Trọng tài Huy Khôi (đầu tiên bên trái) và các trọng tài được gặp Thủ tướng Phạm Văn Đồng trước giờ thi đấu

Huy Khôi sinh trưởng trong một gia đình viên chức nhỏ. Thân phụ ông là thư ký đánh máy chữ ở Sở Hỏa xa Đông Dương, còn thân mẫu thì làm nội trợ. Cha Huy Khôi là một người nghiêm khắc, còn mẹ lại là người phụ nữ dịu hiền.

Ngay từ thuở niên thiếu, cậu bé Khôi đã bộc lộ những năng khiếu về thể thao. Những năm đầu thập niên 20 của thế kỷ XX, khi còn là một cậu học trò lớp 1, 2 trường Sinh Từ (Hà Nội), Huy Khôi đã là một trong những tay đá cầu cừ khôi, nhất là "độc chiêu" cầu thầu. Thời đó, Huy Khôi từng nổi tiếng là tay đá cầu có khả năng "thầu 2 chân như một, hai đùi như nhau". Lên lớp 3, Huy Khôi bắt đầu chơi bóng đá - một bộ môn còn khá mới mẻ thời bấy giờ. Trái bóng khi đó của Khôi và các bạn chỉ là quả bóng quần vợt hỏng, được bọc da bên ngoài. Không chỉ tham gia thi đấu với các đội bóng trong trường Sinh Từ, Huy Khôi còn trở thành 1 cầu thủ của Đội tuyển bóng đá Sinh Từ Club, chuyên thi đấu với đội bóng của các trường bạn, nhất là các trường Cửa Bắc, Hàng Vôi.

Thời niên thiếu, Huy Khôi là một đứa trẻ hiếu động, thậm chí khá nghịch ngợm. Hết tiểu học, Huy Khôi tiếp tục theo học tại trường Bưởi (Hà Nội) - một trường nổi tiếng thời bấy giờ. Ngay từ những năm đầu tiên vào học ở trường Bưởi (khoảng 1932-1933), Huy Khôi đã nổi tiếng là một học sinh có năng khiếu thể thao khá đặc biệt với nhiều môn, như điền kinh, bóng đá, bơi chèo, võ dân tộc…

Tốt nghiệp trường Bưởi, cùng với danh thủ Huân Đen, Huy Khôi được đội bóng đá sân bãi Hà Nội (Stade Hanoien) gọi vào đội dự bị trẻ. Hẳn những người hâm mộ bóng đá miền Bắc thời Pháp thuộc còn nhớ, bấy giờ, đội Sì Tạch là một trong số ít những đội bóng đá nổi tiếng, với màu áo truyền thống là áo đỏ, sọc đen. Trong đội Sì Tạch có khá nhiều cầu thủ kỳ cựu, nổi tiếng, như: "Túc cầu đại vương" Văn Đức Vịnh; các hậu vệ Louis Lamy, thủ quân Ngô Trí Viễn, Chu Văn Mỹ; các tiền vệ Chấm "rót dầu", Chí Sùi; các tiền đạo Uyên Kiều, Lựu "lùn", hữu biên Kế "cụ" (vì lớn tuổi), thủ môn Tịnh "rô"… Cho đến bây giờ, giới hâm mộ bóng đá vẫn không quên đôi bàn tay bắt bóng dính như "nhựa" của thủ môn Tịnh "rô" (còn gọi là Tịnh "trô" vì ông này nghiện thuốc phiện). Tương truyền, mỗi khi có một hơi (gần giống doping ngày nay) trước khi vào trận thì Tịnh "trô" chơi hay vô cùng và biểu diễn cho người xem những màn tung người bắt bóng ngoạn mục. Bên cạnh đó là cú "ngả bàn đèn" tung người móc bóng của Kế "cụ"; là cú "rót dầu" điệu nghệ của tiền vệ Chấm. Đặc biệt, đội Sì Tạch có 2 tiền đạo Uyên Kiều - Lựu "lùn" nổi tiếng là "cặp xe tăng" dũng mãnh từng làm nhiều thủ môn đối phương phải lo ngại.

Riêng đối với Huy Khôi, ông không chỉ là một cầu thủ nổi tiếng với biệt danh "Khôi King kông" (vì vóc dáng cao to) mà còn là một thủ môn cừ khôi của đội Sì Tạch. Số là trong một trận đấu với đội Phủ Lý Sport, thủ môn Tịnh "rô" tỏ ra oải vì… thiếu thuốc phiện, thủ quân Ngô Trí Viễn quyết định đưa Huy Khôi làm thủ môn trấn giữ khung thành. Thế là Khôi King Kông được dịp trổ tài. Ông tả xung - hữu đột, cản phá toàn bộ những cú sút búa bổ của các chân sút nổi danh đội Phủ Lý Sport, như "Vua tả biên" Miemer, "xe ủi" Blanchette, hữu nội Ba Già, nội danh Huân "Trư Bát Giới"…

Đặc biệt, Huy Khôi còn là một VĐV điền kinh có hạng. Ông từng là thành viên của Đội tuyển điền kinh SEPTO (Societe d' éducation physique du Tonkin) và từng đoạt HCV Giải điền kinh toàn miền Bắc ở cự ly 200m.

Song, sự nghiệp của Huy Khôi được giới hâm mộ thể thao Việt Nam nhớ nhất chính là vai trò trọng tài của ông. Hiện chúng tôi chưa có tài liệu xác định Huy Khôi chính thức cầm còi làm trọng tài từ khi nào. Theo những fan bóng đá "lão thành", kể từ sau năm 1954, Huy Khôi đã được biết đến với tư cách là một "ông vua sân cỏ" có hạng. Ngoài những trận đấu trong nước, trọng tài Huy Khôi còn cầm còi điều khiển nhiều trận đấu bóng đá quốc tế, khu vực, được nhiều đội bóng khâm phục. Riêng đối với ngành TDTT Việt Nam, Huy Khôi còn được biết đến với tư cách là đồng tác giả của bài hát truyền thống "Khỏe vì nước".

Ngày 30-10-1998, trái tim của cựu VĐV - trọng tài Huy Khôi ngừng đập. Ông ra đi trong sự thương tiếc của hàng triệu người yêu thích thể thao và các fan hâm mộ bóng đá Việt Nam nói riêng. 6 năm đã trôi qua, nhưng hình ảnh của cố VĐV - trọng tài Huy Khôi vẫn in đậm trong trái tim của người hâm mộ. Và, bài ca "Khỏe vì nước" của Huy Khôi - một VĐV, một trọng tài cừ khôi sẽ còn mãi mãi ngân vang.

. Viết Hiền