Canh chua chắc ai cũng biết, vì đây là món ăn thường ngày của người dân Việt, song món canh chua me đất lại là của hiếm và ai đã một lần thưởng thức thật khó quên được vì hương vị độc đáo của nó.

Trên vùng đất Bình Định nếu nói canh chua cá lóc, canh chua cá chua…với nguyên liệu chính là cá nấu với me trái, khế, lá dang, lá bứa…, thì không có gì lạ; nhưng cũng con cá lóc, cá chua ấy mà nấu với rau me đất thì chỉ một vài nơi có. Bởi me đất (theo cách gọi dân dã) là thứ rau mọc hoang ngoài bờ bãi đồng ruộng, hoặc trong góc vườn và phải là người biết thì mới để ý đến nó. Lá me đất mỏng manh, màu xanh, có bốn năm cánh tựa hoa mai. Vì tên gọi là me nên nó có vị chua như me, nhưng không phải là trái me trên cây, mà là hương vị riêng đặc biệt: không chua gắt như me trái, như khế, lá dang…, chỉ nhè nhẹ, thoang thoảng nhưng không nhạt.

Hồi nhỏ khi còn ở quê, vào khoảng tháng ba khi cái nắng bắt đầu hanh nồng, mỗi khi đi làm đồng bắt được con cá lóc về đưa cho bà nội thế nào tôi cũng được một bữa canh chua me đất. Con cá lóc sau khi đã làm xong bà tôi đem ướp hành, ớt, gia vị…và bỏ vô nồi đổ nước vừa đủ ăn (thường là vài tô nước) đun cho đến khi nước sôi, cá chín mới bỏ lá me đất vào. Lá me đất không nhiều, nơi nào có cũng chỉ hái được vài nắm lá là cùng, vì vậy, lượng rau me đất trong nồi chỉ vừa đủ, nhưng đã có một nồi canh chua đặc sắc. Nước ngọt của cá lóc quyện với vị chua me đất tạo ra tô canh chua có hương vị khó tả vừa có gì đó chất dân dã, vừa thanh tao.

Canh chua me đất có tính giải nhiệt, trong bữa cơm mùa nắng nóng được bát canh chua me đất thì không gì bằng. Nếu là người già hoặc người ốm mới bớt bệnh nhạt miệng được tô canh chua me đất có thể "đưa cơm" no bụng mà không chán. Ăn xong bữa cơm có khi bớt bệnh hẳn.

Cuộc sống ngày nay đồng ruộng gánh chịu nhiều loại hóa chất nên những mùa cá đồng ngày một vơi dần, tìm con cá đồng đã khó, kiếm nắm me đất cũng không dễ. Vì vậy, nên món canh chua me đất đối với những ai đã từng sống ở thôn quê, từng biết hương vị, bây giờ chỉ còn trong tâm tưởng…

. Hữu Vinh