Từ đường Võ Văn Dũng tại Tây Phú, Tây Sơn (ảnh: H.Bảo)

Từ đường Võ Văn Dũng – một danh tướng của phong trào Tây Sơn – được xây dựng ngay trên quê hương ông, thôn Phú Mỹ xã Tây Phú huyện Tây Sơn. Võ Văn Dũng, thuở nhỏ có tên là Độ, là một người thông minh, có chí khí từ sớm. Sống trong một gia đình khá giả ông có điều kiện được học hành, lại hay đi đây đi đó nên hiểu biết rõ về thời cuộc, tầm nhìn được mở mang. Đặc biệt, ông rất giỏi võ nghệ, một phần là sự kế thừa truyền thống thượng võ của quê hương, một phần chính là sự nỗ lực, rèn luyện của bản thân, bao gồm đủ các môn cung, đao, kiếm…

Ngay từ những ngày đầu ba anh em Tây Sơn tụ nghĩa, Võ Văn Dũng đã có mặt. Ông đã tham gia phong trào từ thủa ban đầu và phụng sự cho đến những ngày tháng cuối cùng. Với tài năng của mình, Võ Văn Dũng đã sớm được các thủ lĩnh Tây Sơn trọng dụng, sớm được đứng trong hàng ngũ các tướng lĩnh Tây Sơn.

Hơn ba mươi năm theo tới cùng một sự nghiệp lớn, Võ Văn Dũng đã đóng góp phần quan trọng vào những thắng lợi của phong trào Tây Sơn, được phong Đô Đốc rồi Đại tư khấu, Đại Tư đồ, tước hầu (chiêu vũ hầu) rồi Quốc công (Võ Quốc công). Giữ trọng trách trong cuộc khởi nghĩa, làm quan to trong triều đình Tây Sơn nhưng Võ Văn Dũng vẫn không quên trách nhiệm của mình với quê hương, với dòng tộc. Ngôi chùa Phước Sơn được xây cất tử tế là do Võ Văn Dũng đóng góp tiền của. Vì thế mà hiện nay trong chùa có bài vị thờ Võ Văn Dũng để ghi nhớ công đức này. Bài vị viết: “Phước Sơn tự chủ tự tính Võ Văn Dũng, húy độ, tính hữu công đức chư vong linh sơn thần vị”.

Cũng bởi nhân cách ấy mà Võ Văn Dũng được trao quyền thừa tự dù là con thứ. Ngôi nhà 12 gian của họ Võ được truyền cho con cháu Võ Văn Dũng, nhưng cũng đã bị phá từ lâu. Đến năm 1945 cháu 5 đời của Võ Văn Dũng là Võ Văn Thiều đã cho xây cất trên nền nhà cũ một ngôi từ đường 7 gian. Ngôi từ đường này cũng đã bị phá hủy trong chiến tranh. Đến năm 1972 cháu 6 đời của Võ Văn Dũng là Võ Văn Diệu một lần nữa cho xây lại từ đường, vẫn trên nền cũ, gồm 5 gian, quay hướng đông, tường xây gạch, mái lợp ngói, trần lát gỗ. Đó là ngôi từ đường họ Võ, trong đó có thờ bài vị Võ Văn Dũng đang tồn tại hiện nay.

Từ đường họ Võ khá lớn, trong đó có bức đại tự Võ từ đường, các bài vị thờ và bài vị của Võ Văn Dũng (nay đã được đưa về trưng bày tại Bảo tàng Quang Trung). Hàng năm đến ngày mùng 8 tháng 2 âm lịch con cháu dòng tộc lại tập trung về đây tổ chức lễ giỗ Võ Văn Dũng, để tưởng nhớ tổ tiên, cũng là để tưởng nhớ một vị tướng lỗi lạc đã có những đóng góp xuất sắc đối với phong trào Tây Sơn, với dân tộc, làm rạng danh họ mạc, xóm làng, làm rạng danh quê hương Bình Định bất khuất.

. (Theo “Bình Định danh thắng và di tích”)