Khí hậu là yếu tố sống còn cho sự sinh tồn trên trái đất vì nó ảnh hưởng đến sự an toàn thực phẩm, cuộc sống, tài sản, nguồn nước và sự phát triển bền vững. Ngoài ra, trong một phạm vi nhất định, khí hậu còn có tác động đến tâm trạng, tính cách, thậm chí cả tư duy và văn hóa của con người. Tuy nhiên, đã có những bằng chứng ngày càng rõ nét là con người đã và đang làm thay đổi những đặc tính của lớp khí quyển mỏng manh bao quanh trái đất có liên quan đến khí hậu mà nó tạo ra.

Chúng ta đã biết đến những biến đổi khí hậu đã xảy ra trong quá khứ. Tuy nhiên, những biến đổi đó là do những nguyên nhân tự nhiên. Những biến đổi gần đây theo số liệu đo đạc được trong hơn một thế kỷ qua cho thấy nhiệt độ trên toàn cầu tăng lên 0,6⁰C. Sự nóng lên này được ghi nhận có mối liên quan với sự tăng nồng độ khí CO₂ lên 32% về thể tích tính từ năm 1750 đến cuối năm 2001. Cùng thời gian đó nồng độ khí Mê-tan trong khí quyển tăng 151%, Ô-xít-ni-tơ tăng 170%. Kết quả là độ dày lớp băng ở Bắc Băng Dương và ở Nam Cực giảm 40% làm cho mực nước biển trên toàn cầu được nâng lên 10-20 cm.

Hơn 30 năm qua, những hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lụt, hạn hán,... đã xảy ra nhiều nơi trên thế giới mà điển hình là thập niên 90 của thế kỷ 20, đe dọa nghiêm trọng đến đời sống của 1,2 tỉ người dân sống dựa vào đất đai, kèm theo đó là những biến đổi nghiêm trọng của hệ động, thực vật trên khắp hành tinh của chúng ta. Sự biến đổi khí hậu cũng làm ảnh hưởng đến sức khỏe của con người bằng nhiều đường bởi các loại truyền bệnh trung gian (vi trùng, côn trùng), các tác nhân gây bệnh, chất lượng nước và không khí,...

Các nhà khoa học đã tính được rằng, trong tương lai nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu sẽ tăng 1,4 – 5,8⁰C, mực nước biển sẽ dâng từ 9 – 88 cm trong thời kỳ từ năm 1990-2100, làm ảnh hưởng đáng kể đến nền kinh tế, xã hội ở những vùng đất thấp duyên hải, các hải cảng, một số vùng đất nông nghiệp, nguồn nước ngọt và các khu du lịch. Cũng trong thế kỷ 21 mưa sẽ tăng mạnh mẽ hơn ở vùng vĩ độ vừa và cao, ngược lại ở vùng có vĩ độ thấp mưa sẽ giảm ở một số khu vực này nhưng lại tăng mạnh ở một số khu vực khác, làm cho tình hình hạn hán, lũ lụt ngày càng trở nên phức tạp hơn.

Tỉnh Bình Định cũng nằm trong xu thế biến đổi khí hậu như trên. Theo các tài liệu thống kê có được ở Bình Định từ những năm 60 của thế kỷ trước trở lại đây đã cho thấy sự tăng trưởng nhiệt độ trung bình tháng giêng là 0,5⁰C, trong tháng 7 là 0,7⁰C. Những hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lụt, hạn hán, diễn biến phức tạp và khốc liệt hơn, mức độ thảm họa gây ra cho nhân dân trong tỉnh nhiều hơn; điển hình là các trận lụt trong các năm 1996, 1999, các trận bão ở các năm 1995, 2001 đã gây thiệt hại cho nền kinh tế của tỉnh hàng nghìn tỉ đồng và hàng trăm người thiệt mạng. Tình trạng ít mưa kéo dài trong những năm 1993, 1997, 1998, 2001 gây hạn hán, ảnh hưởng lớn đến nền sản xuất của nhân dân. Sự ô nhiễm nguồn nước đưa đến sự biến đổi hệ sinh thái của vật nuôi, cây trồng và sức khỏe của nhân dân ngày càng thể hiện rõ nét ở Bình Định.

Trong tương lai, tốc độ phát triển công nghệ tiên tiến sẽ dẫn đến giảm độ bất định của khí hậu và có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống của chúng ta. Các nhà khoa học đang nghiên cứu các giải pháp công nghệ để giải quyết mối quan hệ giữa hoạt động kinh tế của con người với các yếu tố môi trường, ví dụ sử dụng năng lượng sạch trong đời sống.

Loài người cần thiết bảo vệ khí hậu như là một nguồn phúc lợi cho thế hệ hiện tại và tương lai.

. K.S Nguyễn Trung Thiếp

(Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Bình Định)