Theo Quyết định số 56/2004/QĐ-BTC, kể từ 19 giờ ngày 19-6-2004, giá các loại xăng dầu được điều chỉnh tăng từ 4,3% - 17,2%. Giá xăng 92 tăng từ 6.000 đồng/lít lên 7.000 đồng/lít; xăng 90 tăng từ 5.800 đồng lên 6.800 đồng/lít; dầu hỏa tăng từ 4.600 đồng/lít lên 4.800 đồng/lít; diezen 0,5% lưu huỳnh từ 4.650 đồng/lít lên 4.850 đồng/lít; dầu ma-dút từ 3.400 đồng/lít lên 3.570 đồng/lít. Việc tăng giá xăng dầu là chủ trương đúng đắn của Nhà nước, nhằm giảm thiểu tình trạng bù lỗ, tiến tới xóa bỏ bao cấp trong tiêu dùng xăng dầu… Việc tăng giá xăng dầu đã ít nhiều tác động đến các đơn vị sản xuất kinh doanh, nhất là đối với người tiêu dùng…

* Cùng chia sẻ nỗi lo

Theo ông Thái Anh Kia, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý Thị trường Bình Định, đa số người tiêu dùng, nhất là ngư dân và những người hành nghề xe ôm đều kêu ca, phàn nàn về việc tăng giá xăng dầu. "Đau đầu" nhất là cánh xe ôm. Xăng dầu tăng giá, chở 1 người khách thì lỗ mà chở 2-3 người thì phạm luật. Còn ông Nguyễn Văn Mong, Phó Giám đốc Sở Thủy sản thì nêu lên một thực trạng: Toàn tỉnh Bình Định hiện có khoảng hơn 3.000 tàu thuyền hành nghề đánh bắt xa bờ. Mấy bữa nay, bà con ngư dân, nhất là các hộ hành nghề đánh bắt xa bờ đang lo lắng trước việc tăng giá xăng dầu. Bởi vì, giá dầu diezen tăng, làm tăng tổn phí đánh bắt, trong khi đó thị trường tiêu thụ khó khăn. Ông Nguyễn Thái Học, Phó Giám đốc Công ty Xăng dầu Bình Định cho biết: Nhiều khách hàng tỏ ra đắn đo mỗi khi mua xăng dầu. Thậm chí không ít người còn phàn nàn: "Cứ đà này có lẽ bỏ xe máy đi xe đạp cho… chắc ăn!"…

Ngay trong buổi tối ngày 19-6, sau khi biết tin tăng giá xăng dầu, ở nhiều địa phương trong tỉnh, nhất là các thị trấn, thị tứ ven quốc lộ 1A, quốc lộ 19 và TP Quy Nhơn, hàng trăm người đổ xô ra các đại lý, cây xăng để mua xăng, dầu tích trữ, phòng "nhỡ khi"… Theo ghi nhận của chúng tôi, trong thời điểm ấy, chỉ riêng Cửa hàng xăng dầu số 3, thuộc Công ty Xăng dầu Bình Định đã bán ra khoảng hơn 20.000 lít xăng. Còn tại Cửa hàng xăng dầu số 1, đơn vị có 13 cán bộ, nhân viên với 7 cột bơm (trong đó có 6 cột bơm xăng), lãnh đạo cửa hàng đã huy động toàn bộ lực lượng để phục vụ khách hàng. Khoảng 1 ngày sau, "cơn sốt xăng dầu" nhất thời đã sớm "hạ nhiệt". Tuy nhiên, vấn đề tăng giá xăng dầu đã thực sự ảnh hưởng đến người tiêu dùng và một số lĩnh vực.

* Phải chăng "nước nổi - bèo nổi"?

Đúng như dự đoán ban đầu của các bộ, ngành chức năng, các chuyên gia kinh tế, việc tăng giá xăng dầu sẽ làm tăng nhẹ giá thành sản phẩm một số loại hàng hóa và các dịch vụ, nhất là các ngành kinh doanh vận tải, đánh bắt xa bờ… Chúng tôi đã khảo sát một số đơn vị làm dịch vụ vận tải ở Quy Nhơn. Chi nhánh DNTN vận tải Thuận Thảo tại Bình Định hiện có tất cả 12 tuyến xe. Hiện nay, lượng khách đi xe của DN Thuận Thảo vẫn diễn ra khá bình thường, chưa có biến động gì lớn. Tuy nhiên, qua trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Hồng, phụ trách Chi nhánh DNTN Thuận Thảo tại Bình Định cho biết: Hiện DN đã và đang phối hợp với các đơn vị vận tải cùng tuyến tiến hành bàn bạc, thương thảo và quyết định mức tăng giá vé để xin phép Sở Tài chính. Việc tăng giá vé xe dự kiến sẽ thực hiện vào đầu tháng 7 tới và mức tăng giá vé sẽ vào khoảng từ 20% trở lên so với giá vé cũ.

Tương tự như DN Thuận Thảo, HTX Vận tải Bình Minh cũng đang có kế hoạch điều chỉnh công việc kinh doanh trước tình hình giá xăng dầu tăng. Đối với lĩnh vực xe buýt, HTX Bình Minh sẽ chưa có điều chỉnh gì lớn vì lĩnh vực này được tỉnh bù lỗ. Ngược lại, ở lĩnh vực vận tải hành khách, HTX vận tải Bình Minh đã và đang có sự điều chỉnh tăng giá vé xe. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Từ Mẫn, Chủ nhiệm HTX vận tải Bình Minh kiêm Giám đốc Xí nghiệp xe buýt Quy Nhơn cho biết: Giá vé xe tuyến Quy Nhơn - TP. Hồ Chí Minh dự kiến sẽ tăng khoảng 20%. Đối với các tuyến còn lại, hiện giá vé vẫn ở mức cũ vì chưa có sự bàn bạc, thống nhất của các đơn vị, doanh nghiệp cùng tuyến. Tuy nhiên, theo ông Mẫn, việc tăng giá vé xe sớm muộn gì rồi cũng phải thực hiện.

Các đơn vị kinh doanh taxi ở Quy Nhơn cũng đang "rục rịch" chuẩn bị tăng giá vận chuyển. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Hiệp, chủ DN tư nhân Quý Taxi cho biết: Lâu nay, so với một số tỉnh, thành khu vực miền Trung, giá vé taxi ở Bình Định đã rẻ hơn nhiều. Chẳng hạn, taxi từ Quy Nhơn đi Đà Nẵng chỉ khoảng 650.000-700.000 đồng/chuyến, thì từ Đà Nẵng đi Quy Nhơn phải là 900.000 đồng. Nay giá xăng dầu tăng, các DN kinh doanh taxi Bình Định gần như bị đẩy vào tình thế lưỡng nan, không tăng giá thì lỗ, mà tăng giá thì khách hàng khó chấp nhận.

Lĩnh vực vận tải đường thủy ở Quy Nhơn cũng lúng túng trước tình hình giá xăng dầu tăng. Trao đổi với chúng tôi, ông Phan Minh Chánh, Trưởng Ban Kiểm soát HTX vận tải thủy Quy Nhơn cho biết: HTX hiện chạy 6 tuyến: Nhơn Hải, Nhơn Châu, Hội Thành, Hội Lộc, Cát Chánh và Nhơn Lý. Hiện nay, HTX vẫn giữ giá vé cũ, và đang chuẩn bị đề nghị lãnh đạo tỉnh, thành phố cho tăng giá vé.

* Giải pháp nào để quản lý thị trường và bình ổn giá cả?

Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ngành, địa phương, đơn vị không được tăng giá bán các sản phẩm điện, than, xi-măng. Bộ Tài chính đã có Công điện về việc tăng cường công tác quản lý thị trường, phát hiện những hành vi cố ý găm hàng, bán xăng dầu sai với giá chỉ định, không để xảy ra hiện tượng lợi dụng việc điều chỉnh giá xăng dầu để tăng giá các sản phẩm một cách không hợp lý…

Ngay buổi tối ngày 19-6, thực hiện chỉ đạo của Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam, Công ty Xăng dầu Bình Định đã tổ chức 3 đoàn đi kiểm kê tồn kho xăng dầu thực tế tại các cửa hàng, tổng đại lý trực thuộc công ty. Tiếp đó, một Hội đồng định giá của Công ty được thành lập để có căn cứ xác định cụ thể giá bán lẻ, bán buôn cho các tổng đại lý, đại lý xăng dầu. Công ty cũng chỉ đạo các cửa hàng, tổng đại lý, đại lý xăng dầu trên địa bàn toàn tỉnh phải niêm yết giá và có nhiệm vụ phải hướng dẫn, giải thích cho khách hàng biết chủ trương tăng giá xăng dầu. UBND tỉnh cũng đã quyết định lập Đoàn kiểm tra liên ngành, trong đó có Sở Khoa học - Công nghệ và Chi cục QLTT tỉnh, tiến hành kiểm tra về tình hình chất lượng, định lượng xăng dầu, giá cả thị trường, chống tự ý nâng giá…

Tuy vậy, tình hình thị trường, giá cả ở Bình Định sau khi giá xăng dầu tăng diễn biến khá phức tạp. Theo tìm hiểu của chúng tôi, không chỉ riêng lĩnh vực vận tải hành khách, mấy ngày qua, việc tăng giá xăng dầu đã ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực, sản phẩm hàng hóa, tiêu dùng. Ông Thái Anh Kia cho biết: Việc các sản phẩm, mặt hàng tăng giá là điều khó tránh khỏi, nhất là những mặt hàng nhu yếu phẩm:  gạo, thịt, cá, rau…

Thực tế là khi giá xăng dầu tăng, không phải đơn vị, DN nào cũng tăng giá, thậm chí có muốn tăng cũng không hề đơn giản. Đơn cử như DNTN Quý Taxi. Theo ông Nguyễn Hữu Hiệp, mấy bữa nay, đơn vị đã thử nâng giá chuyến đường dài lên thêm 50.000 đồng/chuyến, nhưng bị khách hàng từ chối. Trước tình hình trên, Quý Taxi đành phải giảm bớt một số đầu xe. Hoặc như khó khăn đối với ngư dân Bình Định. Theo thống kê, ngoài 3.000 tàu thuyền hành nghề đánh bắt xa bờ, tỉnh Bình Định còn có khoảng trên 3.000 tàu thuyền khác. Ngư dân Bình Định sẽ xoay xở ra sao trước việc giá xăng dầu tăng? Thật không đơn giản! Bởi vì, thực tế là thời gian qua, ngư dân Bình Định đã và đang gặp không ít khó khăn: ngư trường ngày càng thu hẹp, sản lượng khai thác không tăng, trong khi đó giá nhiên liệu tăng, thị trường tiêu thụ hạn chế… Theo ông Nguyễn Văn Mong, hiện ngành Thủy sản tỉnh vẫn chỉ có cách làm duy nhất là… động viên bà con ngư dân cố gắng thực hiện chủ trương của Chính phủ. Giải pháp tốt nhất đối với ngư dân Bình Định lúc này là tiết kiệm nhiên liệu, giảm thiểu các chi phí, tìm kiếm thị trường tiêu thụ hợp lý…

Chủ trương tăng giá xăng dầu mới diễn ra trong thời gian khoảng gần 10 ngày. Tất cả mới chỉ bắt đầu. Tuy nhiên, những ảnh hưởng của việc tăng giá xăng dầu đối với một số lĩnh vực, đối với thị trường và người tiêu dùng Bình Định đang diễn ra khá phức tạp. Làm thế nào để vừa thực hiện tốt chủ trương của Chính phủ về việc tăng giá xăng dầu, vừa đảm bảo bình ổn thị trường, giá cả; lại vừa giúp cho các đơn vị, doanh nghiệp và người tiêu dùng an tâm? Câu hỏi như vẫn đang còn ở phía trước…!?

. Viết Hiền