Sự xuất hiện của một số trung tâm (TT) dịch vụ việc làm tư nhân tại thành phố Quy Nhơn đã làm sôi động thêm thị trường lao động… Tuy nhiên, để các TT này hoạt động hiệu quả và đúng hướng, cần có sự quản lý từ phía các cơ quan chức năng…

Đông đảo người lao động đến tư vấn việc làm tại TT thuộc Công ty TNHH N.V tại đường Ngô Văn Sở. Ảnh: Văn Lưu

* Tôi đi xin việc

Trong vai người đi xin việc, chúng tôi tìm đến Trung tâm Hỗ trợ sinh viên và dịch vụ (128 Hàm Nghi). Ở đây, chúng tôi được tư vấn nên làm tiếp thị bia, lương tháng 1 triệu đồng. Sau khi mua hồ sơ 2.000, nộp thêm 30.000 đồng lệ phí, tôi được nghe nhân viên ở đây huấn luyện về tiếp thị.

Tại trung tâm thuộc Công ty TNHH N.V trên đường Ngô Văn Sở, tôi được một nhân viên tên Ph. giới thiệu việc làm là đi học thuê, cốt chỉ có mặt lúc điểm danh. Học 2 buổi/ ngày cả tuần. Lương tháng 500.000 đồng. Nếu bị điểm danh vắng mặt 2 buổi thì coi như hợp đồng bị hủy. Tôi lại xin làm gia sư. Anh ta bán cho tôi một tờ giấy khai do TT tự soạn với giá 2.000 đồng. Hỏi, cần kiểm tra bằng cấp không thì được trả lời: khỏi cần. TT sẽ lấy 50.000 đồng ngay khi giới thiệu thành công gia sư với chủ nhà. Tôi băn khoăn, sợ bị chủ sa thải giữa chừng thì được nhân viên trả lời: "Việc của TT đến đó coi như xong. Còn lại là do quá trình làm việc giữa em và chủ nhà. Dạy không được là do lỗi của em, không được lấy lại tiền. Nếu lỗi hoàn toàn do chủ, tùy theo thời gian có thể trả lại ít nhiều. Em yên tâm, giá bên anh là mềm lắm rồi. Chứ chỗ khác, họ lấy hoa hồng 10%, kèm theo 30.000 đồng hồ sơ nữa".

* Từ cung - cầu lao động

Từ cuối năm 2005 đến nay, tại TP Quy Nhơn đã xuất hiện các TT tư vấn, dịch vụ lao động việc làm tư nhân. Không thể phủ nhận: so với các trung tâm dịch vụ việc làm của nhà nước, các TT này linh hoạt hơn, từ giới thiệu việc làm đa dạng, phù hợp với các yêu cầu của người lao động (NLĐ) đến chủ động sắp xếp được các công việc hợp lý cho từng trường hợp.

Bạn Trần Đ. (tốt nghiệp trường Cao đẳng Công nghiệp TP Hồ Chí Minh), đến tìm việc tại TT ở đường Tô Hiến Thành (Quy Nhơn), bộc bạch: "Họ yêu cầu nộp 10.000 đồng chi phí làm việc ban đầu. Nếu thành công, mới tính đến chuyện lấy hoa hồng. Tôi nghĩ chỉ bỏ ra 10.000 đồng để có được việc làm thì đâu có đắt". Chị Nguyễn Thị Ái Vân, phụ bán shop hoa tươi trên đường Phan Bội Châu lại cho biết, qua TT giới thiệu, chị đã tìm được việc thích hợp, mà trước đó, loay hoay cả tháng vẫn tìm không ra.

Không chỉ người lao động mà chính người cần tuyển lao động cũng tìm đến, nhờ tuyển giúp lao động. Đây cũng chính là những "đầu mối" cung cấp "nguồn việc làm" cho các trung tâm dịch vụ việc làm. Anh L.C.H- chủ DNTN Công Hùng - thường vẫn nhờ DNTT Hồng Thái (đường Tô Hiến Thành - Quy Nhơn) tuyển người- kể lại: "Đầu tiên, TT này tự chủ động liên hệ với tôi. Thấy giới thiệu người đàng hoàng nên lần sau, khi cần người, tôi lại liên hệ với họ".

* ... Đến chất lượng hoạt động

Hầu hết các TT ở Quy Nhơn đều hoạt động nhỏ lẻ, chưa có uy tín nên không được các DN lớn "đặt hàng" tuyển nhân viên. Thêm nữa, DN ở Bình Định cũng chưa có thói quen tìm việc qua các TT này mà chỉ thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng. Bởi vậy, công việc được TT giới thiệu chủ yếu dành cho lao động phổ thông. Cơ hội việc làm cho người có bằng cấp rất ít.

Hiện nay, mỗi TT có cách thu riêng. Ngoài phí giao dịch ban đầu thu ngay từ 10.000 - 30.000 đồng, các TT còn đòi thêm hoa hồng 10% tháng lương đầu tiên của NLĐ (thậm chí 30% nếu làm gia sư) khi giới thiệu thành công. Trong khi đó, tại Công ty N.V, phí cho mỗi lần môi giới thành công là 50.000 đồng. "Quá rẻ khi đem so với các TT khác"- như lời một nhân viên của công ty này giới thiệu.

Khi thỏa thuận với NLĐ, phần đông TT đều cam kết sẽ hoàn khoản tiền ứng trước nếu như NLĐ hoàn toàn không có lỗi. Vậy nhưng, việc lấy lại tiền ứng trước là điều hơi bị khó bởi các TT có vô số lý do. Bạn Trần Thị Hoài Th. (trường ĐH Quy Nhơn) ấm ức: "Sau 2 ngày thử việc, chủ bảo tôi nghỉ vì kiếm được người ưng ý hơn. Khi tôi đến đòi lại 10% tháng lương đã ứng trước, họ tỏ ra khó chịu, cử người khác ra tiếp chuyện. Lần sau, họ lại giả vờ không tìm ra sổ… Chỉ đến khi tôi phản ứng quyết liệt họ mới chịu trả lại". Anh L.C.H- chủ DNTN Công Hùng cho biết kinh nghiệm: "Khi tuyển người, tôi giao hẹn với TT: phải ít nhất nửa tháng mới được thu phí 10% tháng lương đầu của NLĐ, và chỉ dựa trên lương cơ bản. Đây là thời gian NLĐ đang thử việc, nếu bị sa thải thì NLĐ cũng không mất số tiền ứng trước. Tránh cho họ khỏi tình trạng bị đem con bỏ chợ".

Việc ra đời của các TT TVDVVL là nhu cầu tất yếu của xã hội phát triển, tuy nhiên, các TT này hoạt động dưới "mác" công ty TNHH thương mại hoặc dịch vụ chuyên tư vấn, môi giới thiết kế, lắp đặt điện - nước, nhà trọ, gia sư, việc làm… Nhưng có lẽ, nguồn thu chính vẫn từ môi giới việc làm. Trong bài viết này, chúng tôi không vơ đũa cả nắm, nhưng hình như có TT lập nên chỉ vì mục đích "cò" lấy tiền bán hồ sơ, nhận phí môi giới từ người đến xin việc và người nhờ tuyển lao động (với mục đích không trong sáng). Và dẫu có tìm được việc làm cho NLĐ hay không thì họ đã bỏ túi ngon ơ 2.000 đồng từ mỗi lần bán hồ sơ (hồ sơ chỉ là tờ giấy phô tô đáng giá 200 đồng). Thử làm một phép tính đơn giản, sẽ thấy số tiền mà họ thu được chắc chắn không nhỏ!

Để các TT hoạt động có hiệu quả và đúng hướng, đã đến lúc cơ quan chức năng phải vào cuộc, quản lý các TT về mặt hành chính, giấy phép hoạt động. Ngoài ra, nên có một quy định chung về việc thu phí môi giới việc làm tại các TT, nhằm giảm bớt thiệt thòi cho NLĐ khi không kiếm được việc làm phù hợp. Với NLĐ: lời khuyên đưa ra là nên suy nghĩ và tìm hiểu thật kỹ về các điều khoản trong hợp đồng với các TT khi đến xin việc.

• Thu Hà - Khánh Vinh