Vườn dó xen canh với nhiều loại cây trồng khác ở Hoài Ân

Hiện nay, huyện Hoài Ân có hàng chục ngàn cây dó. Đây là một loại cây quý cho trầm hương. Nông dân đã mang loại cây này từ rừng về trồng trên những mảnh vườn hoang hóa, vườn tạp từ trước năm 1990. Cây dó đang là nỗi khát khao "đổi đời" của hàng ngàn hộ dân nơi đây.

Năm 1988, có số ít người dân Hoài Ân đã mang cây dó con từ rừng về trồng phân tán trong vườn nhà. Đến năm 1994, cây dó mới thật sự được đưa vào trồng tập trung với số lượng lớn khi Trung tâm Khuyến nông tỉnh thực hiện đề tài: "Di thực cây dó" ở Hoài Ân và được người dân địa phương ủng hộ. Cây dó được người dân phân thành 2 loại: dó bầu và dó me. Cây dó bầu thường cho nhiều trầm hơn cây dó me, vì thế, người dân chuyển sang trồng cây dó bầu ngày càng nhiều. Một trong những xã trồng nhiều cây dó nhất là Ân Hữu, hiện có khoảng 20.000 cây. Phần lớn các vườn cây dó nơi đây đã có 7-8 năm tuổi. Cá biệt có đồi dó của ông Tư Dược ở thôn Phú Văn được 10 năm tuổi, cây cao nhất là 15 m, đường kính khoảng 20 cm. Ông Tư Dược cho biết: Bà con nông dân thường thu dọn cành lá của cây để bán cho các cơ sở sản xuất bột nhang, hàng năm thu lợi trên dưới một triệu đồng. Hạt dó để giống có giá trị từ 500 đến 600 ngàn đồng/kg. Riêng nhà ông Tư Dược mỗi năm thu lợi từ 4 đến 5 triệu đồng từ cây dó.

Người dân ở đây cho rằng, cây dó 5 tuổi có thể cho 4 kg trầm với giá trị kinh tế rất cao. Mỗi hộ trồng cả rừng cây dó, song chỉ cần 2 đến 3 cây có trầm là đủ giàu. Tuy nhiên tất cả vườn, đồi dó nơi đây đã có 7 đến 10 năm tuổi nhưng vẫn không cho trầm. Đây là điều rất buồn cho người trồng loại cây này ở Hoài Ân. Người dân địa phương đã dùng các biện pháp dân gian để tạo trầm, như đóng đinh, đục lỗ, cắm rãnh sắt sâu vào thân cây… nhưng vẫn không có hiệu quả.

Người dân Hoài Ân đang mong muốn có những cơ quan nghiên cứu kỹ thuật trồng trọt vào cuộc, thực hiện đề tài tạo trầm hương từ cây dó, để những vườn dó, đồi dó sẽ trở thành rừng trầm quý, có giá trị kinh tế cao. Và, hiện từng ngày họ chờ đợi sự mách bảo hướng dẫn kỹ thuật tạo trầm cho cây dó, với một khát khao làm giàu và đổi đời.

. Nguyễn Văn Hòa