Tuần rồi, có dịp đưa một người bạn từ ngoài Bắc vào, lên thăm Tử Cấm Thành thành Hoàng Đế (xã Nhơn Hậu, huyện An Nhơn), tôi mới giật mình. Cả cái cổng vào của Tử Cấm Thành nay đã được trùng tu lại, nguyên màu vôi mới. Màu thời gian được gột sạch, nay chỉ còn trơ những khối gạch xây, những họa tiết trang trí lạnh lùng.
 |
|
Cổng Tử Cấm Thành mới được trùng tu lại |
Ừ, thì không phải là không công phu, khi người ta tìm lại được đúng đôi câu đối cũ, rồi lọ mọ tìm được những mảnh sành sứ, hiển nhiên hãy còn khá mới, ghép chữ ốp lên hai hàng cột. Không công phu sao được khi công trình ấy được tiến hành gần cả năm trời, tốn kém vài ba chục triệu bạc.
Nhưng cái cổng mới được trùng tu lại chẳng đẹp thêm lên được tẹo nào. Ngược lại, nhìn cái màu vôi mới quét, những chi tiết trang trí: quả bầu, phượng, hộp đèn… trên cổng, ai cũng… thở dài mà thấy tiếc. Rồi cái ổ khóa to tướng trên cửa cổng làm tạm như nói lời từ chối với mọi cuộc thăm viếng, và cả cái hàng rào làm bằng lưới B40 thô thiển, thì đố ai, nếu không được giới thiệu trước, lại cả gan nghĩ mình đang đứng trước Tử Cấm Thành một thuở… Lại nữa, khung cảnh bên trong mới thậm buồn. Những hàng cây cảnh xếp lô nhô, khuôn viên di tích thành mảnh vườn trồng rau nham nhở, trong khi kiến trúc bên trong khá hoang tàn, thiếu hẳn bàn tay quét dọn….
Tôi cũng thanh minh nhiều về cái thiện ý của những người trùng tu. Rằng họ đã nghiên cứu rất nhiều tư liệu mới dám làm như vậy. Rằng việc trùng tu hoàn toàn có cơ sở, và họa tiết trang trí theo đúng tư liệu mô tả và hình ảnh còn lại… Nhưng tự thâm tâm mình, tôi cũng chẳng hết băn khoăn. Giá trị của cổng Tử Cấm Thành nằm ở nét thời gian in bóng. Và, yêu nhau như thế, chẳng hóa ra bằng mười phụ nhau.
. Nguyên Hạo | 
