Theo giấy ủy quyền, một đương sự khởi kiện đòi lại ngôi nhà của một gia đình đang ở ổn định từ năm 1977 cho đến nay. Nếu tính từ năm 1974 lúc người chủ cũ bắt đầu cho người khác ở nhờ, thì đã 29 năm ngôi nhà này "lưu lạc" và đã qua nhiều lần sang nhượng. Thế nhưng, khi giải quyết vụ kiện, Tòa án đã bỏ qua những người có liên quan trước đây trong việc mua đi, bán lại ngôi nhà này.
Cho nên sau khi bị kiện đòi nhà, người này lại tiếp tục kiện người bán nhà đòi lại tiền giá trị ngôi nhà mà mình đã mua. Và cứ thế một ngôi nhà có lai lịch không rõ ràng sẽ phải trải qua rất nhiều lần xét xử nhiêu khê và phức tạp.
* Bị đơn cho rằng bị ép ký biên bản thỏa thuận
Ngôi nhà có tranh chấp tọa lạc tại tổ 9, Trà Quang, thị trấn Phù Mỹ, huyện Phù Mỹ, có diện tích khoảng 43m2 (0 sào 8 thước), có nguồn gốc đất là của họ Trần phân chia cho ông Trần Toàn. Do chưa sử dụng nên gia đình ông Toàn đã cho gia đình bà Lương Thị Đạo (Chánh Khoan Tây, Mỹ Lợi) mượn xây nhà ở. Năm 1976, ông Phạm Ngọc Trân (đã chết) mua lại của bà Đào để ở. Năm 1977, ông Trân bán lại cho bà Đỗ Thị Luyến (tổ 7, Trà Quang) với giá 900 đồng. Tháng 10-1977, bà Luyến bán lại ngôi nhà này cho bà Võ Thị Phụng (hiện đang ở và quản lý ngôi nhà) với giá 1.000 đồng. Năm 1991 ông Trần Toàn có giấy ủy quyền cho cháu ruột là Trần Thị Lành, trú tại tổ 10, Trà Quang toàn quyền quản lý, sử dụng ngôi nhà (đang tranh chấp).
Cuối năm 2001, bà Trần Thị Lành, có đơn đòi nhà và đất mà gia đình bà Võ Thị Phụng đã ở từ năm 1977. Không hiểu vì lý do gì tháng 5-2003, bà Phụng đồng ý ký vào biên bản hòa giải thành tại TAND huyện Phù Mỹ; với nội dung thỏa thuận: "Đến ngày 16-5-2004 bà Võ Thị Phụng giao lại cho bà Trần Thị Lành được trọn quyền sở hữu ngôi nhà…. Bà Lành giao cho bà Phụng 4 triệu đồng tiền công quản lý và bảo dưỡng nhà" (Quyết định số 23/QĐCN ngày 15-6-2003). Tuy nhiên, sau đó bà Phụng có đơn kháng cáo quyết định công nhận sự thỏa thuận này, vì cho rằng bị ép buộc ký vào biên bản thỏa thuận. Nhưng TAND tỉnh Bình Định đã không chấp nhận kháng cáo vì không có căn cứ; mặt khác, vì bà Phụng đã có đơn khởi kiện đòi bà Đỗ Thị Luyến hoàn trả lại tiền bán nhà theo giá trị hiện tại, nên xét xử ở một bản án dân sự khác.
Vụ tranh chấp dân sự nói trên có rất nhiều người liên quan như bà Đạo, gia đình ông Trân và nhất là bà Đỗ Thị Luyến đã từng quản lý sử dụng và thực hiện các hợp đồng chuyển nhượng ngôi nhà (đang tranh chấp), lại bị Tòa án "bỏ quên" khi giải quyết vụ án. Ngược lại, Tòa án căn cứ lời khai của bà Nguyễn Thị Tiến, vợ sau của ông Trân, lúc đó hai người chưa lấy nhau. Quan hệ dân sự về việc ông Toàn cho bà Đạo ở nhờ không có giấy tờ gì chứng minh; khi ông Trân vào ở ngôi nhà này, sau đó đến lượt bà Luyến, rồi bà Phụng, gia đình ông Toàn không có phản ứng nào để đòi lại nhà và đất ở. Dù được ông Trần Toàn ủy quyền cho quản lý và sử dụng ngôi nhà từ năm 1991, nhưng 10 năm sau bà Trần Thị Lành mới khởi kiện đòi lại nhà là điều không bình thường. Mặt khác, nếu có tranh chấp đòi nhà, đất ở thì bà Lành (đại diện ông Toàn) phải khởi kiện bà Đạo về quan hệ pháp luật đòi lại nhà, đất cho ở nhờ. TAND huyện Phù Mỹ chấp nhận vụ kiện đòi lại nhà ở, đất ở giữa bà Trần Thị Lành và bà Võ Thị Phụng, trong khi bà Lành và bà Phụng không có quan hệ giao dịch, hoặc hợp đồng dân sự nào, thì việc giải quyết vụ việc có thuyết phục?
* Còn nhiều góc khuất trong vụ án dân sự
Sau khi có đơn kiện của bà Võ Thị Phụng đối với bà Đỗ Thị Luyến về việc đòi lại giá trị tiền mua bán nhà, TAND huyện Phù Mỹ đã có bản án số 73/DSST, ngày 18-10-2004, tuyên: hủy hợp đồng mua bán nhà giữa bà Luyến với bà Phụng, buộc bà Luyến trả tiền mua nhà cho bà Phụng được tính bằng ½ giá trị ngôi nhà tại thời điểm xét xử sơ thẩm, với số tiền gần 41 triệu đồng.
Xác định nguồn gốc ngôi nhà, bà Lương Thị Đạo trình bày (bằng văn bản): "Khoảng năm 1966- 1967 ông Thủ ở Trà Quang cho tôi một khoảnh đất ở nhờ, tôi cất nhà ở cho đến năm 1975…". Như vậy, ngôi nhà hiện đang tranh chấp có phải gia đình ông Toàn xây dựng hay do bà Đạo xây dựng, chưa được làm rõ. Bà Đạo không thừa nhận bán nhà cho ông Trân, nhưng những nhân chứng nguyên là cán bộ chủ chốt của huyện lúc bây giờ, các đồng đội cũ ở Tỉnh đội và Huyện đội, những người sống cùng xóm với ông Trân như: Ông Hồ Thanh Nhàn, ông Phạm Lụt, ông Trần Vũ Dũng, ông Nguyễn Hữu Trân, ông Nguyễn Văn Quảng… đều xác nhận (bằng văn bản) năm 1976 ông Trân có mua ngôi nhà này, mọi người có đến chúc mừng tân gia. Tại bản án trước, đã xác định chữ viết và chữ ký trong giấy bán nhà không phải của ông Phạm Trân (Phạm Ngọc Trân), nhưng con trai của ông Trân là ông Phạm Ngọc Mai, đang công tác tại Liên đoàn lao động tỉnh Bình Định xác nhận (bằng văn bản) là năm 1977 ông Trân có bán cho bà Luyến ngôi nhà hiện đang tranh chấp với số tiền 900 đồng.
Năm 1977, bà Luyến bán cho bà Phụng ngôi nhà cấp 4 đã cũ, sau 27 năm bà Phụng cư trú liệu ngôi nhà có còn giá trị sử dụng, nên việc TAND huyện tính giá trị ngôi nhà hiện nay để chia đôi, buộc bà Luyến phải trả cho bà Phụng gần 41 triệu đồng là không hợp lý. Nếu ngôi nhà này được bà Phụng bồi trúc, sửa chữa để có giá trị cao thì bà Lành phải có nghĩa vụ thối lại chi phí xây dựng tương xứng, chứ không phải bà Luyến phải chịu. Theo cách giải quyết của Tòa án như trên, vụ tranh chấp dân sự này sẽ không dừng lại ở quan hệ pháp luật giữa bà Phụng và bà Luyến, mà nó còn liên quan đến nhiều người trong cuộc, nên có khả năng vụ tranh chấp sẽ còn kéo dài và phức tạp.
Bà Luyến đã có đơn kháng cáo bản án dân sự sơ thẩm số 73/DSST, hy vọng rằng Hội đồng xét xử phúc thẩm sẽ làm sáng tỏ những tình tiết liên quan mà cấp sơ thẩm đã bỏ qua.
. Đỗ Duy | 
