Đi dọc ven bầu Chánh Trạch (Mỹ Thọ - Phù Mỹ) vào mùa gặt này như chìm trong hương nếp tháng tám thơm dìu dịu, nồng nàn. Đây là nếp Ba tháng, giống nếp truyền thống của vùng này. Ba tháng là vì cấy tháng 5, gặt tháng 8, hay gọi nếp tháng 8.

Theo chú Nguyễn Trấp (63 tuổi), trước đây bầu Chánh Trạch là một vùng trũng hoang hóa, cỏ dại và năng lát mọc đầy, cua cá nhiều… Sau giải phóng, bầu được khai hoang vỡ hóa lấn dần ra, diện tích lúa nếp Ba tháng không ngừng mở rộng. 1 sào nếp hiện nay bình quân 300kg, giá 3.200 – 4.000đ/kg, trừ chi phí còn lãi gần 1 triệu đồng/sào, cao gấp 3-4 lần so với trồng lúa… Nhà chú Trấp làm 2 sào lúa đủ ăn, còn phần lớn mọi thứ chi tiêu lớn nhỏ trong nhà đều dựa vào 5 sào nếp trên bầu. Không những chú Trấp mà chú Võ Tân, Võ Tiếp hay anh Thái Mén… ai gắn bó với cây nếp thì thu nhập và đời sống đổi thay đáng kể. Do vậy, hiện nay, có hơn 300 hộ, tập trung nhiều ở 2 thôn Chánh Trạch 1 và Chánh Trạch 3, đã chuyển dần diện tích lúa trên bầu sang trồng nếp, đưa tổng diện tích nếp lên hơn 40 ha. Từ việc xác định cây nếp chủ lực, bà con quanh bầu đã tích cực đầu tư thâm canh sản xuất nếp với quy mô hàng hóa nhằm đạt mục tiêu năng suất, sản lượng và thu nhập ngày càng cao.

Nếp Ba tháng bầu Chánh Trạch còn mang ý nghĩa độc đáo: đặc sản truyền thống của quê hương Mỹ Thọ. Bà con quê hương dù có đi xa đến đâu vẫn luôn nhớ về cây nếp bầu Chánh Trạch, vì hương vị độc đáo của nó không lẫn vào đâu được. Khi được làm xôi, bánh tét, bánh chưng trong những dịp tết nhất, giỗ quải thì chỉ có nếp trên đất bầu Chánh Trạch mới cho hương vị khó quên: rất mềm, rất dẻo và rất thơm… Vượt ra ngoài huyện, ngoài tỉnh, nếp bầu Chánh Trạch đã từ lâu trở thành một đặc sản làm quà biếu… rất có giá trị vì hương vị thơm, ngon độc đáo.

Hiện nay, nông dân vùng bầu Chánh Trạch mong muốn được chính quyền, ngành nông nghiệp giúp đỡ bà con thực hiện kế hoạch phục tráng lại giống nếp Ba tháng và tạo điều kiện hỗ trợ kinh phí xây dựng kiên cố hệ thống tiêu úng vùng đồng này, đảm bảo chủ động tiêu úng để nếp bầu Chánh Trạch vừa tăng vụ, vừa đạt năng suất cao.

. Xuân Lộc