Con cua tám cẳng, hai càng

Chẳng đi mà lại bò ngang suốt đời

(Ca dao)

Cua ở sông quê Bình Định nhiều lắm. Bắt đầu từ tháng chạp, chợ quê tôi và vùng lân cận lúc nào cũng có hàng cua. Đặc biệt nhất là chợ cua. Người mua kẻ bán chỉ thuần một món cua giờ họp chợ theo con nước lớn ròng, chừng vài giờ là tan.

Chiều mùa hè, khi triều xuống, chúng tôi rủ nhau vừa tắm mát, vừa bắt cua, từng đám trẻ giăng hàng ngang dưới nước, chân giở lên xuống nhẹ nhàng, tiến tới là gặp cua ngay. Cua mà nằm trọn dưới bàn chân là chúng xếp càng quy phục. Nhiều khi bàn chân không dậm trọn mai cua thế nào cũng bị kẹp. Bạn là người nhát gan sẽ bị chúng kẹp nhiều hơn! Nên khi gặp cua là phải đè mạnh để nó xếp càng lại. Lỏng chân cua xổng mất, mà chúng không quên gởi tặng bạn một cái càng dính toòng teng trong chân. Dậm được cua là phải bắt cho kỳ được. Để chúng kẹp rồi thì chảy máu là chuyện thường. Nó cứ từng chặp siết thêm mạnh hơn, đau hơn. Thế mà người bắt cua nhà nghề chỉ trong tích tắc, sợi dây lát đánh thoăn thoắt vài vòng là chú cua đã bị trói gô lại hết đường cựa quậy. Trói cua quả là nghệ thuật.

Cứ tắm xong là chúng tôi đủ cua để "chén" thật đơn giản, cua vặt hết que, bỏ trên lò than hồng. Mùi cua nướng thơm lừng, hòa với mùi khen khét nồng nồng. Nghe từ xa mà nước bọt cứ tuôn ra. Một cối muối tiêu hoặc muối ớt đỏ được giã vội vàng. Bữa ăn đã sẵn rồi. Tách bộp mai cua, vặt càng, xơi lớp gạch trên mai, thêm một tí muối là đủ. Chúng tôi ngồi quanh lò lửa, nhai cua rôm rốp. Món ăn thật đơn sơ, dân dã mà nhớ hoài. Ngày nay cua đem xuất khẩu, giá cua khá cao không mấy khi được ăn thoải mái.

Họ hàng nhà cua khá đông, từ con cua biển xanh lè cứng ngắt, con còng gió sặc sỡ, con rạm nâu xỉn, đến con cua Huỳnh Đế nổi tiếng mỗi loài mỗi vẻ nhưng chẳng con nào ngon hơn cua nước lợ.

Cua được chế biến nhiều món. Cua gạch màu xanh rong, điểm vàng trên mai, đem ngâm nước cơm vài giờ cho gạch nở đầy mai rồi nấu bún, nấu xúp thêm một ít măng tre vào thì hết chê! Cua gạch rang muối vị mằn mặn pha bùi với béo thành một vị riêng không lẫn vào đâu được. Cua cốm là cua sắp lột vỏ, bao nhiêu sinh lực, chất bổ dưỡng dồn ở mai cua. Lột bỏ mai cứng, chỉ cần ăn cái mai dầy dầy, đầy gạch là xứng đồng tiền rồi. Cua mềm mà phết bột chiên phồng quả là một món ăn khoái khẩu...

Đi đâu xa cũng nhớ miếng ăn dân dã quê nhà là vậy.

. ST