Mua bán thực phẩm tươi sống ở chợ Phú Phong, Tây Sơn

Khi đời sống vật chất được nâng cao hơn thì các dịch vụ ăn uống phục vụ cho "thượng đế" cũng trở nên phong phú hơn. Các món thực phẩm tươi sống, thực phẩm nấu chín ở bất cứ môi trường nào, thời gian nào cũng được đáp ứng đầy đủ. Song, trên thực tế từ các loại thực phẩm nơi vỉa hè, thực phẩm ở chợ cho đến thực phẩm có "nhãn mác" như… siêu thị, hễ ngành y tế đụng vào đâu cũng đều thấy sự vi phạm về chỉ tiêu vi sinh. Một khảo sát của Bộ Y tế thực hiện trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh cho thấy: khảo sát 9 mẫu vịt quay thì có 6 mẫu không đạt các chỉ tiêu vi sinh, khảo sát 10 mẫu thịt lợn quay thì 9 mẫu không đạt, khảo sát 8 mẫu xôi gà thì cả 8 mẫu cũng không đạt.

Tại Bình Định theo thống kê chưa đầy đủ, khi kiểm nghiệm một số mẫu thực phẩm được gởi từ các cơ sở (để được công bố tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm) và một số mẫu lấy khi kiểm tra, giám sát, có đến 50% thực phẩm không đạt chỉ tiêu về vi sinh.

* Nguy cơ và thách thức

Trong năm 2003, qua kết quả các đợt kiểm tra CLVSATTP tại cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh dịch vụ thực phẩm và các bếp ăn tập thể đóng trên địa bàn tỉnh, trong số 2.215 cơ sở được kiểm tra có đến 1.178 cơ sở vi phạm. Trong khi đó, số cơ sở nhỏ, mang tính chất mùa vụ hầu như không thể kiểm soát nổi.

Trong những năm gần đây, số vụ ngộ độc thực phẩm (NĐTP) có quy mô lớn trong cộng đồng dân cư tuy có chiều hướng giảm dần nhưng thực chất đã có hàng trăm trường hợp NĐTP lẻ tẻ, rải rác xảy ra ở khắp các địa phương. Năm 2002, toàn tỉnh có 73 trường hợp, đến năm 2003 số này đã tăng gấp đôi gấp ba. Chỉ tính 3 tháng đầu năm 2004 đã có 102 vụ NĐTP xảy ra ở rải rác khắp nơi trong tỉnh. Phần lớn các vụ NĐTP này được phát hiện và xử lý kịp thời. Điều đáng lo là các cơ quan chức trách không xác định được nguyên nhân của ngộ độc.

Thách thức còn trở nên cấp thiết hơn khi các cơ sở chưa thực hiện khám sức khỏe cho nhân viên của mình. Các yếu tố vệ sinh cơ sở, chế biến cũng như bảo quản thực phẩm chưa thực hiện đúng theo quy định. Công tác khám sức khỏe định kỳ ở các cơ sở có chú ý đến nhưng còn bất cập, mang tính đối phó là chính. Năm qua, có 1.990 người trực tiếp chế biến thực phẩm được khám sức khỏe (gấp 2,5 lần so với năm trước). Tuy nhiên, cũng theo ngành y tế, đó là con số được thống kê tại các đơn vị sản xuất, chế biến, kinh doanh lớn hoặc tại các bếp ăn tập thể. Việc khám sức khỏe cho những người trực tiếp tiếp xúc với thực phẩm (không thường xuyên) hay ở các cơ sở nhỏ vẫn còn bị... bỏ ngỏ.

* Đáp số ở nhận thức

Trên bình diện một đơn vị kiểm tra, giám sát CLVSATTP, bà Nguyễn Thị Bảy - Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh bày tỏ nhiều băn khoăn.

Trước hết đó là các văn bản pháp lý chưa thật sự thống nhất. Pháp lệnh VSATTP được Bộ Y tế ban hành nhưng không có văn bản để hướng dẫn thực hiện rõ ràng, cụ thể. Mặt khác, sự quản lý của các ngành để đảm bảo cho chuỗi liên hoàn thực phẩm từ nông trại đến bàn ăn chưa thống nhất. Nhiều công đoạn chồng chéo trong khi nhiều công đoạn phải bỏ trống không có khả năng quản lý.

Đối với địa phương, mạng lưới chuyên trách CLVSATTP quá mỏng. Tuyến tỉnh có 3 người, còn tuyến huyện vẫn là cán bộ y tế kiêm nhiệm nên không đủ sức kiểm soát từng cơ sở một.

CLVSATTP đang đứng trước những thách thức lớn. Chủ đề của tháng hành động vì CLVSATTP năm nay "Sản xuất, kinh doanh và sử dụng thực phẩm theo Pháp lệnh VSATTP" một lần nữa nhấn mạnh đến yếu tố nhận thức của mỗi người dân, hay nói cách khác là huy động sự đồng thuận của mỗi cá nhân trong cộng đồng.

. Lê Thu Hiền