Bình Định có 231 Di tích (DT), trong đó có 32 DT quốc gia và 30 DT cấp tỉnh. Những năm qua, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy DT ở Bình Định đã thu được nhiều kết quả khả quan. Tuy nhiên, gần đây, một số DT bị xâm phạm...
DT Gành Ráng (thành phố Quy Nhơn), một danh thắng cấp quốc gia đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng vào ngày 15-11-1991, bị xâm phạm ngay trước UBND phường Gành Ráng. Dọc theo con mương của đường Nguyễn Huệ (cũ), đoạn từ đường lên dốc Mộng Cầm đến ngã ba Gành Ráng, sừng sững một hàng rào bê tông sắt. Phía trong, tại khu vực chân núi nằm ở phía Bắc DT (trước mặt Trường Văn hóa - Nghệ thuật tỉnh) đơn vị thi công đã dùng phương tiện cơ giới đào và xúc sâu vào chân núi, khoét nham nhở một góc núi, để mở rộng mặt bằng xây dựng. Tại đó, những ngôi nhà hai tầng kiên cố đang được khẩn trương xây dựng. Phía khách sạn Hoàng Anh (gần biển), một cây cầu kiên cố làm bằng bê tông cốt thép được xây vắt ngang qua mương nước.
 |
|
Hoạt động xây dựng diễn ra ngay dưới chân bia di tích |
Đứng trên đỉnh dốc Mộng Cầm, thay vì có thể phóng tầm mắt quang đãng xuống bãi biển Quy Nhơn đẹp như một bức tranh như trước đây, đập vào mắt chúng tôi là một bức tường rào xây bằng bê tông, phía trên cắm sắt rất kiên cố. Bức tường này hiện đã được xây dựng khá hoàn chỉnh và chạy dọc từ cổng DT, song song với đường bê tông vào DT, chia cắt DT làm hai khu vực hoàn toàn tách biệt. Không chỉ chắn tầm mắt khách tham quan, bức tường rào còn làm vỡ cảnh quan tổng thể của danh thắng này.
Lật lại Hồ sơ DT, trong Biên bản quy định khu vực bảo vệ DT danh thắng Gành Ráng được kèm theo tờ trình số 367 (đề ngày 27-8-1991) của UBND tỉnh Bình Định gửi Bộ Văn hóa - Thông tin, xin xếp hạng DT lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh danh thắng Gành Ráng - thành phố Quy Nhơn, chúng tôi thấy ghi rõ:
1. Khu vực bảo vệ (trước đây thường gọi là khu vực bất khả xâm phạm) chiều rộng từ mép biển lên đến đỉnh đồi, chiều dài từ mương nước vào cuối bãi Hòn Chồng. Chiều dài 500 mét, chiều rộng 200 mét, diện tích 100.000 m2. Đông giáp biển; Tây giáp núi Xuân Vân; Nam giáp núi Xuân Vân, từ hòn Chồng kéo dài ra 50m; Bắc giáp khu dân cư khu vực phường Quang Trung, theo các cao độ chấm trên bản đồ 210, 205, 200, 190, 170, 110.
2. Khu vực điều chỉnh xây dựng: bao gồm toàn bộ núi Xuân Vân theo đúng chiều dài là 1.000 mét, chiều rộng 500 mét, diện tích 500.000 m2.
Như vậy, căn cứ theo biên bản này và bản đồ quy hoạch của Khu DT Gành Ráng đã được Bộ Văn hóa - Thông tin phê duyệt; cũng như căn cứ theo qui định tại Điều 32 Luật Di sản Văn hóa, thì rõ ràng việc Xí nghiệp Tư doanh Hoàng Anh - Pleiku (chủ đầu tư công trình) thi công xây dựng tường rào và một số hạng mục công trình nêu trên là xâm phạm nghiêm trọng và phá hỏng cảnh quan thiên nhiên, môi trường - sinh thái của DT Gành Ráng.
Ngoài Gành Ráng, thời gian gần đây, một số DT khác cũng bị xâm phạm: Hang Đá Chẹt - Núi Bà (xã Cát Tiến, huyện Phù Cát) bị khai thác đá, phá hủy cảnh quan môi trường; tháp Dương Long (xã Tây Bình - huyện Tây Sơn) từng bị đào bới để khai thác đá ong; tháp Phú Lốc (xã Nhơn Thành, huyện An Nhơn) bị đập phá bia DT; đầm Đạm Thủy có khoảng 10 hộ dân xây móng, đổ đất lấn chiếm mặt đầm dọc theo trục đường tỉnh lộ 633 thuộc phạm vi thôn Đức Phổ (xã Cát Minh, huyện Phù Cát) nhưng vẫn chưa được chính quyền địa phương ngăn chặn, xử lý tháo gỡ kịp thời.
DT đang bị xâm phạm, vì sao các cấp chính quyền chưa ra tay?
. Khải Nhân
Điều 32: Các khu vực bảo vệ DT bao gồm:
a) Khu vực bảo vệ I gồm DT và vùng được xác định là yếu tố gốc cấu thành DT, phải được bảo vệ nguyên trạng.
b) Khu vực bảo vệ II là vùng bao quanh khu vực bảo vệ I của DT, có thể xây dựng những công trình phục vụ cho việc phát huy giá trị DT nhưng không làm ảnh hưởng tới kiến trúc, cảnh quan thiên nhiên, môi trường - sinh thái của DT.
* Việc xây dựng các công trình ở khu vực bảo vệ II qui định tại Điểm b Khoản 1 điều này đối với DT quốc gia và DT cấp quốc gia đặc biệt phải có sự đồng ý bằng văn bản của Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin.
(Luật Di sản Văn hóa) |
| 
