Nếu bạn đã có những dịp đi xe ô tô qua lại trên quốc lộ 1A, quãng thị trấn Bồng Sơn, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, hẳn bạn còn nhớ những cô gái bán bưởi bên phía bắc cầu Bồng Sơn ngọt ngào mời mua bưởi.
Bưởi ấy là một trong những đặc sản của Bồng Sơn. Những cây bưởi vườn nhà đã hút mỡ màu đất Hoài Nhơn mà cho hương vị ngọt ngon của trái bưởi.
Nói bưởi Bồng Sơn, nhưng thực chất là bưởi ở hai thôn Phụ Đức, Trung Lương thuộc ngoại vi thị trấn Bồng Sơn cho thứ sản phẩm ấy.
Ai về Phụ Đức, Trung Lương
Ai lên Thế Thạnh, An Thường buôn tơ
Bưởi ngon ít có ai ngờ
Quà quê thưởng thức bao giờ cho quên!
Vào mùa bưởi, từng chùm quả sai trĩu trịt vít cong cành. Người ta phải làm sào chống cho cây khỏi gãy. Mùa thu hái, chủ vườn đem ra các chợ quanh thị trấn và đầu cầu Bồng Sơn bán suốt ngày cho khách đi xe đò. Các cô gái bán bưởi thường là của vườn nhà chứ ít khi mua đi bán lại. Xe khách Bắc - Nam thường dừng ở đầu cầu Bồng Sơn đón trả khách hoặc giải lao ăn uống mươi phút, để khách có dịp chọn mua trái bưởi đem lên xe, nhấm từng múi bưởi chua chua ngòn ngọt cho đường xa đỡ khát.
Bưởi Bồng Sơn hình dáng kích cỡ to như bưởi Năm Roi. Có loại ruột hồng đậm, có loại hồng nhạt, gọi là bưởi điều (đào). Có loại ruột trắng là bưởi nếp. Nhưng bên trong những con tép hồng tép trắng ấy là vị ngọt mát pha chút chua thanh với tỉ lệ ước chừng "chín cam một chanh". Bưởi Bồng Sơn nhiều nước, không đắng, không the cay. Người bán bao giờ cũng có bát muối ớt giã nhỏ. Khách mua bưởi được người bán gọt sạch vỏ, tách múi cẩn thận trao cho với nụ cười tươi rói, kèm theo gói muối ớt nho nhỏ. Ngồi trên xe nhấm vị ngọt, chua, cay, mặn trộn lẫn, thật không nước giải khát nào bằng mà không phiền bác tài phải dừng xe quãng vắng.
Ở Bồng Sơn còn có thứ quả cùng họ nhưng to như quả bóng, da sần, cơm xốp, hương vị thanh tao. Đó là trái thanh trà. Thanh trà Bồng Sơn ngon hơn thanh trà Huế nên giá đắt hơn. Nhưng các cô gái bán sản phẩm "cây nhà lá vườn" nên giá cả cũng rất linh động, thường "mềm" hơn ở chợ.
Nhớ nhau như bưởi nhớ bòng
Ngoài tuy xanh vỏ, đỏ lòng anh ơi!
Câu ca dao với tiếng chào mời ngọt ngào của các cô bán bưởi càng thêm hấp dẫn khách đường xa.
NGUYỄN VĂN CHƯƠNG | 
