Rừng đầu nguồn Vĩnh Sơn, Vĩnh Thạnh. (ảnh: Đào Tiến Đạt)

Đến làng Hà Ri, xã Vĩnh Hiệp (Vĩnh Thạnh), hỏi chuyện giữ rừng, tôi được nghe ông Đinh Lai – cựu trưởng thôn cho biết: "Làng này từ cả chục năm nay không còn người phá rừng làm rẫy trái phép, không có ai vào rừng chặt phá cây gỗ, chỉ có kẻ khác đến chặt phá rừng bị chúng tôi đuổi chạy mà thôi…".

Làng Hà Ri có 81 hộ với 396 nhân khẩu, trong đó có đến 93% số hộ là người dân tộc Ba na, cuộc sống của bà con chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Cả làng có 154 ha đất nông nghiệp, trong đó có 9,6 ha lúa nước, còn lại là đất nương rẫy được trồng các loại cây công nghiệp ngắn ngày và dài ngày như đào, xoài, mía, đậu đỗ… Đời sống của người dân làng Hà Ri trong những năm gần đây đã có sự đổi thay đáng kể về các mặt: kinh tế, văn hóa – xã hội, người dân ý thức được vai trò, tác dụng của rừng đối với đời sống của mình, nên việc bảo vệ rừng luôn được bà con ở đây xem như việc của mỗi người. Để người dân có được ý thức như vậy, chính quyền và các đoàn thể địa phương đã thực hiện tốt công tác bảo vệ rừng hàng năm. Chẳng hạn, năm 2002, huyện Vĩnh Thạnh triển khai thực hiện phương án giao đất lâm nghiệp có rừng tự nhiên cho hộ gia đình ở Hà Ri quản lý và bảo vệ, tạo cho người dân có đất lâm nghiệp để sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích lâm nghiệp; người dân có rừng sẽ trực tiếp tham gia quản lý, bảo vệ và khoanh nuôi tái sinh rừng, làm cho rừng thực sự có chủ để ngăn chặn nạn phá rừng…

Vừa qua, UBND huyện đã tiến hành cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp có rừng cho 76 hộ ở làng Hà Ri với diện tích 300 ha trong thời hạn 50 năm. Ngày được UBND huyện trao tấm bìa đỏ chứng nhận QSDĐ được bà con xem là một sự kiện quan trọng của làng. Già làng Đinh Krăng xúc động nói: "Bà con chúng tôi ai cũng nghĩ được rằng rừng là của Nhà nước, của nhân dân, từ nhiều năm nay bà con đều ra sức bảo vệ, nhưng hôm nay được Nhà nước cấp giấy chứng nhận lâu dài thì rừng đã thực sự là của mình. Vì vậy bà con chúng tôi nghĩ rằng: làm sao để vừa hoàn thành được trách nhiệm Nhà nước giao, vừa tạo cho mình nguồn thu từ rừng để ổn định cuộc sống".

Theo phương án giao đất lâm nghiệp của Chi cục kiểm lâm tỉnh, thì người nhận đất lâm nghiệp sẽ được Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trên diện tích đất lâm nghiệp được giao, được hưởng các chính sách đầu tư hỗ trợ của Nhà nước trong việc bảo vệ và phát triển rừng. Hộ gia đình nhận rừng cũng được hưởng thành quả lao động, kết quả đầu tư trên diện tích đất lâm nghiệp có rừng tự nhiên như thu hái lâm sản phụ, khai thác cây gỗ chết khô, cây đổ gãy, cây sâu bệnh theo thiết kế; được phép khai thác gỗ theo phương thức chặt chọn khi rừng được đưa vào khai thác với mức tối đa không quá 20%…

Để có được những nguồn lợi do rừng mang lại thì trước hết người dân phải thực hiện tốt trách nhiệm quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời cần có sự hỗ trợ của chính quyền và ngành chức năng. Bá Xuân – một trong những hộ nhận đất rừng ở Hà Ri trong đợt này băn khoăn: "Giờ Nhà nước giao quyền cho mình, nhưng để làm tốt việc giữ rừng, bà con chúng tôi mong Nhà nước quan tâm giúp chúng tôi về việc quản lý và bảo vệ chung, có nghĩa là khi chúng tôi bắt được kẻ phá rừng thì ngoài việc Nhà nước xử phạt hành chính theo luật, thì còn có thể cho phép chúng tôi xử lý chúng theo quy ước của làng. Có như vậy thì lũ phá rừng mới chừa".

. Xuân Dũng