Quang Trung là niên hiệu của Nguyễn Huệ (1751 – 1792) khi lên ngôi hoàng đế tại Phú Xuân năm 1788. Ông còn có tên khác là Nguyễn Văn Bình, quê ấp Kiến Thành thuộc Tây Sơn Hạ Đạo (phủ Quy Nhơn, Bình Định). Tổ tiên vốn gốc họ Hồ ở Nghệ An, bị quân chúa Nguyễn đánh bắt đưa vào Nam, năm 1655 để khai hoang, lập ấp. Về sau, từ họ Hồ đổi sang họ Nguyễn.
Đầu năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa từ đất Tây Sơn chống lại triều đình phong kiến Nguyễn đang bị quyền thần Trương Phúc Loan tác oai, tác quái. Lực lượng nghĩa quân phát triển ngày một mạnh mẽ, đánh chiếm thành Quy Nhơn, tiến ra chiếm Quảng Ngãi. Năm 1775, Nguyễn Huệ lần đầu tiên chỉ huy xuất sắc trong trận Phú Yên, tiêu diệt đội quân chúa Nguyễn do Tống Phước Hiệp chỉ huy, buộc Hiệp phải lui về Văn Phong.
 |
|
Khu tượng đài Quang Trung tại Gò Đống Đa. (ảnh:vi.wikipedia.org) |
Năm 1777, ông chỉ huy cuộc tấn công vào Gia Định lần thứ 2, bắt chúa Nguyễn là Nguyễn Phúc Thuần và Nguyễn Phúc Dương đem giết đi, làm sụp đổ hoàn toàn cơ nghiệp của chúa Nguyễn. Chỉ còn có tôn thất chúa Nguyễn là Nguyễn Ánh trốn thoát được.
Trận quyết chiến chiến lược Rạch Gầm – Xoài Mút (1785) nay thuộc tỉnh Tiền Giang, đã đập tan 4 vạn quân Xiêm do Nguyễn Ánh cầu viện, cùng hàng ngàn quân bản bộ.
Năm 1786, ông tổ chức tấn công tiêu diệt gần như toàn bộ cánh quân Trịnh ở phía Nam, giải phóng vùng đất cuối cùng của xứ Đàng Trong. Lấy được Thuận Hóa, ông cùng Nguyễn Hữu Chỉnh đem quân ra Bắc, diệt nốt họ Trịnh, bình định xong đất Bắc trong năm 1786 này.
Năm 1789, khi Lê Chiêu Thống rước quân Thanh về giày xéo đất nước, Nguyễn Huệ đã chỉ huy 10 vạn quân tiến ra Bắc, đánh trận quyết chiến chiến lược Ngọc Hồi – Đống Đa, quét sạch 29 vạn quân Mãn Thanh và tập đoàn Lê Chiêu Thống ra khỏi bờ cõi.
Vua ở ngôi được 3 năm thì mất (16-9-1792). Trong thời gian trị vì, vua Quang Trung đã ban hành nhiều chính sách tiến bộ trên các lĩnh vực kinh tế – văn hóa – giáo dục và xã hội.
| 
