Thầy Nguyễn Đức Thìn đang trao đổi với CTV baobinhdinh điện tử.

Sáng kiến “Nghìn việc tốt” và quyết tâm chiến thắng bệnh tật

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, miền Bắc hoàn toàn giải phóng, quê hương Đình Bảng bắt đầu những ngày hòa bình đầu tiên. Cậu bé Thìn được trở lại học lớp năm khi đã 15 tuổi. 18 tuổi, học xong cấp hai, Thìn trở về Đình Bảng làm công tác thiếu nhi và bắt đầu nghề giáo. Từ dạy lớp mầm non đến dạy bình dân học vụ, anh thanh niên Nguyễn Đức Thìn không nề hà. Mày mò vừa dạy vừa đi học, anh Thìn được bổ nhiệm làm giáo viên dạy cấp một rồi dạy cấp hai của xã. Năm 1963, thầy giáo Nguyễn Đức Thìn đang là giáo viên của trường cấp hai Tam Sơn đã có sáng kiến phát động phong trào “Nghìn việc tốt”, động viên được các em thiếu nhi cả nước hăng hái tham gia. Sáng kiến của thầy Thìn bắt đầu từ tâm nguyện: “Làm nghìn việc tối. Cùng trừ việc xấu. Cộng nhân yêu thương. Chia niềm thông cảm”.

Từng lên đến chức Bí thư huyện Đoàn rồi Ủy viên thường vụ Trung ương Đoàn, là đại diện Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tham dự nhiều hội nghị của thanh niên quốc tế…không ít cơ hội thăng tiến đã đến với thầy Thìn. Nhưng thầy coi mọi công tác khác chỉ là kiêm nhiệm và một lòng gắn bó với nghề giáo, với quê hương Đình Bảng mà từ nay đã có thêm tên gọi “quê hương Nghìn việc tốt”.

Giữa những năm tháng rạng rỡ nhất của cuộc đời, thầy Thìn bất ngờ nghe tin sét đánh: mình mắc bệnh phong. Thầy Thìn nhớ lại: “Năm 1979 những thành kiến với bệnh phong còn nặng nề lắm. Tôi điều trị ở Trại phong Quỳ Hợp (Nghệ An) đã chứng kiến cảnh những bệnh nhân vừa đau đớn vì bệnh tật, vừa khổ cực vì bị kỳ thị, lại thiếu thốn về vật chất, có người phải đứt bữa…Bệnh nhân phong có người nói với tôi rằng: “Anh giỏi đến mấy, anh vẫn là thằng hủi”. Sau này khi tôi khỏi bệnh về làng đi dạy tiếp, có em học trò còn nghịch ngợm viết lên bảng “Thìn hủi”… Sau biết bao đóng góp cho quê hương, cách mạng như thế, hỏi có cay đắng không? – câu hỏi chúng tôi vừa đặt ra được ông trả lời rất gọn, chắc nụi – Không.

Người cựu du kích thiếu niên Đình Bảng đã kiên cường vượt qua nghịch cảnh. Là bệnh nhận điều trị tập trung ở Bệnh viện phong Quỳ Hợp nhưng thầy đã lên tận UBND tỉnh Nghệ An để yêu cầu lãnh đạo tỉnh quan tâm hơn đến đời sống bệnh nhân. Thầy Thìn còn thành lập trường học tình thương Lê Văn Tám để dạy học cho con em bệnh nhân phong và tham gia dạy xóa mù chữ cho bệnh nhân phong. Khi được hỏi sức mạnh nào giúp thầy đủ sức vượt qua những nghịch cảnh như vậy, thầy trả lời giản dị: “Nguyên tắc sống của tôi là biến rủi thành may. Ngay khi giặc giã hoành hành trên quê hương, ngay cả trong những ngày gia đình tôi bị quy sai thành phần địa chủ, chú ruột tôi – một cán bộ cách mạng bị xử tử oan sai, dù bão táp mưa giông, nhưng tôi là con người, tôi vẫn tin vào cách mạng, vào Đảng và thề phải đứng vững trên mảnh đất cội nguồn của mình”. Và thầy giáo Nguyễn Đức Thìn đã khỏe mạnh để trở lại với nghề.

Nghìn trang sử làng

Sau khi chiến thắng bệnh phong trở về quê hương, thầy Thìn lại miệt mài với nhiệm vụ giảng dạy gần 10 năm nữa. Năm 1985 ông vinh dự được nhận danh hiệu Anh hùng Lao động ngành giáo dục, năm 1988: Danh hiệu Nhà giáo nhân dân.

Thầy Thìn và chiếc máy ảnh từng giúp ông hoàn thành nhiệm vụ do Đội thiếu niên du kích Đình Bảng giao.

Về hưu nhưng ông không nghỉ ngơi mà cặm cụi viết sách về lịch sử vùng đất quê hương tám vua nhà Lý, làm “hướng dẫn viên” du lịch tự nguyện khi có các đoàn khách đến thăm đền Đô. Ông làm chủ biên cuốn sách “Di tích lịch sử Đền Đô”, tham gia viết “Lịch sử xã Đình Bảng” và nhiều trang trong cuốn tự truyện “Chuyện cuộc đời” của ông phản ánh những lịch sử đau thương và hào hùng của vùng quê nhiều trầm tích văn hóa, lịch sử. Gần một nghìn trang sách ghi lịch sử quê hương được ông tự đánh máy ghi lại chỉ bằng hai ngón tay lành lặn còn lại của bàn tay co quắp.

Ông cũng chính là người đã tự tổ chức một cuộc triển lãm về di tích lịch sử Đền Đô trước chiến tranh. Mày mò nhiều ngày tại Bảo tàng lịch sử, Thư viện Khoa học xã hội, ông đã sao chép lại nhiều tư liệu quý giá về Đền Đô. Chính từ nhiệt tâm chứng tỏ giá trị của di tích lịch sử Đền Đô của ông Thìn đã truyền cho lãnh đạo địa phương và những người dân nơi đây, người dân địa phương đã góp sức phục dựng Đền Đô. Nhiều hạng mục kiến trúc giá trị của Đền Đô được xây dựng như: thủy đình (đã từng được in trên tờ giấy bạc năm đồng Đông Dương), Văn Chỉ, Võ Chỉ (nơi thờ quan văn, quan võ), cửa Ngũ Long...

Quá trình gắn bó với khu di tích đã giúp ông Thìn chộp được những bức ảnh “long giáng” kỳ thú. Ông Thìn kể lại kỷ niệm chụp bức ảnh “Cổ pháp tường vân”: “Tám giờ sáng ngày giỗ vua Lý Anh Tông năm Mậu Dần 1998, tôi ngước lên bầu trời thấy có tám vầng mây hình rồng ngay trên đỉnh Thọ lăng thiên đức. Tôi cho đó là sự hiển linh của Bát vị tiên vương về với con cháu nên bấm máy liên tục để ghi lại”. Sau đó còn một lần nữa ông Thìn “gặp rồng” và chớp được bức ảnh xuất thần. Cùng năm 1998, khi Hà Nội tổ chức ngày hội rước linh bài Thái Tổ Lý Công Uẩn ra thủ đô nhân chuẩn bị chào đón sự kiện 1000 năm Thăng Long, ông chụp được bức ảnh dải mây rồng vàng bay từ phía thủ đô về và đặt tên “Hoàng Long vân giáng”. Có lẽ ông là người duy nhất sở hữu những bức ảnh có một không hai như vậy.

Kết thúc cuốn tự truyện của mình, ông Nguyễn Đức Thiện bày tỏ chiêm nghiệm từ cả cuộc đời sóng gió của mình: “Sống để yêu thương, làm một người tử tế - giản dị thế cần giàu nghị lực”.

• Bảo Phượng – Bá Phùng