* Loạn... MP

Tư vấn khách hàng chọn mua mỹ phẩm là một việc làm cần thiết

Hiện nay, các mặt hàng MP làm đẹp đa dạng đến mức không ai có thể biết chính xác có bao nhiêu loại trên thị trường. Chúng được bày bán khắp nơi, từ chốn "thượng vàng" (siêu thị, shop và thẩm mỹ viện - TMV) đến chỗ "hạ cám" (sạp hàng trong chợ, tiệm tạp hóa, nhà thuốc). Chủng loại cũng như tác dụng của chúng khá phong phú từ son môi, phấn trang điểm đến kem dưỡng da, thuốc tẩy trang, kem làm trắng da… Tùy địa điểm bán, nguồn gốc ra đời mà giá trị, chất lượng và giá cả của những loại MP này cũng chênh lệch nhau từ vài ngàn đồng đến cả triệu đồng.

Chị Lan Tâm, một chủ sạp MP ở chợ Lớn Quy Nhơn, cho biết: "Bây giờ, MP có nhiều không đếm xuể, từ loại có xuất xứ trong nước đến những nhãn hiệu "độc" được lưu truyền trong giới lùng MP. Đến những người bán như chúng tôi cũng chỉ biết phân biệt là mặt hàng này của Trung Quốc hay Thái Lan… bằng những cái tên quen gọi: kem trị mụn Thanh Thảo, Thanh Hiền, Cô gái tóc xù, Rojzy, sâm Thái; phấn trang điểm Én, Bông lúa; chì kẻ Kis; son môi Lip, Wet…".

Nhiều người có thói quen sử dụng những MP mang nhãn hiệu nổi tiếng Shesido, Debon, Maybelife, Essance… vì cho rằng hàng càng đắt tiền càng tốt. Tuy nhiên, theo chị Thu Minh, nhân viên một salon uy tín ở Trung tâm thương mại Quy Nhơn: "Nếu muốn sử dụng MP tốt thì nên đến những shop chuyên bán MP có uy tín. Còn quan niệm mua hàng đắt tiền là tốt thì không hẳn đã đúng". Bên cạnh đó, trên thị trường vẫn tồn tại khá nhiều mặt hàng "xách tay". Những mặt hàng này được nhiều người lựa chọn vì giá cả khá mềm, chỉ bằng 1/3 hay nhiều lắm là 2/3 những thứ hàng được cho là xịn trong khi cơ hội lựa chọn cũng nhiều hơn.

* Hàng "độc quyền" ở TMV

Hiện nay, việc đến TMV đã trở thành thói quen của nhiều người. Họ đến đây không chỉ để tân trang sắc đẹp mà còn vì các loại thuốc pha chế độc quyền chỉ có ở mỗi cửa tiệm. Đơn cử một trường hợp: sau khi được nặn mụn với giá 25.000đ/lần, khách hàng sẽ được chủ tiệm giới thiệu một loại thuốc bôi mặt được "quảng cáo" là công hiệu đựng trong hũ nhỏ như ống thuốc nhỏ mắt với giá gần gấp đôi 40.000đ/hũ. Hoặc, thủ thuật tắm trắng (thực chất thì chỉ là lột da) với giá 200.000-600.000đ/lần. Sau khi tắm bằng thuốc, khách hàng được dùng thuốc bôi dưỡng da chứa trong hộp nhựa nhỏ khoảng 200g với giá 90.000đ/hộp. Chị Anh Thư, TMV L.C (Tăng Bạt Hổ-Quy Nhơn), cho biết: "Sau khi làm các dịch vụ, nếu khách hàng dùng MP tại tiệm sẽ được bảo lãnh trong khoảng thời gian công hiệu". Nhiều người cứ nhầm tưởng thuốc pha trên có giá khá bình dân nhưng thực tế chỉ dùng trong vòng một tuần là hết thuốc, trong khi nhu cầu cần được sử dụng thêm. Thế nên, các khách hàng lại phải "bấm bụng" đến TMV ít nhất… 5 lần nữa và tiền thuốc phải trả lên đến bạc triệu!

Nhưng, điều đáng ngại là cùng một loại MP hỗ trợ cho dịch vụ đó mỗi TMV có cách pha chế riêng. Trên thực tế, không ai dám chắc công thức đó có đúng hoặc đã được cơ quan chức năng nào kiểm tra hay không (!?).

* Con dao hai lưỡi

Bác sĩ Nguyễn Đình Dũng, Giám đốc Trung tâm Da liễu Bình Định (TTDL), cho biết: "Khi sử dụng MP, người sử dụng thường có thói quen muốn thấy liền hiệu quả. Do đó, thường lựa chọn những loại MP có chứa nhiều chất tẩy làm trắng nhanh chóng như corticoid… Có thể, trong một thời gian ngắn các loại MP này có tác dụng thật nhưng nếu dùng nhiều thì da sẽ bị… ngộ độc". Tuy không có con số thống kê cụ thể nhưng theo TTDL, trong số người đến khám và điều trị do viêm da dị ứng thì có đến 1/5 xuất phát từ nguyên nhân sử dụng MP. Nhẹ thì gây kích ứng da với các dấu hiệu ngứa, khó chịu; còn nặng hơn thì da đỏ ửng, phồng rộp, nổi mẩn và mề đay.

Vài năm gần đây, tại Bình Định cũng bắt đầu rộ lên các dịch vụ tắm trắng ở các TMV lớn, nhỏ. Không ít khách hàng sau khi tắm, trắng đâu không thấy mà thấy... phải đến điều trị ở TTDL, nặng hơn phải vào tận Bệnh viện Da liễu TP HCM.

Chị Lê Thị Phương Thanh, ngụ tại đường Ngô Mây (Quy Nhơn) là một trong vô số trường hợp sử dụng dịch vụ tắm trắng tại TMV. Với nước da không như mong muốn, sau lời mách nhỏ của bạn bè, chị đến TMV để cải tạo màu da. Kết quả, sau vài ngày được trắng ra chị cũng đồng thời phát hiện da mình rất dễ bị bắt nắng và có triệu chứng nổi mẩn đỏ khi đi ngoài trời nhiều. Hậu quả, chị phải vào khám và điều trị một thời gian tại TTDL. Và bi đát hơn là trường hợp của Minh Yến (Quy Nhơn). Sau lần tắm trắng đầu tiên thấy hiệu quả không nhiều, Yến tiếp tục đến TMV làm thêm lần nữa. Da chưa trắng như ý trong khi tay, chân và mặt có triệu chứng nổi mẩn đỏ và mề đay. Những vết đỏ ngày càng lan to, Yến phải vào tận Bệnh viện Da liễu TP HCM nằm vài ngày và bây giờ vẫn phải vài ba tháng vào khám lại.

Thế mới biết sử dụng MP để làm đẹp đã trở thành nhu cầu cần thiết nhưng không khéo sẽ tiền mất mà... tật còn mang.

. Hiền Lê - Hải Yến

* Ý kiến của nhà quản lý

MP là tên gọi chung cho các sản phẩm dùng để chăm sóc, bảo vệ, làm đẹp cho da và các bộ phận bên ngoài của cơ thể như móng tay, chân, tóc, da mặt, mắt, môi… Nghệ thuật trang điểm làm cho con người cảm thấy đẹp hơn và có thể gây ấn tượng mạnh với người khác. Chính vì vậy, MP được giới trẻ thích dùng và cũng chính họ là nạn nhân của các MP kém chất lượng và không an toàn.

Tuy chưa có số liệu thống kê chính thức, nhưng số người sử dụng MP có các triệu chứng bị dị ứng không phải là ít. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng trước hết có thể nói chung là chất lượng MP chưa tốt và người tiêu dùng sử dụng chưa đúng cách. Một nguyên nhân khác nữa là do sự nhạy cảm riêng của da từng người đối với các thành phần có trong MP.

Trong khi đó, vấn đề quản lý MP cũng chưa thật sự có một chế tài rõ ràng, cụ thể. Những năm trước, việc quản lý MP do Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng (Sở Khoa học-Công nghệ-Môi trường) đảm trách. Từ năm 1997, Chính phủ giao chức năng này cho Bộ Y tế. Cơ quan quản lý cấp Trung ương là Cục Quản lý dược, ở địa phương là Sở Y tế. Việc kiểm tra, đánh giá và giám sát chất lượng do hệ thống kiểm nghiệm dược-MP đảm nhiệm. Tại Bình Định, trách nhiệm này thuộc về Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm. Theo đó, các loại MP muốn lưu hành trên thị trường phải được cơ quan kiểm nghiệm thẩm định chất lượng và đánh giá độ an toàn. Nếu đạt chất lượng và an toàn thì mới được cấp số đăng ký lưu hành. Tuy nhiên, vẫn chưa có một văn bản pháp lý thông suốt từ Trung ương đến địa phương về vấn đề quản lý chất lượng MP sau khi đã được cấp số đăng ký. Trung tâm Kiểm nghiệm vẫn chưa thể đi lấy mẫu MP do vậy việc kiểm tra, giám sát chất lượng MP còn bỏ ngõ hoàn toàn.

Hiện tại, mỗi năm Trung tâm chỉ có thể lấy 7-10 mẫu MP để thẩm định chất lượng, công nhận sản phẩm từ Công ty Dược-Trang thiết bị y tế Bình Định. Đây chính là điều bất cập. Bởi lẽ, phần lớn MP còn lại được bày bán ở mọi nơi từ quầy tạp hóa đến siêu thị Quy Nhơn và ai cũng có thể kinh doanh mặt hàng này. Do đó, việc quản lý những loại MP trôi nổi hầu như không có biện pháp nào.

. Dược sĩ Võ Ngọc Ánh

(Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm Bình Định)