Một ban nhạc đang phục vụ đám cưới

15 giờ chiều, trời mưa tầm tã nhưng tại ngôi nhà của anh Phạm Quang Hoàng ở thôn Trà Quang Nam, thị trấn Phù Mỹ (Phù Mỹ), anh em ban nhạc công đã tập trung đầy đủ. Ban nhạc chỉnh tề trong bộ đồ láng coóng nhiều màu sắc để chuẩn bị cho một buổi chơi nhạc lúc 17 giờ tại xã Mỹ Thọ. 16 giờ cả ban nhạc đã có mặt tại đám cưới, họ bố trí chỗ cho ban nhạc, bắt dây câu âm thanh, thử nhạc cụ để chuẩn bị cho buổi tiệc. 20 giờ 30, đám cưới kết thúc, anh em nhạc công chuẩn bị thu xếp đồ đạc âm thanh, nhạc cụ về nhà. Họ về đến nhà thường vào lúc 23 giờ.

Nhóm nhạc của anh Hoàng có 5 người, mỗi người sống một nghề. Người thì làm kế toán cho doanh nghiệp, người thì làm nghề may, người thì kinh doanh tin học... nhưng tất cả cùng chung sở thích là chơi nhạc. Bởi vậy, đầu năm 2002 cả 5 người hùn tiền vào để sắm bộ dàn âm thanh, còn nhạc cụ ai chơi gì mỗi người tự bỏ tiền túi mua lấy. Rất ít người nhạc công chơi nhạc ở những đám tiệc được đào tạo qua trường lớp. Anh Hoàng cho biết: "Chẳng qua trường lớp nào cả, tụi tui mỗi người biết và thích chơi tương đối rành một loại nhạc cụ, vậy là thành lập ban nhạc để chơi thôi. Độ 1 tháng/lần, anh em qui tụ lại tập một vài tiếng thôi. Chẳng cần phô trương, quảng cáo gì, ai biết thì đến kêu mình đi chơi.". Đó cũng là đặc điểm chung của những nhạc công phục vụ đám cưới ở Bình Định.

Đồ nghề của mỗi ban nhạc thường gồm dàn âm thanh, guitar solo, guitar bass, organ, bộ trống. Ban nhạc nào sang thì có thêm chiếc kèn, trống bongo và một số nhạc cụ khác cho rình rang. Chẳng có mấy ban nhạc ở tỉnh Bình Định có "thương hiệu". Người ta tìm ban nhạc nhờ những người quen hoặc chính những ban nhạc giới thiệu, mai mối cho nhau. Thường thì thành viên ban nhạc là những người nằm trong độ tuổi từ 18 đến 40. "Chúng tôi chơi chỉ vì ham vui chứ ở đất huyện này thì làm sao sống bằng nghề này được. Chia đều ra, mỗi lần chơi nhạc công được 50.000 đồng, mà đâu phải thu nhập đều như vậy, tháng nào nhiều nhất thì cũng chỉ nhận được độ 10 đám thôi." - Anh Nguyễn Minh Khoa, thành viên của một ban nhạc ở thị trấn Bình Định (An Nhơn) cho biết như vậy. Giá bình quân mỗi suất chơi nhạc của một ban nhạc tương đối đầy đủ nhạc cụ ở huyện khoảng 300.000-500.000 đồng, tùy theo thời điểm, chất lượng âm thanh, hay tay nghề nhạc công của ban nhạc. Riêng ở TP. Quy Nhơn giá nhỉnh hơn từ 200.000-500.000 đồng do chất lượng âm thanh tốt hơn, tay nghề nhạc công cao hơn. Tháng cao điểm, nhiều đám cưới, mỗi ban nhạc nhận được hơn chục hợp đồng, nhưng có tháng không có một hợp đồng nào. Mỗi lần như vậy ban nhạc chơi trong 2,5-3 giờ, nếu gia chủ muốn ban nhạc chơi thêm thì bồi dưỡng thêm tiền. Tuy nhiên, không ít lần chơi ở những đám đàng hoàng, vui vẻ, ban nhạc cứ thế chơi tới không cần tính toán đến thời gian.

Cùng một nghề nhưng nhạc công "tác nghiệp" ở TP.Quy Nhơn và nhạc công ở huyện có những đặc thù riêng. Ở TP. Quy Nhơn, phần lớn các đám cưới, hội nghị đều tổ chức ở nhà hàng, khách sạn trong phòng kín nên chất lượng âm thanh hay vì không bị loãng. Ngoài ra, do tiệc đám cưới ở nhà hàng, khách sạn đã được qui định thời gian nên ít khi nhạc công vỡ kế hoạch vì chơi thêm giờ. Để chuẩn bị âm thanh, nhạc công ở TP. Quy Nhơn phải chuẩn bị từ rất sớm, ít nhất từ 3-5 giờ trước khi vào tiệc. Chất lượng của ban nhạc còn tùy thuộc vào MC (người dẫn chương trình) và ca sĩ. Những ban nhạc hay luôn đi kèm với những MC giỏi, biết cách làm sôi động không khí cuộc vui, biết hát để chữa cháy những khoảng trống thời gian.

* Vui buồn nghề tấu

Anh Đào Tấn Đức - nhạc công của một ban nhạc ở thị trấn Bồng Sơn (Hoài Nhơn), cho biết: "Chơi nhạc trong những bữa tiệc quan trọng nên dĩ nhiên phụ thuộc vào giờ giấc của gia chủ. Phải đến đúng giờ bất kể mưa gió. Thu nhập có mức độ dù địa điểm, không gian hay thời gian thế nào thì "lương" cũng như vậy." Có nhạc công còn say mê chơi nhạc đến mức quên luôn cả... vợ. Anh Lê Văn Phụng, nhạc công của một ban nhạc ở xã Mỹ Chánh (Phù Mỹ), cười: "Có một lần mình cùng vợ đi dự đám cưới ở Phù Cát, hôm ấy đang ngồi dưới bàn khách tự nhiên mình thấy "ngứa nghề" vậy là nhảy lên ban nhạc của họ xin tay chơi trống nhường cho mình chơi vài bản. Nghe nói là bạn nghề, tay này nhường ngay và quay ra uống bia. Mình chơi cũng tạm tạm nên hắn cứ thế yên tâm ngồi nhậu tới bến. Hắn còn ngồi nhậu thì mình còn chơi. Bữa ấy ban nhạc chơi rất hưng phấn, nhịp phách và cả ca sĩ đều ngon lành hơn bình thường... Vui quá là vui. Nhưng khi sực tỉnh, ngó xuống dưới thì chẳng thấy vợ mình đâu. Lần ấy mình bị vợ giận cả tuần liền...".

Đặc thù của ca nhạc đám cưới là không được tập dợt trước như những chương trình biểu diễn ở sân khấu, hơn nữa "ca sĩ" thuộc đủ thành phần nên không ít lần các ban nhạc bị "bể". Lúc ướm điệu hát thử, ca sĩ chơi một giọng, lúc hát thật lại chạy theo giọng khác, thế là nhạc đi đường nhạc, lời đi đường lời. Có ca sĩ bị "bể dĩa" kiểu này điên tiết quay lại mắng ban nhạc không biết chơi, chơi dở ẹt. Đang lúc đám tiệc vui vẻ, nhạc công đành ngậm bồ hòn cười trừ. Nhưng những trường hợp này xem vậy chứ cũng chưa ghê gớm bằng những lúc ban nhạc "đơ ống điếu". Đó là những khách mời cao hứng xin trình bày mấy bài hát Trung Quốc, Thái Lan... lạ hoắc những ca khúc mà nhạc công chưa nghe lấy một lần. Gặp những trường hợp này, nhạc công giàu kinh nghiệm có chơi nhạc nước đôi, cứ từng tưng từng tưng và khen "ca sĩ" hát... có hồn. Ca sĩ nghe ban nhạc khen, sướng quá quên luôn chuyện nhạc nhã. Và mỏi tay nhất là những lúc khách dự đám cưới vui miệng quá hát một lèo đi đi lại lại hàng chục lần, chẳng biết bài hát dừng lại chỗ nào mà mò.

Tại những đám cưới, ban nhạc chỉ giữ vai trò giúp vui nhưng trong một một số trường hợp, họ đã cứu cho gia chủ nhiều bàn thua trông thấy. Cách đây ít lâu, tại một đám cưới tổ chức ở nhà hàng 03 Trần Phú (Quy Nhơn) một cô gái cho là mình đã bị chú rể phụ tình nên tới quậy ỏm tỏi. Vừa ngửi thấy mùi "chiến sự", tay kèn xắc sô đã hất đầu ra hiệu cho đồng nghiệp tăng cường âm lượng tối đa để tiếng nhạc át đi tiếng chửi rủa. Cùng lúc đó, bảo vệ nhà hàng và bạn bè cô dâu chú rể đã kịp đưa vị khách không mời mà đến ra ngoài... Ở quê, tại nhiều đám cưới, nhạc công phải cười ra... nước mắt. Anh Hoàng vừa cười vừa kể: "Cách đây vài tháng ở một đám cưới tại xã Mỹ Trinh. Chúng tôi vừa nổi nhạc lên để chuẩn bị cho bữa tiệc thì bỗng nhiên nghe tiếng hét rõ to của một bà cụ hàng xóm. Chạy xộc vào đám cưới bà ta quát tướng lên: "Trời ơi, hát xướng gì mà to dữ làm đàn bò của tôi chạy tán loạn hết rồi. Tắt ngay! Nghỉ ngay!..." Quan khách dự tiệc cưới ngẩn tò te khi bà cụ cầm gậy buộc nhạc công phải ngưng chơi. Mãi sau, chủ nhà sang năn nỉ kéo bà đi, ban nhạc mới tiếp tục chơi.". Không ít lần thành viên của ban nhạc bị dính "đạn lạc" của khách dự đám cưới. Họ uống rượu rồi gây gổ, ném ly, chúng tôi đang mải mê chơi nhạc nên nhiều phen bị bị dính đòn." Vừa nói anh Khoa vừa vén mái tóc trước lên, một vết sẹo trên trán như một minh chứng cho lời kể của mình.

Chưa có số liệu chính xác nào thống kê Bình Định có bao nhiêu ban nhạc, nhưng ước tính, Quy Nhơn nhiều nhất khoảng 20 ban nhạc, Hoài Nhơn 17, mỗi huyện còn lại có khoảng từ 5 - 10 ban nhạc. Nhưng dù ở thành phố hay quê, những tiệc cưới khó có thể thiếu những ban nhạc và nhạc công. Vắng họ cuộc vui cũng kém phần hào hứng.

. Anh Tú