Trong thời gian gần đây, cứ vào ngày cuối cùng trong tháng, kênh VTV1 của Đài Truyền hình Việt Nam lại có một chương trình truyền hình sân khấu trực tiếp. Tính đến nay, VTV1 đã truyền phát được 4 vở diễn: vở kịch nói “Hồn Trương Ba da hàng thịt” của cố tác giả Lưu Quang Vũ, vở chèo “Nhiếp chính Ỷ Lan” của cố tác giả Tào Mạt và vở cải lương “Đời cô Lựu” của cố tác giả Trần Hữu Trang và “Cách mạng” của Nguyễn Khải. Với chương trình sân khấu trực tiếp này, Đài Truyền hình Việt Nam đã giới thiệu lại cho công chúng những vở diễn xuất sắc nhất của nền sân khấu Việt Nam. Chương trình đã được công chúng hoan nghênh và nồng nhiệt đón nhận. Họ náo nức chờ đợi vào những ngày cuối tháng, để được xem những vở diễn đã từng vang bóng một thời. Điều này đã chứng tỏ rằng, khán giả ngày nay vẫn rất yêu sân khấu, và không hề bỏ qua những vở diễn hay.

Khán giả vẫn yêu sân khấu là thế, nhưng vì sao trên sàn diễn hiện tại sân khấu vẫn vắng khách? Có nhiều nguyên nhân song nguyên nhân giữ vai trò quyết định là sân khấu hôm nay đang thiếu những vở diễn hay.

Như chúng ta đã biết, sân khấu luôn gắn kết với công chúng. Nếu không có công chúng thì không có sân khấu. Đời sống dân trí hôm nay đang ngày một nâng cao, vậy nên khi xem sân khấu, công chúng có sự thẩm định, chọn lọc rõ ràng, nếu sân khấu không có những vở diễn hay, bắt kịp sự phát triển dân trí, thì việc vắng khách cũng là điều tất nhiên.

Một vở diễn hay là vở diễn có sự kết hợp giữa kịch bản văn học, đạo diễn, nghệ sĩ biểu diễn…, tuy nhiên yếu tố kịch bản văn học vẫn là yếu tố quyết định. Những vở diễn như “Hồn Trương Ba da hàng thịt”, “Đời cô Lựu”…đã quá hoàn chỉnh về chủ đề tư tưởng, về ngôn ngữ văn học nên đã trường tồn với thời gian. Tác giả sân khấu ngày nay khá nhiều và kịch bản văn học của các tác giả cho ra đời cũng không phải là ít, nhưng khổ nỗi, tìm một kịch bản hay lại quá hiếm.

Nhận thấy sự khủng hoảng về vở diễn sân khấu, về kịch bản văn học, trong những năm qua, Hội Nghệ sĩ sân khấu VN và Cục Nghệ thuật biểu diễn cũng đã thường xuyên tổ chức các cuộc hội diễn, liên hoan sân khấu chuyên nghiệp, rồi mở trại sáng tác, thi kịch bản văn học… Cũng đã có nhiều vở diễn đạt giải vàng, bạc. Nhiều kịch bản văn học đạt giải A,B… Nhưng vẫn còn rất ít những vở diễn, những kịch bản xuất sắc theo đúng nghĩa của nó. Các đơn vị sân khấu vẫn lúng túng trong khâu chọn kịch bản. Đã có nhiều đơn vị sân khấu dàn dựng lại những vở diễn cách đây vài chục năm hoặc có đơn vị vì chạy theo chỉ tiêu kế hoạch, chạy theo kinh phí, đã dàn dựng những kịch bản “chưa chín”, để rồi vở diễn ra đời, trình làng được vài suất diễn, không có khách lại “xếp kho, cất kỹ”…

Đã đến lúc những người làm sân khấu nói chung, lực lượng sáng tác nói riêng phải nhìn lại mình một cách nghiêm túc. Thiển nghĩ, trong thời kỳ đất nước mở cửa, hội nhập…, mặt trái, mặt phải, sự tích cực và tiêu cực đang ngồn ngộn, lẽ nào đó không phải là những tư liệu sống cho tác giả chấp bút?

. Tấn Hào