Bà Cao Thị Đạm (bìa phải) và 2 sĩ quan hưu trí Phạm Đình Minh (bìa trái), Huỳnh Cao Sơn

Cách đây 59 năm, khi ấy bà Đạm mới chỉ là một cô gái mười tám đôi mươi, là Trung đội phó Trung đội nữ thuộc Đại đội giải phóng quân phòng thủ Quy Nhơn - lực lượng vũ trang đầu tiên của thành phố được thành lập ngay sau khi Quy Nhơn thoát khỏi ách xâm lược của phát xít Nhật. Bà Đạm không thể nào quên những người đồng đội cũ của mình mà nay chỉ còn 3 người hiện đều sống ở TP Quy Nhơn, đó là 2 sĩ quan hưu trí: ông Phạm Đình Minh, ông Huỳnh Cao Sơn và bác sĩ Trang Xuân Chi - người em kết nghĩa của bà.

Gặp lại những đồng đội cũ là ước nguyện cháy bỏng suốt bao nhiêu năm nay của bà Đạm. Trong không khí đầm ấm của buổi gặp mặt, tất cả họ đã cùng nhau ôn lại những kỷ niệm chiến trường mà ai cũng hằn ghi trong ký ức của mình. Họ không thể nào quên những ngày đầu thành lập đại đội vũ trang ấy, cũng như không thể nào quên những năm tháng được vinh dự đứng trong hàng ngũ của những anh lính Cụ Hồ. Giờ đây, tất cả lại hiển hiện lên trong từng câu chuyện, trong từng lời kể của những người đồng đội năm xưa. Đằng sau những cái bắt tay, những lời thăm hỏi về nhau ân cần lại sáng lên niềm vui, niềm hạnh phúc của những con người từng vào sinh ra tử, nay có dịp gặp lại nhau để cùng ôn lại những năm tháng hào hùng… Suốt bao nhiêu năm theo chân đoàn quân giải phóng đi hết chiến trường này đến chiến trường khác, khắp cả Đông Dương, không lúc nào hình ảnh những người đồng đội của Đại đội phòng thủ Quy Nhơn ngày ấy lại không hiện về trong ký ức của bà Đạm. Bà luôn khao khát, luôn ước mong có ngày được về lại Quy Nhơn để thăm những đồng đội năm xưa của mình. Đôi khi giữa những ca trực của mình tại Bệnh viện Trung ương Huế (nơi bà Đạm công tác sau khi rời quân ngũ) ký ức bà Đạm lại hiển hiện những hình ảnh của Quy Nhơn ngày mới giải phóng (mùa Thu năm 1945), về những anh chị em đã cùng bà kề vai sát cánh trên từng tuyến đường rồi từng trạm cứu thương, từng lớp học…

Hôm nay có dịp cùng ngồi với những người bạn "thế kỷ", những người lính cùng vào sinh ra tử, bà Đạm không tránh khỏi bồi hồi xúc động. Bà nắm thật chặt tay những người đồng đội cũ và hẹn ngày trở lại với Quy Nhơn, với các đồng chí Minh, Sơn, Chi và cả những đồng đội đã hy sinh để thắp cho các đồng chí của mình những nén nhang thơm tưởng nhớ…

Trong câu chuyện của bà Đạm với đồng đội, chúng tôi - thế hệ hậu sinh - hiểu lắm tình cảm chân thành và đáng quý, đáng trân trọng của người lính, những người con ưu tú của quê hương. Và, càng trân trọng họ bao nhiêu, chúng tôi càng cảm phục họ bấy nhiêu. Tình đồng chí, đồng đội của họ mãi mãi là tấm gương sáng cho chúng tôi học tập và noi theo.

. Như Ngọc