Cầu Thị Nại bừng sáng. Ảnh: Đào Tiến Đạt

Tay máy nghiệp dư  - nhà thơ Thanh Thảo cận ngày khởi công cây cầu tình cờ chụp được cái cầu vồng bất chợt giăng từ đất liền Quy Nhơn qua biển Thị Nại sang bán đảo Phương Mai. Thi sĩ cho đăng báo và có nhiều người khoe rầm lên là điềm triệu của việc lành Bình Định xây cầu vượt biển lớn nhất nước!

Nhớ khi ấy trước những vặn vẹo của cánh báo chí rằng có cần thiết làm cây cầu vượt biển lớn nhất nước? Ông Chủ tịch Bình Định Vũ Hoàng Hà, chất giọng hàng ngày vốn oang oang nhưng thoắt điềm tĩnh mà nhỏ nhẹ rằng, ông khoái những ý tưởng lãng mạn biến thành rồng thành hổ (đại để dám biết vượt thoát nghèo nàn lạc hậu để mà vươn lên như làng chài heo hút của phố Đông Thượng Hải, như Thâm Quyến mà ông vừa đi tham quan về nay thành những thành phố những khu kinh tế sầm uất).

Rồi bảy sắc cầu vồng lung linh trong tấm ảnh của thi sĩ được ông diễn dịch đại khái là nếu Bình Định không mở ra khu kinh tế Nhơn Hội nằm trên bán đảo Phương Mai (gồm khu phi thuế quan và khu thuế quan, khu công nghiệp, khu cảng biển, khu chế xuất, kho trung chuyển quốc tế, khu vực đóng tàu, khu du lịch khu đô thị...) và cụ thể là không xây cây cầu vượt biển nối Quy Nhơn với Phương Mai thì Bình Định mãi nằm trong thế bị đói nghèo vây hãm.

Khu KT Nhơn Hội được xây dựng sẽ trở thành trung tâm công nghiệp đô thị dịch vụ du lịch của vùng trọng điểm kinh tế miền Trung. Rồi sẽ là đầu mối giao lưu quốc tế quan trọng góp phần mở rộng thị trường khu vực Nam trung Bộ Tây Nguyên và là cầu nối với thị trường Campuchia, Lào Thái Lan...

Cầm tấm giấy mời khánh thành cây cầu, tôi chẳng thể đừng được dù cơn bão số 10 tai ác lẫn tinh quái đang rình rập ngoài khơi xa miền Trung. Anh bạn báo Bình Định Viết Hiền đương đêm gió ràn ràn vẫn gò lưng phi xe máy cõng tôi lên coi cầu.

Ngắm ngó chán chê những chuỗi đèn trên thành cầu lung linh xuyên ngang trời đêm Thị Nại, tôi đành gật đầu cùng Viết Hiền rằng, tự bây giờ, tầm mắt du khách về Bình Định về Quy Nhơn ngày cũng như đêm có lẽ sẽ đỡ tẻ đi rất nhiều.

Hình như có một lúc Viết Hiền khoát tay về phía dưới khoảng đầm Thị Nại tối om kia cho hay, hồi làm móng, cánh công nhân cầu trục lên cả mũi giáo lẫn kiếm đã sét gỉ.

Giáo ấy, kiếm ấy có thể là hồi trận mạc của quân Tây Sơn ở khu vực Quy Nhơn Thị Nại này? Hứng lên anh bạn vốn làm báo thoắt mần văn rằng cây cầu này xuyên từ quá khứ qua hiện tại rồi thẳng đến tương lai.

Chiếc xe máy của Viết Hiền vù cái đã sang bán đảo Phương Mai của Nhơn Hội chỉ ít phút mà năm nào về đây từ Quy Nhơn ngó sang bên ấy còn hun hút một tầm nhìn. Hồi ấy lưa thưa nhà chài mà hun hút cát. Cái giống cát trưa, lóa quá đâm tối cả mắt.

Bây giờ đã chia lô chia thửa những là khu A, B, C, D... chi đó cho các công ty, các nhà đầu tư đã và đang đứng chân thi công. Chưa cắm hết hãy còn thưa còn thoáng nhưng anh này gọi anh kia, cái khôn cái ranh của nhà đầu tư này khích gọi sự tinh nhạy của nhà này nhà khác!

Hồi chiều ở khách sạn, tôi gặp lại Đặng Thanh Tâm. Nhà kinh doanh quê ở Bắc Ninh nhiều năm nay đã chắc chân lẫn nổi danh ở Sài Gòn trong tư thế chủ tập đoàn đầu tư mang tên Tân Tạo.

Tập đoàn của Tâm mới rồi lọt vào top 10 doanh nhân được ngồi bàn thảo sự làm ăn cùng với Tổng thống Hoa Kỳ G. Bush trong cuộc gặp ở TPHCM. Chàng trai họ Đặng này nghe nói có nhiều dự án làm ăn ở nhiều nơi.

Ngày mai sau lễ khánh thành cây cầu vượt biển, tập đoàn của Tâm sẽ khởi công ngay tại Nhơn Hội này một dự án ngót 700 tỷ đồng cùng với 6 dự án của 6 nhà đầu tư khác cùng khởi công trong dịp này vinh hạnh có sự chứng kiến của Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trương Tấn Sang và Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Sinh Hùng.

Chúng tôi lướt qua khu vực dân cư đã được quy hoạch. Nghe nói sẽ có 200 ngàn chỗ làm mở ra ở Nhơn Hội này khi KKT hoàn thành?

Tương lai của con cái những người dân chài vốn quần cư loi thoi bên sát mép nước nay được quy hoạch vuông vắn kia mong rằng không lặp lại số phận của người dân ở địa phương nào đó sốt sắng nhượng đất đai ruộng vườn bởi được hứa con cháu họ rồi sẽ có công ăn việc làm ổn định mai kia nhưng khi KCN hình thành con cháu họ lại phải ra rìa?

Có người nói, nội chỉ làm cái việc dịch vụ lặt vặt cho công nhân đang làm việc ở KKT Nhơn Hội này, dân bán đảo Phương Mai cũng đủ sống?

Anh bạn đồng nghiệp kể cho tôi nghe ở đây vừa xảy ra một chuyện động trời. Tỉnh giao cho Ban quản lý KKT Nhơn Hội phối hợp một số cơ quan có trách nhiệm để giải tỏa một số mồ mả của dân khi tái định cư.

Không biết việc thỏa thuận và đền bù làm tới đâu nhưng có chuyện lưỡi ben của máy xúc phạm phải mồ mả của dân. Dân lên tỉnh kêu. Ông Chủ tịch Vũ Hoàng Hà tức tốc xuống Nhơn Hội. Ông trực tiếp điều tra, cấp dưới báo cáo: Dạ thưa anh, có mộ thật nhưng cũng có mộ giả họ làm bừa ra để lấy tiền đền bù...

Ông chủ tịch nói luôn: “Dẫu có là mộ giả thì các cậu cũng không được hành xử như thế...”. Ông Hà cho họp dân và trực tiếp đứng ra xin lỗi. Ông hứa trước dân sẽ thu xếp ổn thỏa mọi thắc mắc và những kiến nghị hợp lý chính đáng và cả chuyện sẽ xử lý nghiêm túc người làm sai. Dân thông ra bởi từ hồi nào đến giờ làm chi có chuyện ông Chủ tịch tỉnh đứng ra xin lỗi dân trực tiếp như thế?

Nhưng việc thứ nhất thì được chứ việc thứ hai xử lý nghiêm túc người làm sai thì còn khuya! Nhưng ít bữa sau, dân thấy ông ký lệnh cách chức ông Phó Ban Quản lý Dự án KKT Nhơn Hội vốn là một thủ túc thân cận thì họ thấy ông Chủ tịch không phải là người nói đùa. Rằng không phải chỉ chăm chắm KKT Nhơn Hội mà có thể bất chấp mọi thứ.

Chuyện thì không mới, làm sai thì phải xin lỗi phải đền bù, dưới gầm trời này và cấp bậc nào cũng phải như thế (kẹt nỗi thực tế không phải như rứa!) nhưng câu chuyện tôi vừa nghe dường như một thông điệp, một dư vị mơi mới của thời đổi mới rằng có những ông quan tỉnh như thế thì đâu dễ chi họ dễ lừa dân nhỉ?

Bởi nhân bàn đến việc góp bài cho mục Thói hư tật xấu của người Việt trên báo Tiền phong, anh bạn đồng nghiệp Viết Hiền nói chợt có chút chi xon xót khi nhớ lại Quách Tấn tiên sinh. Quách Tấn viết trong cuốn Non nước Bình Định rằng dân xứ này vốn cần cù thông minh chịu khó hiền lành nhưng không biết sao kẹt nỗi là hay kiện cáo?! Mà quan nào về trị nhậm xứ này kiện cáo lắm như rứa thường vớ bở!

Về Bình Định nghe người ta nói nhiều đến cú hích của ông TGĐ Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam (BIVD)  Trần Bắc Hà với cây cầu lẫn KKT Nhơn Hội. Thời đổi mới, mở cửa đã tiếp thêm những sải bước chắc khỏe tự tin cho một chàng trai ở một ngân hàng nhỏ đất Bình Định như Trần Bắc Hà... Nhà băng- chính quyền- nhà doanh nghiệp.

Hình như mô hình hay phương thức làm ăn của ngành ngân hàng không mới nhưng Trần Bắc Hà đã làm cho sinh động và hiệu quả thêm hay nói một cách khác là đồng tiền ngành ngân hàng phải đuợc chi dùng theo một phương cách mới của thời hội nhập?

Đặng Thanh Tâm từng khẳng khái rằng thuở hàn vi, nghĩa là những bước chập chững đầu tiên của Tân Tạo thêm tự tin hơn bởi có sự sát cánh của Trần Bắc Hà nên tập đoàn Tân Tạo mới có cơ nghiệp hôm nay.

Tất nhiên  BIVD không chỉ sát cánh cùng tập đoàn Tân Tạo. Chính BIVD và Bình Định đã tìm đến nhau. Họ cần đến nhau trong mối quan hệ muôn thuở của sự làm ăn là hai bên cùng có lợi và gì nữa, có chút tình, chút duyên của những người thường gặp nhau ở ý tưởng làm ăn lớn cộng với tình đồng hương.

Mấy trăm triệu đầu tư vào Nhơn Hội trước khi có quyết định của Thủ tướng về thành lập KKT Nhơn Hội và trước khi quyết định xây cầu vượt biển có thể là lớn là táo bạo. Nhưng dám tự tin để chia ở thì tương lai khả quan cho Nhơn Hội bằng một hội thảo tập hợp hàng trăm doanh nhân có máu mặt trong và ngoài nước ngay tại Bình Định để mời chào họ vào Nhơn Hội mà khi đó Nhơn Hội còn trống huơ trống hoác cát trải ngút mắt thì không nhiều những anh làm được như BIVD?

Thong thả đếm bước trong khuôn viên của khách sạn, nhạc sĩ Thanh Tùng trong bộ đồ màu tối mảnh mai nom như một con hạc đen. Chắc Bình Định mời nhạc sĩ trong TPHCM ra để có một ca khúc mới về cây cầu vượt biển?

Hay ông tham gia trong một sô ca nhạc nào rồi tiện thể ra miền Trung trong dịp khánh thành này? Hóa ra trật lấc cả! Mãi một lúc tôi mới hết ngạc nhiên khi nghe thủng câu chuyện của ông rằng, lần này ông ra Bình Định không phải có thêm giọt nắng bên thềm nào cả mà là để tính chuyện kinh doanh!

Nhạc sĩ kinh doanh gì vậy? Như một nhà đầu tư có hạng, nhạc sĩ phác cho tôi nghe mai kia KKT Nhơn Hội hình thành và phát triển bằng cây cầu vượt biển này, một thị trường sôi động phong phú sẽ mở ra.

Ông không làm kinh doanh nhưng con trai nhạc sĩ đang làm Giám đốc Cty TNHH Bình Tây với việc chuyên mở những trung tâm mua sắm cao cấp. Nhạc sĩ nói mình có trách nhiệm giúp Cty của con trai ông đăng ký mở thêm một Cty ở Bình Định này.

Bây giờ thì có thể là đang còn thưa thớt, nhưng mai kia thị trường Nhơn Hội nói riêng và Bình Định nói chung sẽ rất cần đến những dịch vụ của trung tâm mua sắm cao cấp ghi trong tờ trình UBND tỉnh mà ông đang cầm trong tay đây: Giới thiệu sản phẩm du lịch đặc sản địa phương, triển lãm hàng thủ công mỹ nghệ hàng điện máy văn hóa phẩm, khu vực vui chơi giải trí dịch vụ chăm sóc sức khỏe thẩm mỹ thể hình, khu ẩm thực Quy Nhơn...

• Xuân Ba (báo Tiền Phong)