Một địa điểm tái định cư đang được người dân khai hoang

Công trình hồ chứa nước Định Bình - công trình thủy lợi lớn của tỉnh - được khởi công xây dựng ngày 17-5-2002. Theo kế hoạch đến năm 2005 công trình sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng. Để thi công hồ chứa nước được thuận lợi, Chính phủ đã giao cho UBND tỉnh Bình Định thực hiện việc di dời, tái định cư cho người dân trong lòng hồ. Mặc dù trong thời gian qua, Bình Định đã có nhiều nỗ lực nhưng thực tế việc di dời dân hiện đang gặp nhiều khó khăn.

Theo báo cáo của Ban quản lý dự án di dân & tái định cư hồ Định Bình (Ban QLDADD&TĐCĐB), đến nay toàn bộ 705 hộ dân sinh sống, sản xuất trong vùng lòng hồ Định Bình thuộc 2 xã Vĩnh Kim, Vĩnh Hòa (Vĩnh Thạnh) đã được tỉnh chi trả xong tiền đền bù nhà cửa và hoa màu với số tiền gần 20,5 tỉ đồng. Hiện nay, công tác đền bù được Ban QLDADD&TĐCĐB tiếp tục thực hiện bước tiếp theo là kê khai, áp giá đối với diện tích hoa màu, mồ mả trên vùng ngập nước. Cùng với việc tổ chức tốt công tác đền bù cho người dân trong vùng lòng hồ, Ban QLDADD&TĐCĐB tiến hành xây dựng các cơ sở hạ tầng ở các khu tái định cư mới và khai hoang diện tích đất sản xuất. Qua nguyện vọng đăng ký của người dân vùng lòng hồ, hiện nay có 3 địa điểm được chọn làm nơi tái định cư mới, đó là khu vực Suối Xem - Định Nhì (Vĩnh Quang), Đồng Binh - Hà Nhe (Vĩnh Thịnh) và phía tây nam Vĩnh Thạnh. Tuy nhiên, việc chuẩn bị các địa điểm tái định cư hiện gặp nhiều trở ngại do nguyện vọng đăng ký của người dân không phù hợp với diện tích đất tại các địa điểm tái định cư.

Ông Tô Tấn Thi, phó Ban QLDADD&TĐCĐB cho biết, những nơi có điều kiện thuận lợi, quỹ đất sản xuất dồi dào thì số hộ đăng ký đến rất ít, còn những nơi quỹ đất ít, điều kiện giao thông đi lại khó khăn thì số hộ đăng ký đến rất đông. Ví dụ, khu tái định cư Đồng Binh-Hà Nhe có quỹ đất sản xuất rất dồi dào (300 ha), hệ thống giao thông, thủy lợi được chuẩn bị rất chu đáo nhưng hiện mới chỉ có 40 hộ đăng ký di dời đến. Trong khi đó khu vực phía tây nam Vĩnh Thạnh, diện tích đất sản xuất rất hạn chế, nếu khai thác tối đa thì quỹ đất ở đây chỉ có khoảng 200 ha, điều kiện giao thông cách trở, nhưng đã có tới 384 hộ đăng ký đến. Đây là vướng mắc lớn cho công tác quy hoạch sử dụng đất, phân bổ dân cư, mà hiện nay Ban QLDADD&TĐCĐB tìm biện pháp để giải quyết. Bởi lẽ, những nơi đất sản xuất ít, mà số lượng người dân đăng ký đến đông sẽ rất khó đáp ứng nhu cầu đất sản xuất cho người dân, là nguy cơ gây ra nạn phá rừng. Được biết, thời gian qua việc khai hoang ở các vùng đất phía tây nam Vĩnh Thạnh đã được triển khai, nhưng mới chỉ thực hiện được có 42,6 ha, hầu hết những diện tích này đều rất khó khăn về nguồn nước tưới, đất đồi dốc khó canh tác, điều kiện giao thông đi lại cách trở. Việc quy hoạch địa điểm cụ thể để xây dựng Khu trung tâm cụm xã, xúc tiến xây dựng các điều kiện hạ tầng tại khu vực phía tây nam Vĩnh Thạnh hiện cũng rất khó khăn do số lượng hộ dân đăng ký đến khu vực này quá lớn. Hơn nữa, khu vực này rất gần với diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn, nếu không có sự tính toán kỹ sẽ gây ảnh hưởng đến diện tích rừng.

Một khó khăn khác cũng đang đặt ra cho công tác di dời dân, tái định cư vùng lòng hồ Định Bình là việc thu hồi diện tích đất vượt của người dân tại các khu tái định cư mới ở khu vực Suối Xem-Định Nhì, Đồng Binh- Hà Nhe. Hiện nay, tại các vùng này người dân đang tiến hành triển khai sản xuất các loại cây trồng như mía, điều, mì…, nên muốn thu hồi lại đất phải đợi đến khi người dân thu hoạch xong mới tiến hành được. Việc thu hồi đất sản xuất đòi hỏi liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành nên cũng là trở ngại lớn.

Theo kế hoạch của UBND tỉnh, đến cuối năm 2003, 1/3 số hộ dân trong vùng lòng hồ Định Bình phải được di dời đến nơi ở mới. Các địa điểm tái định cư mới phải được xây dựng hoàn chỉnh về cơ sở hạ tầng, mô hình nhà ở, khu quy hoạch đất sản xuất… để làm mẫu cho việc di dời dân trong các năm sau. Thời gian từ đây tới cuối năm không còn dài, với những khó khăn đặt ra nếu không có những giải pháp phối hợp kịp thời, đồng bộ của các cấp, các ngành liên quan thì e rằng việc di dời dân khó thực hiện đúng theo kế hoạch.

. Nguyễn Hân