Phán chữ Hán có nghĩa là quyết định, xưa thường dùng cho bậc đế vương với quyền lực tuyệt đối, vua bảo tôi chết tôi không chết là bất trung, nên quyết định của vua dầu sai vẫn phải tuân thủ. Do vậy mà “phán” còn có nghĩa độc đoán, thiếu dân chủ. Ngày nay, để phán ánh tình trạng độc đoán của một số người nào đó, người ta vẫn dùng chữ “phán”: ông A phán, xếp B phán... mặc dù chữ “phán” hầu như đã bị lãng quên kể từ khi chế độ quân chủ cáo chung và chế độ dân chủ XHCN được thiết lập.
Nhưng chữ “phán” vẫn được người ta dùng đến bởi trên thực tế vẫn có một số cán bộ lợi dụng quyền lực của mình để ra những quyết định độc đoán. Sự độc đoán không chỉ có ở những người đứng đầu cơ quan mà nhiều khi còn ở những cán bộ cấp dưới, và biểu hiện của sự độc đoán cũng muôn hình vạn trạng.
Một ông xếp tự mình quyết định những công việc mà lẽ ra công việc đó cần phải đem ra bàn bạc.
Một ông xếp vẫn đưa một công việc ra bàn bạc nhưng lại quyết định theo ý riêng, không đếm xỉa gì đến ý kiến tập thể.
Một ông xếp đơn phương quyết định mặc dù có nghe ý kiến tham mưu và ý kiến tham mưu này là đúng.
Một cán bộ tham mưu lợi dụng sự quan liêu không nắm vững vấn đề hoặc sự bạc nhược của một ông xếp để buộc ông xếp phải quyết định theo ý mình.
Một cán bộ tham mưu mà lĩnh vực anh ta phụ trách là độc quyền hoặc thuộc dạng độc quyền, buộc xếp phải nghe theo anh ta.
Một cán bộ tham mưu chỉ đưa một phương án trong khi lẽ ra phải đưa nhiều phương án để lựa chọn.
Đó chỉ mới là một số dạng thường gặp của quyền “phán”. Thật khó mà đo đếm những tác hại của những quyền “phán” như vậy. Nhà nước của ta là Nhà nước dân chủ, của dân, do dân và vì dân. Chúng ta không ủng hộ sự dân chủ quá trớn, sự vô tổ chức. Nhưng chúng ta có quy chế dân chủ ở cơ sở nhằm ngăn ngừa sự độc đoán, thực hiện quyền làm chủ của mọi người dân, khuyến khích mọi người đóng góp tâm lực, trí tuệ để xây dựng đất nước. Sự “phán” hay nói cho đúng là sự độc đoán là đi ngược lại quy chế dân chủ, làm giảm lòng tin và sức mạnh vô địch mà chỉ có dân chủ mới có. Rất nên làm rõ trách nhiệm của một số cán bộ lợi dụng quyền lực của mình để “phán”, nhất là sự làm trái với quy chế dân chủ và tác hại của hành vi ấy gây ra.
