Đồng quê êm ả (ảnh: Duy Quyên)

Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam châu Á ra đời. Theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn dân hăng hái tham gia kháng chiến, kiến quốc, ra sức tăng gia sản xuất, xây dựng đời sống mới, bài trừ mê tín dị đoan, tích cực học bình dân học vụ "diệt giặc dốt", "diệt giặc đói", "diệt giặc ngoại xâm"…

Dẫu rằng thời đó quê tôi là một vùng nông thôn hẻo lánh, nhưng không khí vui Tết năm ấy không kém phần tưng bừng sôi nổi. Các phiên chợ Tết An Lương (Mỹ Chánh - Phù Mỹ) nhằm vào các ngày 23, 28 tháng Chạp âm lịch, suốt ngày đông nghịt người mua kẻ bán; hàng hóa không thiếu thứ gì… Dù còn nghèo, nhưng gia đình nào cũng lập bàn thờ Tổ quốc, bên trên treo Quốc kỳ (phần lớn làm bằng giấy), treo ảnh Bác Hồ (ảnh vẽ), có bình hoa vạn thọ. Hai bên bàn thờ nhà cán bộ có treo câu đối: "Vui Tết độc lập, sáng niềm tin; Đón xuân tự do, bừng sức sống".

Đêm giao thừa độc lập đầu tiên, gia đình nào cũng quây quần trước bàn thờ Tổ quốc, bàn thờ tổ tiên để cùng nhau ôn lại truyền thống gia tộc, giáo dục con cháu về truyền thống cách mạng. Sáng mùng một Tết, tất cả dân làng đều tập trung trước trụ sở hành chính xã để làm lễ chào cờ đầu năm. Già trẻ, gái trai đều ăn mặc đàng hoàng, đẹp đẽ, hàng ngũ chỉnh tề theo từng đoàn thể cứu quốc. Đội Thiếu niên tiền phong, Hội Phụ lão cứu quốc và Ủy ban Việt Minh các cấp xếp hàng ở giữa, phía trước lễ đài; các đoàn thể khác và dân quân tự vệ xếp hàng ở hai bên. Khí thế đội quân cách mạng thật là tuyệt vời! Ông xã đội trưởng dân quân điều khiển lễ chào cờ. Một tiếng hô hùng dũng vang lên: "Nghiêm!". Mọi người đều đứng nghiêm, im lặng như tờ, nắm tay phải đưa lên cao ngang tai. Lá cờ đỏ sao vàng mới tinh, màu tươi thắm được kéo lên từ từ, treo trên một trụ cờ cao 5-6 mét. Lá cờ mở rộng theo chiều gió phần phật tung bay vui đón mùa xuân độc lập. Nòng cốt là lực lượng thanh thiếu nhi, hàng ngàn người đồng thanh hát bài Quốc ca, tuy không rập ràng, nhưng giọng hát hùng tráng vang vọng lòng tự hào dân tộc. Ông Chủ tịch Ủy ban hành chính xã, mặc bộ quần áo lương dài, đầu đội khăn đóng truyền thống trịnh trọng đọc thư chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Được nghe đọc thư Bác từ giữa thế kỷ XX, nay đã bước sang thập kỷ đầu thế kỷ XXI, sáu mươi giáp đã trôi qua mà tôi vẫn còn nhớ rõ bốn câu thơ của Bác:

Gói bánh tét (ảnh: Phạm Văn Chai)

"Bao giờ kháng chiến thành công/Chúng ta cùng uống một chung rượu đào./Tết nầy ta tạm xa nhau/Chắc rằng ta sẽ Tết sau sum vầy!".

Trong ba ngày Tết, làng nào cũng tổ chức các điểm vui chơi, giải trí, các trò chơi dân gian như thầy bói bắt heo, bắt vịt, kéo co, đẩy gậy, đánh vụ, phóng phi tiêu… Xã tôi nổi tiếng về hát bộ và bài chòi nên trong ba bữa Tết, không đêm nào là không có hát bộ, không ngày nào là không tổ chức đánh bài chòi. Những đêm hát ở quê tôi thật rộn ràng, náo nức. Không cần dùng xe loa đi quảng cáo như thời nay mà tiếng kèn trống nổi lên rộn ràng cũng đủ thúc giục mọi người lo cơm nước, đi xem hát. Đám trẻ nhỏ chúng tôi đi xem hát bộ thích nhất là các màn đánh giặc có "hóa phép", vui nhất là những trận trống chầu nổi liên hồi kèm theo những thẻ thưởng tới tấp ném lên sân khấu, thú vị nhất là các vai hề đả kích thói hư, tật xấu… Sáng mùng bốn Tết, theo sự hướng dẫn của các đoàn thể cứu quốc, cả làng ra quân sản xuất đầu năm…

Nhớ lại cảm giác lần đầu tiên với tư cách là dân của một nước độc lập, đến nay - 60 năm đã trôi qua, lòng tôi vẫn không khỏi bồi hồi xúc động.

. Hoàng Nguyễn An Lương