Nhạc sĩ Doãn Nho (bên trái)

Nhạc sĩ Doãn Nho nhớ lại: Năm 1958 quân đội ta bước vào thời kỳ xây dựng chính quy hiện đại. Hè năm 1958 đoàn ca múa Tổng cục Chính trị nhận nhiệm vụ trở lại chiến trường Điện Biên. Nhạc sĩ được phân công đi tiền trạm với hai nhiệm vụ: Chuẩn bị cho đoàn biểu diễn và đi thực tế để sáng tác.

Hòa bình về với Tây Bắc đã bốn năm nhưng lòng chảo Điện Biên vẫn còn những tàn tích của chiến tranh. Xác xe tăng, xe cơ giới, những khẩu đại bác vẫn còn nằm ngổn ngang ở chiến trường. Những hàng rào kẽm gai chưa được tháo gỡ. Công binh đang tập trung gỡ bom mìn còn sót. Đâu đây vẫn ầm tiếng nổ, trên đỉnh đồi A1 có hai mộ liệt sĩ vô danh nằm không xa xác chiếc xe tăng đã gục nòng.

Trở lại chiến trường xưa, nhất là khi mặt trời lặn về phía tây, sương chiều là là mặt đất, trong lòng nhạc sĩ thấy bâng khuâng, nôn nao nhớ đến bao đồng đội đã vĩnh viễn không trở về. Trên từng tấc đất Điện Biên đã thấm máu bao chiến sĩ. Bấy giờ một số đơn vị từng chiến đấu tại Điện Biên đã ở lại đây chuyển thành Nông trường quân đội Điện Biên; cán bộ chiến sĩ giờ là công nhân nông trường trồng trọt cây lúa cấy chè chăn nuôi bò công nghiệp. Tiếng máy cày ngày ngày rộn rã trong lòng chảo.

Tuy vậy ở Điện Biên vẫn còn những đơn vị đang trong mùa huấn luyện. Sáng sáng khi mặt trời vừa xua tan sương đêm, từ cổng doanh trại những gương mặt chiến sĩ trẻ măng vai đeo súng trong hàng ngũ đang bước đều ra thao trường. Xen lẫn trong họ là những khuôn mặt già dặn của những anh lính cựu được giữ lại làm cán bộ khung. Hình ảnh này đã gây cho nhạc sĩ ấn tượng về một đội ngũ trùng điệp có các thế hệ trẻ - già nối tiếp nhau giữ vững truyền thống "Quyết chiến quyết thắng" của quân đội ta.

Những gương mặt anh lính trẻ "mặt còn lông tơ" mới bước vào quân ngũ được diễn tả thật trong sáng trẻ trung với hình ảnh của bình minh đang lên "Vừng đông đã hửng sáng/ Núi non xanh ngàn trùng xa/ Tổ quốc bao la hiền hòa/ tươi thắm bóng cờ vờn bay trên cao/ Muôn trái tim này hòa nhịp cùng ngàn lời ca trong sóng lúa/ Lấp lánh sao bay trên quân kỳ!".

Còn hình ảnh người chiến sĩ từng trải trong trận mạc ác liệt được ông miêu tả qua đoạn giữa của bài hát: "Nghe rung núi đồi từng bước ta đi/ Nhắc đến chiến công ngàn năm xưa/ Nhìn cờ hồng bay rực rỡ/ Gương bao anh hùng bừng cháy trong tim!". Họ chính là nòng cốt cùng thế hệ trẻ xây dựng nên một đội quân chính quy hiện đại.

Khi cả đoàn vừa hành quân lên đến Điện Biên thì bài hát được tổ sáng tác gồm Minh Tiến (biên đạo múa), Mạnh Thắng (nghệ sĩ đàn bầu), nhạc sĩ Lê Lan... thông qua và chỉnh sửa xong lại lời sau đó triển khai ngay cho tốp ca nam tập.

Và ngay trên mảnh đất Điện Biên Phủ lịch sử năm ấy, ngay đêm biểu diễn đầu tiên của Văn công Tổng cục Chính trị, cán bộ và chiến sĩ ta đã được nghe tốp ca gồm các ca sĩ Trần Chất, Thanh Phúc, Chí Hiếu biểu diễn lần đầu tiên tác phẩm để đời của ông.

Nhạc sĩ tâm sự: "Nếu những hành khúc "Vì nhân dân quên mình" (Doãn Quang Khải), "Qua miền Tây Bắc" (Nguyễn Thành), "Hành quân xa" và "Chiến thắng Điện Biên" (Đỗ Nhuận) mang hơi thở của thời kỳ chống Pháp thì "Tiến bước dưới quân kỳ" mang dấu ấn của giai đoạn quân đội ta tiến lên chính quy hiện đại. Sau này một lần duyệt binh trong những ngày lễ lớn ở Quảng trường Ba Đình lịch sử, khi nghe quân nhạc cử hành bài hát này, tôi vô cùng xúc động...".

. Theo Lao Động