Hoài Ân là miền trung du, lắm cảnh đẹp thiên nhiên kỳ thú. Ngược dòng Kim Sơn về Ân Hữu, Đakmang, có dòng sông Đá Bạc nước trng xanh lấp lánh ánh nắng chiều, soi bóng hòn Tổng Sinh, Gò Đồn, nơi một thời là căn cứ Cần Vương của nhà yêu nước Tăng Bạt Hổ. Qua Ân Nghĩa ta gặp núi vàng có mỏ quặng dấu mình trong lòng đất và có thác đổ Nghĩa Điền, gắn liền bao huyền thoại về cô gái Ba Na, ra bến nước đợi người yêu, mắt xa xăm nhìn về đầu nguồn non nước, lộ lưng trần để mái tóc óng mượt xõa dài, xõa dài, điểm bạc, rồi hóa đá !

Xuôi dòng An Lão ghé lại thăm vùng đất bãi bồi ngút ngàn xanh của dâu, của dừa ở xã anh hùng An Hảo, ta sẽ được chiêm ngưỡng thác Đá Bẹc, Đá Vàng – điểm du lịchh hấp dẫn nhiều du khách.

Gặp nhau ở ngã ba sông, với công trình đập dâng Lại Giang, có đất Phú Văn, Hội Yên – vùng đất học nơi có những câu chuyện lưu truyền về núi Bút, đầm Nghiên và có văn bia ghi danh những văn thần, học sĩ. Đến Ân Tín, ta tìm về “mộ tổ trần gia”, lật gia phả họ Trần một thời đi khai đất. Và ở đó còn có hồ Vạn Hội mở ra một tiềm năng lớn cho phát triển nông nghiệp nông thôn, tương lai sẽ là một thắng cảnh hữu tình.

Trở về Ân Tường (Ân Thạnh) – trước đồng dâu xanh, ta nhớ lại câu ca một thời lắng đọng:

“Ai về Hóc Nghệ ⁽¹⁾, Ô Găm

Sớm hôm canh cửi, anh đến thăm anh mừng”

để được nghiêng mình bên đền thờ nhà chí sĩ yêu nước, tăng Bạt Hổ thắp nén hương trầm tưởng nhớ, rồi tìm hiểu về mảnh đất sinh thành nuôi chí lớn nơi ông.

Từ trung tâm huyện lỵ hiện nay, theo đường bộ hơn 5km ta về đến Gò Loi, chiến công xưa vẫn còn vang vọng, “quả đấm thép” đã đập tan quân xâm lược, mở màn cho việc giải phóng Hoài Ân, giải phóng bắc Bình Định trong chiến dịch xuân – hè 1972, mà hôm nay còn đó biểu tượng uy nghi ghi mãi ngàn đời sử xanh dân tộc. Chúng ta cũng không quên ghé đến hòn Bồ, núi Tượng, đồn Chợ, núi Bụt nơi có địa đạo, một thời cha anh ngủ hầm, khoét núi. Rồi còn đó đồi đất đỏ, điểm di tích lịch sử mà cách nay 30 năm vào ngày 19-4-1972 đã diễn ra trận quyết chiến cuối cùng đặt dấu chấm hết cho chế độ Mỹ Ngụy trên đất Hoài Ân.

Trước nhà bia ghi danh anh hùng liệt sĩ, chúng ta thắp nén hương tưởng nhớ các ah và nguyện cầu mùa xuân, càng thêm xuân trên vùng quê có những con người hiếu học, đất anh hùng Hoài Ân.

. Hà Chí Tân