Nếu như trước đây, để mở một cửa hàng, dịch vụ, người ta chỉ cần thuê thợ vẽ ghi tên hiệu, địa chỉ, ngành nghề kinh doanh… là đủ. Thì nay, ngoài biển hiệu đã có thêm hộp đèn, đèn neonsign, những pa-nô, băng rôn quảng cáo (QC)… tạo thêm một nét chấm phá vào “thế giới sắc màu” trong đời sống kinh tế - xã hội ở một thành phố đang phát triển. TP sáng, đẹp hơn nhờ QC, nhưng QC thế nào cho ấn tượng, bắt mắt còn là cả một vấn đề.

Những tấm băng rôn QC thấp thoáng dưới hàng cau tạo cảm giác nhẹ nhàng, thanh thoát. Nhưng hai tấm biển xanh trên nóc đã làm tòa nhà bị nặng nề. Ảnh: Q.H

* Nở rộ dịch vụ quảng cáo

Nghề QC ở Quy Nhơn đã manh nha từ những năm trước giải phóng với những tiệm khắc dấu như Vĩnh Ái, Hoàng Vinh… Nền kinh tế bắt đầu phát triển theo hướng thị trường, người kinh doanh có nhu cầu gây sự chú ý của khách hàng vào địa điểm và thương hiệu kinh doanh của mình nên bắt đầu đầu tư vào QC. Từ việc thuê vẽ những bảng hiệu đơn giản với chủ yếu là… chữ trên nền đỏ, xanh, trắng, đến nay, các bảng hiệu dọc các phố lớn ở Quy Nhơn đã được thiết kế màu sắc mềm mại, hài hòa hơn và không chỉ có chữ, mà còn có hình ảnh, logo đẹp mắt nhờ công nghệ vi tính. Về đêm, các cửa hàng, cửa hiệu, trụ sở các doanh nghiệp (DN) và cả một số cơ quan nhà nước đã sáng rực với những hộp đèn, đèn neonsign… Đi dọc các đại lộ lớn như Nguyễn Tất Thành và khu vực xung quanh Trung tâm thương mại Quy Nhơn, ngã 5 Trần Hưng Đạo - Lê Hồng Phong và các đường phố chính, những hình ảnh QC thương hiệu của các công ty, các hàng hiệu lớn sáng trưng, rực rỡ…

QC ngày càng có nhiều nhu cầu và được mở rộng thì những cá nhân, DN tham gia vào lĩnh vực dịch vụ QC cũng ngày càng nhiều. Nếu như năm 2000, Bình Định chỉ có vài ba DN đăng ký kinh doanh dịch vụ QC thì từ năm 2004, số DN làm QC đã tăng lên rất nhiều. Ông Phạm Đình Tòng, Trưởng phòng Đăng ký kinh doanh, Sở Kế hoạch - Đầu tư cho biết: “Hiện trong toàn tỉnh đã có 55 đơn vị đăng ký kinh doanh về lĩnh vực QC. Trong đó, riêng năm 2006, đã có đến 22 DN đăng ký!”.

Thị trường QC ở Bình Định sôi nổi nhất vẫn là ở TP Quy Nhơn với những tên tuổi như Việt Trân, Thạc Đức, Đỗ Lê… Ở các huyện có Công ty TNHH Thái Bình Dương (Tuy Phước), DNTN Mỹ thuật QC Minh Hoàng (thị trấn Ngô Mây, Phù Cát), Công ty TNHH Thiện Đức (Nhơn Hưng, An Nhơn)… Một số công ty QC mới mở nhưng cũng đã nhanh chóng “thâu tóm” được thị trường QC nhờ chủ nhân của nó trưởng thành từ những gia đình có truyền thống làm nghề QC hay có những mối quan hệ rộng như Công ty TNHH TM-QC Mỹ Dung, Công ty TNHH QC Châu Đại Dương, Hoàng Phát, Hoàng Vinh…

Thị trường QC nở rộ, kinh doanh trong lĩnh vực QC cũng không chỉ là những người “có nghề” nữa, nhiều DN kinh doanh xây dựng dân dụng, công nghiệp, chế biến, mua bán máy móc công nghiệp, hóa chất… cũng “nhảy” vào lĩnh vực “thời thượng” này. Tuy nhiên, thành lập công ty thì rất dễ - chỉ cần hoàn tất hồ sơ đăng ký kinh doanh theo đúng luật DN - nhưng để tồn tại và tạo được uy tín trên thương trường là một bài toán vô cùng nan giải, bởi đây là lĩnh vực khá nhạy cảm, bắt buộc phải có mối quan hệ rộng.

Các tấm biển QC trước Trung tâm xúc tiến thương mại đã che lấp kiến trúc bên trong. Ảnh: Q.H

* Đẳng cấp của quảng cáo

QC (advertising) là một trong 4 nhóm hoạt động của lĩnh vực tiếp thị trong kinh doanh, bao gồm QC, quan hệ cộng đồng (public relation), khuyến mãi (promotion) và tài trợ (spomsor). Trong QC với các hình thức như giới thiệu sản phẩm, tổ chức các chương trình ngoài trời, QC trên báo, ti vi, internet… thì QC bằng bảng hiệu, hộp đèn… là những hình thức QC thấp nhất và đơn giản nhất. Thế nhưng, theo họa sĩ Nguyễn Chơn Hiền, cán bộ Phòng quản lý nghiệp vụ của Sở VH-TT tỉnh thì “các hình thức QC ở tỉnh Bình Định vẫn chưa có gì thay đổi. Sản phẩm QC chủ yếu vẫn chỉ là hộp đèn, pa-nô, áp-phích, băng-rôn…”. Một số công ty QC tham gia vào tổ chức các sự kiện như Thạc Đức, Châu Đại Dương… nhưng chủ yếu vẫn là thực hiện các khâu đơn giản như thiết kế sân khấu, treo phông, màn, sắp đặt bàn ghế, lắp đặt âm thanh, ánh sáng… chưa được can thiệp sâu vào chương trình theo đúng chức năng của “tổ chức sự kiện”.

Dù còn mờ nhạt nhưng các DN QC cũng ngày càng cải tiến kỹ thuật, đầu tư công nghệ để có được những sản phẩm QC ngày càng hoàn hảo hơn. Chị Nguyễn Thị Mỹ Dung, Giám đốc Công ty TNHH TM-QC Mỹ Dung nằm ở ngã 5 đường Trường Chinh - chợ Sân bay cho biết: “Từ khi đầu tư mua một máy in HI-FI với kỹ thuật in tiên tiến, công ty có thể thực hiện được những sản phẩm QC trong nhà như tranh ảnh, ảnh đám cưới… với màu sắc, hình ảnh rõ nét, chân thực”. Để tăng cường công nghệ, mới đây, Công ty TM-QC Mỹ Dung còn đầu tư 300 triệu đồng mua thêm một máy in kỹ thuật số khổ lớn (3,2m) để có thể thực hiện các sản phẩm QC ngoài trời cho hình ảnh rực rỡ, sống động…

Ý thức về QC của các cửa hàng, DN đã được nâng lên và doanh thu từ thị trường QC cũng tăng mạnh. Tuy nhiên, so với QC trong nước thì, đa số các DN trong tỉnh còn kinh doanh ở mức độ nhỏ lẻ, một số công ty kinh doanh lớn ở khu công nghiệp Phú Tài, Long Mỹ chủ yếu là kinh doanh sản phẩm đồ gỗ xuất khẩu. Do đó, các DN cũng chưa muốn đầu tư QC ở trong tỉnh. Còn đối với một số DN QC, chủ yếu vẫn thực hiện QC theo yêu cầu của khách hàng, khai thác những cái có sẵn, chưa quan tâm đến việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật và đào tạo nhân lực nên còn thiếu chuyên nghiệp. Các sản phẩm QC trên thị trường còn đơn giản nên sự “hơn nhau” giữa các DN kinh doanh QC chính là nhờ các phương tiện công nghệ cao, người làm QC có thêm chút sáng tạo, óc mỹ thuật là có thể thực hiện được các sản phẩm QC đáp ứng yêu cầu của khách hàng. Việc đầu tư cho những sản phẩm QC đẳng cấp cao hơn như làm phim QC vẫn còn hạn chế.

Làm hộp đèn QC. Ảnh: Q.H

* Quản lý như thế nào?

Ông Nguyễn Chơn Hiền cho biết: Trước đây, Sở VH-TT được phép cấp giấy phép các dịch vụ QC. Nhưng, từ khi có Nghị định 32, QC do Sở Kế hoạch-Đầu tư cấp giấy phép và Sở Thương mại tham gia chi phối hoạt động QC, Sở VH-TT chỉ còn đảm trách việc cấp giấy phép cho từng sản phẩm QC ngoài trời (cấp trực tiếp đối với khách hàng hoặc thông qua dịch vụ). Cũng theo ông Chơn Hiền, tỉnh Bình Định là đơn vị có quy hoạch về QC sớm nhất (năm 1996). Tuy nhiên, từ khi Pháp lệnh QC có hiệu lực (có Nghị định 24 và Thông tư số 43 hướng dẫn thực hiện, thay cho các nghị định trước đây), năm 2006, Sở VH-TT đã thực hiện quy hoạch QC (lần 2), bổ sung, sửa đổi so với quy hoạch trước đây cho phù hợp với sự phát triển hạ tầng cơ sở hiện nay (có thêm các khu công nghiệp, Khu kinh tế Nhơn Hội, Quốc lộ 1D…) cũng như nhu cầu QC ngày một đòi hỏi cao hơn của người dân và các văn bản mới…

Thế nhưng, trên thực tế, sự lộn xộn, tình trạng vi phạm pháp luật trong QC, đặc biệt là QC ngoài trời như không có giấy phép, sai nội dung, kích thước cho phép... vẫn còn nhiều. Panô, băng rôn QC còn thiếu sự hài hòa, một số chỗ còn chồng chéo, che khuất lẫn nhau gây cảm giác chật chội, làm mất mỹ quan đô thị. Một số vị trí QC lạm dụng mật độ đã làm hạn chế tầm nhìn, cản trở sự thông thoáng và an toàn giao thông. Có QC đặt trên nóc của một tòa nhà cao tầng trong khi việc gá đỡ rất mong manh gây nguy hiểm cho người đi đường…

Đô thị chưa được quy hoạch hoàn chỉnh nên quy hoạch QC cũng chưa thể ổn định. Theo lẽ thông thường, người QC chỉ có nhu cầu QC ở những khu đô thị phát triển, mật độ dân cư cao. Do đó, nhà quản lý có muốn đưa QC  ra khu vực ngoại vi thành phố cũng khó có thể thực hiện được, đành phải chấp nhận sự dồn cục, tù túng như hiện nay. Khó khăn trong quản lý cũng đã góp phần làm cho vi phạm trong lĩnh vực QC gia tăng.

Mặt khác, trong nhận thức của nhiều nhà quản lý và một bộ phận dân cư, vẫn chưa coi QC là một ngành kinh tế - văn hóa, một ngành “công nghiệp xanh” có những đóng góp quan trọng đối với nền kinh tế nên còn có những cái nhìn khắt khe với QC. Một cán bộ Trung tâm Văn hóa thông tin tỉnh cho biết: “Trong lễ khánh thành cầu Nhơn Hội vừa qua, có nhiều DN muốn đưa logo của mình dưới các cờ phướng và sẽ chịu toàn bộ kinh phí QC nhưng không được chấp nhận”. Ngược lại, có đơn vị lại sẵn sàng bán rẻ cả thương hiệu để được nhận sự tài trợ từ QC… Do đó, mức độ “xã hội hóa” QC như thế nào là đủ, là phù hợp cũng là một vấn đề cần phải đặt ra.

Dù còn non trẻ, nhưng QC - với chức năng của mình, đã có những đóng góp đối với việc quảng bá thương hiệu và hình ảnh nền kinh tế của tỉnh ra thị trường. Do đó, việc quy hoạch và quản lý QC như thế nào cho thật tốt, đảm bảo về nội dung, tính thẩm mỹ và mỹ quan đô thị là vấn đề không thể xem nhẹ.

• Quỳnh Hoa