Nghề làm lồng chim tuy không vất vả, nặng nhọc như các nghề khác nhưng đòi hỏi sự khéo tay và tỉ mỉ. Anh Phan Văn Tài – một người có thâm niên gần 10 năm trong nghề làm lồng chim – nhà ở tổ 3, KV 1, phường Quang Trung đã cho biết như vậy.

Lồng chim được làm ở Quy Nhơn chủ yếu là lồng tre và lồng mây. (Ngoài 2 loại này, Quy Nhơn có bán lồng sắt rất đẹp, giá rẻ có xuất xứ từ Sài Gòn). Nếu như người nuôi chim phải tốn rất nhiều công sức để có được một tiếng hót thì kết quả ấy có một phần đóng góp của người làm lồng chim. Để có được một chiếc lồng tre (thực ra được làm từ cây giang), người thợ làm lồng chim phải làm rất nhiều công đoạn: chuốt vỏ xanh của ống giang, phơi khô và phun thuốc chống mọt. Sau đó chẻ ống giang thành các cọng nhỏ, chuốt thành những cây nan tròn có đường kính 2 – 3mm. Bước tiếp theo là làm khung lồng, làm sườn lồng và tiến hành đan, bằng cách xỏ nan qua các lỗ nhỏ được khoan trên sườn. Cuối cùng là làm chân và sơn lồng. Cách làm lồng mây cũng tương tự như thế, trừ các nan lồng bằng giang ra thì còn lại đều bằng mây.

Cũng như các loại hàng hóa khác, lồng chim cũng được phân chia "đẳng cấp" hẳn hoi. Nếu như lồng mây được coi là "hàng chợ" thì lồng tre là "hàng chất lượng cao" và một loại lồng tre khác tốt hơn được coi là "hàng cao cấp". Một chiếc lồng tre loại thường, tùy theo kích cỡ (đường kính từ 20 cm đến 50 cm, cao từ 30 cm đến 80 cm), có giá từ 20.000đ – 80.000đ. Lồng mây thì giá chỉ bằng 1/3 lồng tre cùng cỡ vì đã có các loại dây mây được sơ chế bán sẵn nên thợ làm lồng ít tốn công hơn. Còn "hàng cao cấp" là những chiếc lồng mà chỉ thoạt nhìn vào người ta đã thấy sự dụng công của người thợ. Các cây nan được chuốt tròn đều, khoảng cách đều nhau, đế và cửa lồng được chạm trổ hình hoa lá, chim chóc, rồng, phượng, tất cả trông rất sắc sảo. Tính chất cao cấp của loại lồng này không những thể hiện ở vật liệu mà còn thể hiện qua thời gian làm: một người thợ nếu một ngày làm được 2 chiếc lồng tre bình thường thì phải mất 3 ngày mới làm xong một chiếc lồng cao cấp. Vì thế, loại lồng này có giá từ 150.000 – 200.000đ/cái và thường chỉ làm theo đơn đặt hàng.

Một chiếc lồng đẹp được đánh giá qua những tiêu chuẩn sau: nan và sườn thẳng đều, cân đối; những chỗ nan uốn cong phải đều nhau; và quan trọng nhất là nước sơn. Anh Tài cho biết thêm: "Lồng đẹp là lồng có nước sơn trên các nan đều, không đóng giọt, màu sắc phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Đây cũng là một trong những bí quyết của thợ làm lồng chim. Có người làm lồng rất đẹp nhưng bán không được chỉ vì màu sơn xấu. Lồng sơn màu vàng sơn mài và quét dầu bóng màu trắng đang được nhiều người ưa chuộng".

Ở Quy Nhơn hiện có khoảng 15 gia đình có nghề làm lồng chim, nằm trên các đường Ngô Mây, Nguyễn Thái Học, Hoàng Văn Thụ, Bạch Đằng. Trong đó tập trung đông nhất là ở một xóm nhỏ trên đường Bạch Đằng với hơn 10 hộ làm, chủ yếu là lồng mây, ước tính mỗi ngày sản xuất được khoảng 200 chiếc. Theo một đại lý thu mua lồng chim trên đường Lý Thường Kiệt, hiện nhu cầu lồng chim ở Quy Nhơn đã bão hòa. Thị trường tiêu thụ chính của lồng chim sản xuất tại Quy Nhơn là các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên như Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Đắc Lắc, thậm chí cả TP Hồ Chí Minh.

. MINH KHƯƠNG