Đã ba năm kể từ ngày khởi công, đường Xuân Diệu được quảng bá là "con đường du lịch" đẹp nhất Quy Nhơn, theo quy hoạch dài 2.474 m, cho đến nay mới chỉ tạm làm xong vài trăm mét. Còn lại, đoạn thì làm nham nhở, đoạn thì đang thi công lắt nhắt các công trình phụ như kè chắn sóng, cống thoát nước, vỉa hè... Bóng dáng của "con đường du lịch" này vẫn còn nằm trên bản vẽ.

* Tại sao chậm? Khó khăn từ đâu?

Theo ông Nguyễn Đình Thanh, Chủ tịch UBND TP Quy Nhơn - chủ đầu tư của dự án đường Xuân Diệu, nếu chỉ làm đường không thôi thì với năng lực của thành phố hiện nay là không khó, thậm chí dễ dàng và có thể hoàn thành trong một thời gian ngắn. Cái khó là con đường này lại cắt ngang qua một khu vực dân cư đông đúc, phải giải tỏa hoàn toàn đến 2.284 hộ với trên 10.000 nhân khẩu, trong đó có 484 hộ là chủ thuyền đánh cá và 767 hộ có cuộc sống gắn liền với nghề đánh bắt hải sản. Quan điểm chỉ đạo của tỉnh là khi giải tỏa không những phải bồi thường thỏa đáng mà phải bố trí chỗ tái định cư sao cho cuộc sống của dân được tốt hơn, đặc biệt tạo điều kiện cho dân được tiếp tục làm nghề biển để sinh sống.

Có thể nói việc giải tỏa và tái định cư với quy mô và điều kiện như trên là một nhiệm vụ hết sức nặng nề, vượt tầm của một địa phương là thành phố trực thuộc tỉnh. Tuy nhiên, thành phố Quy Nhơn vẫn bắt tay vào cuộc. Cho đến nay, sau một thời gian làm việc khá vất vả, các cơ quan chức năng của thành phố đã tính toán với sự thống nhất của các chủ hộ, lên phương án và được UBND tỉnh phê duyệt, đền bù cho 1.552 hộ với tổng số tiền 42,65 tỉ đồng và đã chi bồi thường cho 741 hộ.

Việc tính toán bồi thường đã vất vả, khó khăn, nhưng việc tái định cư cho dân còn khó khăn gấp bội. Ông Nguyễn Đình Thanh cho biết, theo kế hoạch khi lập dự án đường Xuân Diệu, những hộ bị giải tỏa sẽ được bố trí vào khu dân cư Bắc sông Hà Thanh là nơi có điều kiện cho ghe thuyền neo đậu. Nhưng cho đến nay, dự án Bắc sông Hà Thanh chưa triển khai vì kinh phí chưa được tỉnh phê duyệt. Trước tình hình đó, theo chỉ đạo của tỉnh, thành phố đã xây dựng khu tạm cư ở xóm Tiêu (thuộc khu vực 4 và 5 phường Quang Trung), dự kiến tại đây sẽ bố trí cho 1.000 hộ tạm cư trong vài năm trước khi chuyển định cư ở nơi khác. Hiện nay, tại khu này đang triển khai xây dựng 900 căn hộ, giá mỗi căn 20 triệu đồng và chỉ cấp không cho các hộ bị giải tỏa đến ở.

Sau thời gian tạm cư, những hộ này sẽ chuyển đi đâu, về đâu? Và còn trên 1.000 hộ phải giải tỏa nữa? Không chỉ ông Chủ tịch Nguyễn Đình Thanh mà cả Thành ủy, UBND TP Quy Nhơn hết sức lúng túng. Quỹ đất của thành phố để bố trí tái định cư cho hàng nghìn hộ dân làm nghề biển, ngoài dự án Bắc sông Hà Thanh, chỉ còn trông chờ vào dự án cầu đường Nhơn Hội... Nghĩa là, trước mắt lãnh đạo thành phố chưa thể khẳng định được điều gì.

* Bao giờ đường Xuân Diệu mới xong?

Kỹ sư Nguyễn Chánh - Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng thành phố - cho biết, đoạn đường từ Quảng trường 31-3 đến Mũi Tấn được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết ngày 12-12-2002. Đoạn đường này số hộ bị giải tỏa không nhiều, công tác giải tỏa, đền bù, tái định cư không có gì phức tạp, nên sau khi có quy hoạch chi tiết, thành phố đã triển khai thi công ngay. Hiện đang thi công phần đắp đất sỏi, hệ thống thoát nước, đến ngày 15-8-2003 sẽ cơ bản hoàn thành việc trải thảm nhựa, sau đó sẽ tiếp tục hoàn chỉnh những phần còn lại.

Gay go nhất, theo ông Nguyễn Đình Thanh và kỹ sư Nguyễn Chánh là đoạn đường từ eo sân bay đến tượng đài Chiến Thắng, bởi phần lớn các hộ bị giải tỏa nằm trên đoạn này. Theo quy hoạch, đoạn này có chiều dài 1.823 m, lộ giới 24 m (trong đó lòng đường rộng 12 m, vỉa hè phía biển rộng 7 m, vỉa hè phía tây rộng 5 m). Ngoài lộ giới này, theo quy hoạch, sát vỉa hè phía tây còn một dải cây xanh và con đường cách ly với khu dân cư hiện hữu có chiều rộng tổng cộng 28 m. Kỹ sư Nguyễn Chánh nói nếu bố trí suôn sẻ 1.000 hộ bị giải tỏa vào khu tạm cư xóm Tiêu thì chỉ mới giải phóng được mặt bằng để thi công lòng đường và vỉa hè, còn lại việc xây dựng dải cây xanh và đường cách ly là chuyện của... tương lai!

"Vậy thì bao giờ đường Xuân Diệu hoàn thành?" Khi tôi đặt câu hỏi đó, ông Nguyễn Đình Thanh sau mấy giây suy nghĩ đã trả lời: "Phải hết năm 2005!". Nhưng sau đó, kỹ sư Nguyễn Chánh nói riêng với tôi: "Đấy là đồng chí chủ tịch nói theo nghị quyết của Thành ủy, còn theo tôi, khó lắm. Nếu tỉnh hỗ trợ thành phố giải nhanh "bài toán" tái định cư, chúng tôi có thể làm xong đường trước năm 2005, còn chưa giải được "bài toán" này thì chưa biết đến bao giờ..."

. Cao Năm