Tôi không phải là người sinh ra ở thành phố biển Quy Nhơn. Nhưng hơn nửa quãng đời của tôi đã sống và trưởng thành ở nơi này. Quy Nhơn đối với tôi, với những đứa con của tôi được sinh ra trên mảnh đất này là quê hương, là nơi chôn nhau cắt rốn của chúng. Dù ai đó bảo rằng Quy Nhơn không phải là quê hương của tôi, tôi chỉ mỉm cười, bởi tôi đã quyết định, tự hào được là người con của Quy Nhơn.
* Những ký ức đã qua và hiện tại
Năm 1983, tôi từ giã cố đô Huế vào Quy Nhơn nhận công tác. Quy Nhơn bấy giờ vẫn còn in rõ trong ký ức của tôi. Một thị xã nằm ven biển, vắng lặng, hiền hòa, không ồn ào, náo nhiệt xô bồ. Những con đường nhỏ hẹp nằm khuất sau những hàng cây cổ thụ. Những ngôi nhà mặt phố nhỏ bé rêu phủ, im lìm trong giấc ngủ trưa. Rất ít hàng quán, đường thưa thớt người qua lại, cỏ dại còn bao phủ nhiều mảnh đất trống trong thị xã và nhất là khu vực phi trường cũ. Đêm xuống không ai dám đi qua khu vực này vị sợ bóng đêm và nạn cướp cạn. Bệnh viện nơi tôi làm việc, chỉ có 200 giường bị xuống cấp nghiêm trọng, thiếu thốn mọi thứ. Người có tiền đau ốm gì cũng vào Sài Gòn chạy chữa. Thị xã hầu như yên ắng suốt ngày, chỉ có một ngôi chợ mang tên chợ Lớn Quy Nhơn, nhưng người mua kẻ bán thưa thớt, không ồn ào, náo nhiệt như vốn là tính chất của chợ. Cảng biển Quy Nhơn thưa thớt tàu quốc tế đến ăn và trả hàng. Chỉ có bến cá ở phường Hải Cảng, chiều về rất tấp nập, trong tôi bây giờ vẫn còn nghe tiếng cãi vã, tranh giành của người mua kẻ bán. Đó là ký ức và kỷ niệm về người dân biển Quy Nhơn, hẹn tôi ra bến nhận quà biếu bác sĩ bằng những con cá to còn tươi rói.
Thị xã Quy Nhơn ngày ấy hầu như bị cô lập bởi phía sau là những rặng núi già, phía trước là biển cả mênh mông tiếp giáp với những làng ngư dân ven biển chìm khuất sau những hàng dừa xanh ngát. Bãi biển không người dám tắm vì quá dơ bẩn do những làng chài sinh sống trên bờ. Hai đầu của thị xã chỉ có một con đường độc đạo vừa đi ra vừa đi vào cách đường quốc lộ gần 10 cây số làm khách thập phương muốn ghé thăm cũng ngại ngùng. Không có nơi vui chơi, giải trí, công viên Quang Trung thì quá nhỏ, tối tăm chỉ dành cho tệ nạn xã hội. Rất ít nhà hàng ăn uống sang trọng, quán xá thưa thớt, muốn tổ chức hội hè người ta phải tự làm ở nhà. Nhà hát trung tâm thành phố thì đã xuống cấp và lỗi thời, thi thoảng mới có một đoàn nghệ thuật về biểu diễn. Những con đường đầy bụi cát và rác bẩn không có vỉa hè đã quá quen thuộc với người dân.
Đó là những hình ảnh còn đọng lại trong ký ức của tôi về Quy Nhơn hơn 20 năm về trước. Đời người luôn có những thăng trầm, sự vật cũng thăng trầm, thế thì Quy Nhơn cũng có những thăng trầm của nó. Nếu bạn hỏi Quy Nhơn bây giờ thay đổi như thế nào? Tôi xin nói thật lòng là Quy Nhơn đã khác xa hồi ấy. Thay đổi để mỗi ngày một mới hơn, đẹp hơn, hiện đại hơn là điều dễ nhận thấy nhất ở thành phố biển này.
Đầu tiên phải kể đến là một khu dân cư mọc lên giữa vùng đầm lầy bằng chính mồ hôi, nỗ lực của chính quyền và người dân thành phố. Khu dân cư đầm Thị Nại với nhiều con đường phố, những ngôi nhà xây hiện đại và khu chợ Đầm nổi tiếng các loại hàng thủy sản, nông nghiệp. Con đường độc đạo đã được mở rộng nhiều làn xe chạy thẳng từ quốc lộ đến tận cửa Cảng. Một con đường mới xây dựng chạy dọc ven bờ biển nối liền hai tỉnh Phú Yên và Bình Định, chạy thẳng vào trung tâm thành phố, rồi thông ra quốc lộ 1A, với phong cảnh đẹp như trong huyền thoại đã mở ra tiềm năng du lịch to lớn cho Quy Nhơn. Một khu nghỉ mát do nước ngoài đầu tư mang tên Bãi Dài đã đi vào hoạt động phục vụ khách du lịch quốc tế. Khu dân cư khu vực phi trường được xây dựng với nhiều khu phố, đại lộ Nguyễn Tất Thành đêm xuống đèn đường sáng rực, có những hàng cây, khu rừng nhỏ nhân tạo che mát quanh năm. Một trung tâm hội chợ triển lãm tầm cỡ quốc gia mọc lên bên cạnh một siêu thị hiện đại, thuận lợi cho người dân mua sắm. Quảng trường lớn của thành phố phủ một màu cỏ xanh là nơi diễn ra nhiều buổi lễ quan trọng và nơi thoáng đạt cho những cánh diều trẻ thơ mơ ước bay cao vào những chiều hè. Nhiều hàng quán mở ra, xe cộ nhộn nhịp suốt đêm ngày. Cảng biển quốc tế Quy Nhơn đã mở rộng, giờ đây luôn tấp nập tàu các nước trên 3 vạn tấn ra vào ăn hàng trả hàng suốt ngày đêm. Nhiều cảng cá cho ngư dân được xây dựng, những làng chài đang được quy hoạch, tàu thuyền của ngư dân được đầu tư lớn hơn, đánh bắt nhiều hơn. Dọc bờ biển từ trung tâm thành phố đến dốc Quy Hòa đã mọc lên những khách sạn 3 sao, khu nghỉ mát hiện đại chuẩn bị sẵn sàng đón khách du lịch bất cứ lúc nào. Bờ biển được quy hoạch, có kè chắn sóng, có khu công viên và những bãi tắm riêng biệt có sóng biển và cát mịn trắng tuyệt vời. Con đường ven biển mang tên nhà thơ lớn Xuân Diệu tạo nên một vành đai thuận lợi cho khách du lịch thưởng ngoạn phong cảnh biển. Những con đường trong thành phố đã nâng cấp, tráng nhựa hiện đại và mở rộng hơn. Khu Ghềnh Ráng nơi yên nghỉ của nhà thơ Hàn Mặc Tử và bãi tắm Hoàng Hậu đã được chỉnh trang thành một nơi du lịch nổi tiếng. Mộ Hàn Mặc Tử không còn nằm cô đơn chuyện trò cùng ánh trăng nữa, mà luôn tấp nập khách thập phương đến chiêm ngưỡng. Bệnh viện của tôi đã được nâng cấp, giờ đây là một bệnh viện 600 giường, trang bị tương đối hiện đại, thầy thuốc đủ trình độ điều trị bệnh cho người dân, ít trường hợp phải vào Sài Gòn, ra Hà Nội chạy chữa. Sân bay Phù Cát cách thành phố chừng 30 km đã được cải tạo hiện đại hơn chuẩn bị chờ đón khách du lịch. Khu công nghiệp Phú Tài ở cách thành phố hơn 10 km đang thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đến làm ăn. Một dự án lớn đầy tham vọng của chính quyền đang được triển khai, mở rộng thành phố Quy Nhơn ra vùng bán đảo Nhơn Hội. Một cây cầu dài gần 2,4 km hiện đại bắc xuyên trên biển nối liền trung tâm thành phố với khu đô thị mới Nhơn Hội. Khu đô thị mới với những công trình kiến trúc hiện đại, những khu thương mại, dịch vụ tầm cỡ quốc tế sẽ đưa Quy Nhơn tiến lên thành một thành phố lớn ngang hàng với những thành phố lớn trong cả nước.
Có những ký ức về Quy Nhơn trong tôi đã trải qua từ lâu lắm, có ký ức mới qua gần đây và có ký ức vừa mới xảy ra ngày hôm qua, một ngày trôi qua đã là quá khứ, những thay đổi diễn ra hàng ngày của thành phố cứ thế trở thành ký ức in sâu trong tâm trí của tôi, làm tôi luôn ngập tràn hy vọng vào tương lai của thành phố. Nếu ai đó trách rằng, đổi thay của Quy Nhơn quá chậm chạp, cái mới đã vươn lên nhưng cái cũ vẫn còn, cái đẹp đã lộ ra, nhưng cái xấu vẫn còn ẩn náu đâu đó, tôi cho rằng đó là quy luật tự nhiên của sự thay đổi. Quy Nhơn trong ký ức sẽ luôn tồn tại xen kẽ giữa một Quy Nhơn hiện đại hôm nay và tương lai với một Quy Nhơn đã tồn tại từ hàng trăm năm trong quá khứ. Đó mới chính là sự thay đổi.
* Những ước vọng vươn tới tầm cao
Tôi không phải là một nhà hoạch định kinh tế xã hội, có thể những ước vọng của tôi không hoàn toàn đúng, nhưng vì tình yêu đối với thành phố biển Quy Nhơn, tôi mạnh dạn bày tỏ những ước vọng tốt đẹp nhất dành cho Quy Nhơn mang xuất phát từ trái tim và lòng nhiệt tình của tôi thông qua những kiến thức và trải nghiệm của chính cuộc sống mang lại.
Quy Nhơn phải là thành phố của văn hóa du lịch và là nơi cho ngành công nghiệp đánh bắt, chế biến thủy sản phát triển. Có lẽ đây là hai thế mạnh mà bất cứ thành phố biển nào cũng có, nhưng quan trọng là làm sao để chúng phát triển mạnh mang lại sự tăng trưởng đời sống kinh tế xã hội cho thành phố. Tôi có dịp đi tham quan nhiều thành phố biển trong cả nước và một số nước trong khu vực ASEAN, nói thật lòng ngoài khu du lịch nghỉ mát nổi tiếng Bali của Indonesia, tôi tự hào chưa có thành phố nào có những bãi biển đầy sóng vỗ và cát trắng mịn như Quy Nhơn, cơ hội trời ban để thu hút khách du lịch. Tôi mong ước một ngày nào đó, ven bãi biển sẽ mọc lên nhiều khách sạn, nhà nghỉ không cần phải cao đến vài chục tầng, nhưng mang dáng vẻ hòa trộn giữa kiểu cách phương Đông và hiện đại của phương Tây. Những khu nhà hàng ăn uống đủ thứ hải sản, những cửa hiệu đầy ắp đồ lưu niệm sẵn sàng phục vụ khách du lịch bất cứ khi nào. Công viên trên dọc bờ biển đầy hoa vùng nhiệt đới và những khu rừng dừa nhân tạo soi bóng trong làn nước biển xanh ngát. Trên mặt biển nhiều hoạt động giải trí tìm cảm giác mạnh như chạy ca nô cao tốc cá nhân tung sóng suốt cả ngày. Những trạm phà như những nhà hàng lớn neo ngoài khơi gần bờ cho du khách tìm cảm giác mạnh bằng trò chơi dù bay. Nhiều trò giải trí trên biển như thi chạy thuyền buồm, câu cá, lặn tham quan bắt cá dưới đáy biển, đánh bóng trên biển, hàng trăm du khách đang ngụp lặn tắm mát suốt cả ngày. Trên bờ và dưới biển không bao giờ yên tĩnh, luôn tràn ngập tiếng cười vang, la hét, hoan hô cổ vũ.
Một số cầu cảng nhỏ xây dựng ở cuối bãi biển gần Ghềnh Ráng dành cho các tàu cao tốc đưa đón khách du lịch đi tham quan, tắm biển ngoài đảo Nhơn Châu, tham quan khu tượng đài vị tướng lừng danh trong lịch sử Trần Hưng Đạo. Nơi nào du khách đến cũng có cửa hiệu, nhà hàng sẵn sàng phục vụ. Tàu cao tốc đưa khách du lịch đi dọc theo bờ biển để thưởng ngoạn cảnh đẹp trên bờ dọc theo đường Quy Nhơn - Sông Cầu, rồi ghé vào những hòn đảo nhỏ thưởng thức các món ăn hải sản, nghỉ ngơi và lại tiếp tục cuộc hành trình đến các hòn đảo xa hơn. Trên các hòn đảo này người ta xây dựng như một thiên đường thu nhỏ. Khu đô thị Nhơn Hội lúc nào cũng tấp nập khách nước ngoài đến làm ăn, du lịch. Đường phố lũ lượt đủ loại khách du lịch nước ngoài qua lại. Họ đi theo tour, đi theo từng nhóm, theo gia đình, cá nhân cũng có, ai cũng nở nụ cười thỏa mãn khi đến thành phố biển Quy Nhơn. Thành phố được mở rộng về phía bắc, đến thị trấn Bình Định, huyện Tuy Phước và hơn một nửa huyện Vân Canh. Có một xa lộ cao tốc chạy thẳng tắp từ quốc lộ 1A đến trung tâm đô thị Nhơn Hội, cảng biển quốc tế Quy Nhơn luôn tràn ngập dòng xe cộ đủ loại. Một khu du lịch rừng nhân tạo và nuôi thú hoang dã nằm dọc theo hai bên bờ sông Hà Thanh rộng gần 100 hecta có đủ loại thú rừng quý hiếm cho khách du lịch thưởng ngoạn bằng xe ô tô có kính bảo vệ.
Người dân Quy Nhơn trong mong ước của tôi sẽ là một thế hệ có tri thức, được giáo dục kỹ lưỡng về văn hóa cuộc sống từ ứng xử, quan hệ với nhau, quan tâm khách du lịch hết lòng, sẵn sàng chia sẻ giúp đỡ khi họ có yêu cầu. Một đội ngũ nhân viên phục vụ khách từ tài xế taxi, nhân viên phục vụ, bán hàng thật niềm nở, có trình độ ngoại ngữ, tri thức, nhất là thuộc lòng lịch sử thành phố, các thắng cảnh đẹp, di tích văn hóa để sẵn sàng phục vụ khách du lịch. Trên bờ biển và trên các con đường trong thành phố luôn sạch bóng, không một tí rác thải rơi vãi. Xe cộ nối nhau chạy theo từng hàng. Người dân có ý thức bảo vệ môi trường, bỏ rác đúng nơi quy định.
Biểu hiện mang tính văn hóa đặc thù của thành phố mà tôi mong ước sẽ là một tháp truyền hình cao vài trăm mét, chân tháp là nơi du khách nghỉ ngơi thưởng ngoạn có hệ thống đèn màu chiếu sáng về ban đêm rất đẹp mắt. Tháp mang hình nghệ thuật biểu tượng riêng của Quy Nhơn, du khách có thể lên tận đỉnh tháp bằng thang máy để ngắm nhìn Quy Nhơn về ban đêm dưới ánh đèn màu rực rỡ. Bất cứ một ngã ba, ngã tư nào cũng có một tượng đài nghệ thuật và những đài phun nước, những vườn hoa đủ sắc quanh năm khoe màu. Mỗi buổi tan trường, từng đoàn các em học sinh tung tăng, vui vẻ đi theo hàng trên các vỉa hè trong các bộ đồng phục đủ màu sắc, mỗi trường tự chọn một màu, không trường nào giống trường nào. Du khách ngắm nhìn các em với lòng ngưỡng mộ. Không còn những em bé đánh giày, những người nghèo ăn xin, những kẻ bán hàng rong chèo kéo khách du lịch. Xung quanh thành phố là những khu rừng nhân tạo che phủ một màu xanh tươi mát cho những rặng núi già kéo dài dọc theo đường Quy Nhơn - Sông Cầu, nhiều khu du lịch, cắm trại, picnic mọc lên ở đó.
Trong ước vọng của tôi, vành đai trồng các loại rau sạch cung cấp cho thành phố vẫn còn được nông dân trồng trọt với phương pháp hiện đại hơn. Du khách có thể ngắm nhìn hàng dãy các loại rau sạch với một màu xanh lục đậm nhạt trong ánh nắng ban mai. Các chợ đã biến thành các khu trung tâm mua sắm, khu siêu thị bán đủ các loại hàng cho du khách, từ hàng cao cấp, hàng hạ giá, bán sỉ đến bán lẻ, muốn mua gì cũng có. Hàng quán, quầy bar, vũ trường đèn màu rực rỡ được quy hoạch thành những khu riêng biệt phục vụ cho khách du lịch suốt cả đêm. Quy Nhơn nhộn nhịp, không bao giờ có giấc ngủ, ai đi ngủ sớm coi như bỏ phí một nửa cuộc du hành.
Dọc ven bờ biển của phường Hải Cảng, nhiều cảng cá, khu buôn bán hàng hải sản phục vụ tấp nập suốt ngày. Tàu thuyền đánh bắt chuyên dụng hiện đại, to lớn ra vào cảng liên tục. Ngư dân người nào cũng có trình độ khả năng điều khiển con tàu đi biển dài ngày. Từng đàn chim hải âu nối đuôi nhau bay theo các con tàu rẽ sóng vào bờ rất vui mắt. Ngư dân không còn trú ngụ trên tàu, họ có những khu quy hoạch định cư đủ tiện nghi cho họ và gia đình nghỉ ngơi sinh sống sau mỗi chuyến đi biển về. Nhiều nhà máy chế biến hải sản và nông sản hoạt động liên tục ở khu công nghiệp Phú Tài, Long Mỹ... Từ nơi đây, những chuyến hàng hải sản, nông sản mang nhãn hiệu "Sản xuất tại Quy Nhơn, Việt Nam" lên đường xuất sang các nước.
Nhà hát kịch trung tâm thành phố chiếm một khu đất rộng ngay giữa lòng thành phố cao hơn 4 tầng, theo lối kiến trúc vừa hiện đại vừa mang những nét dân tộc. Nơi đây lúc nào cũng đông đúc khách du lịch trong, ngoài nước và cả dân thành phố đến thưởng thức các đoàn nghệ thuật biểu diễn. Tất cả công dân của thành phố đến tuổi trưởng thành đều có việc làm ổn định, chủ yếu nhờ vào dịch vụ phục vụ khách du lịch. Thu nhập của người dân tăng trưởng từng ngày. Không còn cảnh xe mô tô chen lấn đường đi, ai cũng có ô tô riêng để đi lại. Thế nhưng, rút kinh nghiệm ở những thành phố phát triển hay bị tắc nghẽn xe cộ, Quy Nhơn trong ước vọng của tôi vẫn nên duy trì phương tiện đi lại bằng xe đạp, có những làn đường chỉ dành cho xe đạp.
Dáng vẻ sang trọng, tính cách công nghiệp, phong cách lịch thiệp, ăn mặc hợp thời trang là sự đổi mới đáng ghi nhận của người dân thành phố. Các bạn có thể cho rằng ước vọng của tôi quá lớn, quá viển vông, quá tham vọng làm sao thực hiện được? Không! Tôi xin nói rằng ước vọng ấy không có gì là quá lớn, quá viển vông cả. Tất cả là sự tổng hợp những điều tốt đẹp nhất từ các thành phố biển du lịch trong nước và trong khu vực ASEAN mà tôi có dịp tham quan. Họ làm được tại sao chúng ta không làm được? Cũng có thể những ước vọng của tôi chỉ sẽ là ước vọng, nhưng dù sao nó cũng giúp cho tôi yêu thành phố Quy Nhơn của tôi nhiều hơn, làm tôi mạnh mẽ hơn và cố gắng từng ngày để góp phần nhỏ công sức trí tuệ của mình cho những ước vọng ấy biến thành sự thật. Bạn có tin rằng có thể 5 năm, 10 năm hay nhiều năm hơn nữa, Quy Nhơn của tôi trong ký ức sẽ trở thành một Quy Nhơn trong ước vọng?
. Hà Thúc Chí |
