Lý do DN này đưa ra là, các hồ chứa bên trong nhà máy đã quá tải, sợ bị vỡ tràn nước thải ra ngoài gây ảnh hưởng đến khu vực. Thời gian xin chuyển một tuần. Thông cảm với khó khăn của DN, UBND phường chấp nhận. Cẩn thận hơn, ông Sanh còn ghi rõ: "DN chỉ được đổ nước vào trong các hồ chứa ở giữa trang trại đã có sẵn, không được chứa ở hồ sát suối và phải đảm bảo không để nước chảy ra suối gây ô nhiễm môi trường".
 |
|
Nước thải đen ngòm chảy vào hồ chứa cho có lệ |
Thế nhưng khi cầm được văn bản này trên tay, DN đã không bỏ lỡ cơ hội để tận dụng triệt để. Thay vì chỉ đổ nước thải cồn trong vòng một tuần, DN cứ rỉ rả đổ vào những thời điểm thích hợp và kéo dài "lút" cho đến nay. Bình quân mỗi ngày, theo phản ánh của người dân địa phương, có 3-4 chuyến xe bồn chạy đi chạy lại để xả nước thải, tương đương với khoảng 200-300 m3. Và hồ chứa nằm ở giữa khu trang trại chỉ là cái cớ để "treo đầu dê"; hồ chứa lớn gấp 2 lần nằm ở sát con suối Lở mới là mục tiêu chính. Có thể nói là "nhất cử lưỡng tiện". Từ đây, những chiếc xe ô tô bồn không phải mất thời gian chạy thẳng vào bên trong trang trại mà chỉ cần đứng bên ngoài hàng rào để "thực hiện": Nếu an toàn thì… làm ngay xuống dòng suối. Ngược lại thì đã có một đường ống dẫn chờ sẵn lắp ghép cho chảy thẳng vào trong hồ. Giữa hồ chứa với con suối chỉ có cách nhau một bờ đất mỏng chưa tới nửa mét, mà lại là đất sỏi nên nước thải vào đây rồi lại rò rỉ "nguyên bản" ngay ra bên ngoài suối Lở; sau đó chảy về hợp lưu cùng nước suối Dứa, trước khi đổ ra cánh đồng Bàu Lác - nơi kiếm sống của nông dân 2 phường Bùi Thị Xuân và Trần Quang Diệu.
 |
|
Cá chết phơi mình trên mặt nước |
Từ lén lút, đối phó với cơ quan có chức năng, những ngày gần đây DN lại chuyển sang "thải" công khai ngay giữa ban ngày. Bằng chứng là tại thời điểm chúng tôi có mặt (cùng đi còn có 3 cán bộ của phường và 1 cán bộ công an khu vực) khoảng 10 giờ kém ngày 26-10, đã chứng kiến một chiếc xe bồn đang thực hiện "động tác" xả nước thải rồi vội vã cuốn vó, hiện trường để lại là một ống cao su để xả nước (xem ảnh) …
Mùa mưa đang bắt đầu, ấy thế mà nước trong lòng suối Dứa vẫn nhìn thấy ngả một màu ngà ngà (vừa đỏ quạch vừa đen ngòm), mùi mật rỉ xông lên ngột ngạt. Những người dân tỏ ra tiếc nuối: giá như các anh đến sớm hơn một ngày sẽ nhìn thấy cụ thể hơn. Tuy vậy, chúng tôi vẫn còn kịp ghi hình những con cá chết còn nằm phơi mình lềnh bềnh trên mặt nước nhờ nhờ, trong các kẽ đá. Trước mắt là cua cá, còn sau đó rất có thể sẽ là gia súc, gia cầm và hàng trăm ha lúa cùng rau màu các loại của người dân ở cánh đồng Bàu Lác đang chuẩn bị vào vụ, nếu không có biện pháp ngăn chặn ngay.
Nhắc đến DNTN dệt may thương mại Vạn Phát ở KCN Phú Tài, đến nay gần như ai cũng biết đến bởi DN này đã từng để xảy ra hàng loạt vụ thải nước thải cồn ra xung quanh gây ô nhiễm môi trường. Sau nhiều lần tạm đình chỉ để khắc phục nhưng không có kết quả, từ giữa năm 2003 đến nay, DN đã chính thức bị UBND tỉnh đình chỉ sản xuất vĩnh viễn trên địa bàn này, buộc phải di dời nhà máy đến địa điểm khác. Vậy mà thực tế cho thấy, DN đã bất chấp. Trao đổi với chúng tôi qua điện thoại, ông Hồ Quang Mươi - Giám đốc Sở TN-MT Bình Định cho biết: UBND tỉnh đã giao trách nhiệm này cho BQL các KCN. Trong thời gian DN Vạn Phát chờ di dời đến địa điểm mới (cũng như các DN ở KCN đang chờ xây dựng xong khu chứa nước thải xử lý tập trung), BQL phải phối hợp với Công ty Môi trường đô thị tìm địa điểm để giúp cho các DN chu chuyển nước thải. Tinh thần chỉ đạo là đổ nước thải vào các bãi rác mà công ty đang quản lý để phân hủy làm phân vi sinh… do đó, việc để DN còn tiếp tục đổ nước thải ra bên ngoài không đúng nơi quy định làm ô nhiễm môi trường, BQL các KCN phải có trách nhiệm trả lời trước công luận.
. Hưng Thịnh | 
