Nông dân xã Cát Minh thu hoạch muối (ảnh: Tiến Sỹ)

Đồng muối Cát Minh rộng 56 ha với sản lượng bình quân khoảng 10.000 tấn mỗi năm, được xem là đồng muối lớn trong tỉnh. Gia đình chị Nguyễn Thị Sen, ở thôn Đức Phổ 1, chuyên làm muối. Nhà chị có 10 nhân khẩu, người con lớn 21 tuổi đã nghỉ học, đi làm công nhân kiếm sống. 9 miệng ăn còn lại chỉ trông chờ vào nguồn thu eo hẹp 2,4 triệu đồng/năm từ 2 sào ruộng muối. Muối làm ra, vợ chồng chị bán đi một ít để lo sinh hoạt trong gia đình, số còn lại để dành đến mùa mưa đem đến những vùng ngoài huyện đổi lúa để ăn dần. Chị Sen cho biết: "Cứ 3 thúng muối, đổi lấy 1 thúng lúa, nếu đổi ngay tại địa phương và các xã lân cận. Còn chịu khó đi xa hơn thì 2 thúng muối đổi được 1 thúng lúa". Để kiếm thêm thu nhập anh chị phải xoay xở đủ mọi việc, từ làm muối, gánh muối thuê đến bán muối dạo nhưng vẫn không thoát khỏi cái nghèo đeo bám quanh năm.

Tương tự gia đình chị Sen, gia đình anh Nguyễn Văn Ngọc (ở cùng thôn) có 7 người con, đứa con gái đầu mới học lớp 8, vợ anh lại mắc bệnh tâm thần đã 5 năm nay mà không có đủ điều kiện chữa trị. Làm muối thu nhập không đủ nuôi gia đình, anh phải đi phụ xe, mỗi tháng được trả công vài trăm ngàn đồng, so ra vẫn cao hơn làm muối. Ruộng  muối nhà anh cho thuê vì gia đình không có lao động. Đứa con gái đầu chăm lo cho 6 em nhỏ dại và người mẹ bệnh tật, hễ thời tiết nắng nóng lại lên cơn. Thương cha mẹ quanh năm vất vả, con anh biết vượt khó học tập và luôn đạt danh hiệu học sinh tiên tiến. Nhưng liệu với điều kiện gia đình quá khó khăn như vậy, các em có tiếp tục được đến trường như bạn bè cùng trang lứa?

Còn anh Nguyễn Văn Bửu, Thôn phó thôn Đức Phổ 1, "chuyên gia" làm muối với kinh nghiệm hơn 10 năm trong nghề cũng gặp nhiều lao đao. Anh có 6 người con, đang tuổi ăn tuổi học, nhưng 1 năm làm muối chỉ thu được khoảng 3 đến 4 triệu đồng, chỉ đủ chi phí tằn tiện trong 4 tháng. Thời gian còn lại, gia đình anh phải làm thuê kiếm sống.

Những gia đình làm muối ở xã Cát Minh phải xoay xở thêm đủ nghề như: chăn nuôi, đi biển… mới đủ trang trải chi phí trong gia đình. Số ít những hộ còn lại chỉ sống thuần bằng nghề làm muối đều thuộc diện đói nghèo của xã, bởi sản phẩm làm ra phải bán đổ bán tháo. Muối làm ra chủ yếu do tư thương định giá, thu mua, nên đời sống của diêm dân hết sức bấp bênh. Một nghịch lý là hiện nay giá muối rớt xuống thấp nhưng người dân muốn bán muối cũng rất khó khăn. Từ đầu năm đến nay, sản lượng muối ở Cát Minh làm ra khoảng 6.000 tấn nhưng chỉ mới tiêu thụ được có 3.000 tấn. Nhiều gia đình thiếu gạo ăn nhưng có thể nào lấy muối để thay thế được. Dù đắt hay rẻ, diêm dân làm ra muối là để bán lấy tiền mua gạo, nhưng không bán được muối nên phải thiếu gạo.

Hạt muối đem lại vị mặn cho đời nhưng những người làm ra hạt  muối ở Cát Minh cũng như bao nhiêu đồng muối khác trong tỉnh phải nếm trải vị đắng. Đã bao đời nay, người làm muối ở Cát Minh nung nấu ước vọng là cho con cái của họ được học hành đến nơi đến chốn để chúng có được một tương lai tốt đẹp. Thế nhưng ước vọng bình thường đó không dễ biến thành hiện thực khi mà cái ăn, cái mặc cứ mãi khó khăn.

. Nguyễn Văn