Lâu nay, các cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) luôn gặp những khó khăn khi người phải THADS đang thụ hình trong trại giam. Để tháo gỡ những vướng mắc này, liên Bộ Tư pháp - Công an - Tài chính đã xây dựng Dự thảo thông tư hướng dẫn việc thu tiền, tài sản của người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù tại trại giam, trại tạm giam và trả tiền, tài sản cho người được THADS.

Trong số các phạm nhân mãn hạn tù, được đặc xá, ân xá có gần một nửa chưa thi hành xong phần dân sự.

* Khó thu được tiền, dù là rất nhỏ

Hiện nay, các cơ quan THADS đang mất không ít thời gian với việc thi hành phần dân sự trong các bản án hình sự, mà người phải THADS đang trong trại giam. Phiền phức nhất là việc thu án phí hình sự. Như Trại giam Kim Sơn (xã Ân Nghĩa, huyện Hoài Ân) cách cơ quan THADS tỉnh Bình Định hàng trăm cây số, để thu được 50 ngàn đồng (quy định mới là 200 ngàn) cơ quan THADS phải chi phí gấp nhiều lần số tiền đó. Biết là tốn tiền và công sức, nhưng những vụ này theo quy định không thể ủy thác cho cơ quan THADS nơi có trại giam vì không thuộc trường hợp được ủy thác. Ông Tạ Xuân Hùng, Chấp hành viên THADS tỉnh cho biết: Tâm lý của nhiều người phải THADS và gia đình của họ cho rằng: Đi tù là “trả nợ đời” rồi, nên việc nộp tiền, tài sản thì chừng nào có thì nộp, không có thì chịu (!)

Một khó khăn khác cũng luôn thường trực với những người làm công tác THADS, đó là gặp được đương sự trong trại giam để làm các thủ tục thông báo việc THADS phải phụ thuộc vào ngành Công an. Ông Hồ Quang Vinh, Trưởng THADS tỉnh cho biết: Theo nguyên tắc, những người phải THADS đang thụ hình tại các trại tạm giam thuộc CA địa phương thì chấp hành viên thụ lý vụ án có thể liên hệ để gặp làm việc tại nơi giam giữ, nhưng phải tuân thủ một số quy định nghiêm ngặt của nơi đến làm việc, nên đôi lúc công việc THADS cũng không được thuận lợi. Riêng đối với những người phải THADS đang thụ hình tại Trại giam của Bộ CA, như Trại giam Kim Sơn, thì thủ tục làm việc còn nghiêm ngặt hơn; có trường hợp phải được sự đồng ý của V26, thuộc Bộ CA.

Ngược lại, có nhiều vụ việc người phải THADS muốn nộp tiền, tài sản để được xem xét đặc xá, nhưng lại không biết nộp theo cơ chế nào, liên lạc với ai. Khi mà người phải THADS đang trong trại giam thì người duy nhất họ được trao đổi thông tin là các giám thị, cán bộ quản giáo.

* Giám thị sẽ phối hợp trong công tác THADS

Lần đầu tiên, cơ chế thu án phí, tiền phạt và các khoản phải thu khác đối với người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù được quy định tại Điều 128 Luật THADS. Theo đó, giám thị trại giam, trại tạm giam nơi người phải THADS đang chấp hành hình phạt tù thu các khoản tiền, tài sản mà người phải THADS, thân nhân của người phải THADS nộp để chuyển cho cơ quan THADS xử lý.

Dự thảo Thông tư liên tịch có quy định: Trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày tiếp nhận người bị kết án tù vào trại giam, trại tạm giam, giám thị trại giam, trại tạm giam phải thông báo cho cơ quan THADS nơi Tòa án xét xử sơ thẩm họ tên, địa chỉ của người phải THA, đang chấp hành hình phạt tù. Việc thu tiền, tài sản của các đương sự này cũng do giám thị tổ chức thực hiện.

Ngược lại, Dự thảo cũng quy định trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan THADS trong việc phối hợp với trại giam để thu tiền của người phải THADS. Theo đó, thủ trưởng cơ quan THADS phải gửi quyết định THADS cho giám thị trại giam, trại tạm giam, hình thức có thể trực tiếp hoặc qua đường bưu điện.

* Một số trường hợp đặc biệt khác

Trường hợp đương sự đang chấp hành hình phạt tù tại trại giam, trại tạm giam chết thì giám thị trại giam, trại tạm giam thông báo bằng văn bản cho cơ quan THADS đã chuyển giao quyết định thi hành án ngay sau khi đương sự chết.

Trường hợp các đương sự chuyển trại giam, trại tạm giam thì giám thị trại giam, trại tạm giam gửi quyết định THADS và các giấy tờ liên quan tới giám thị trại giam, trại tạm giam nơi các đương sự chuyển đến. Đồng thời, thông báo bằng văn bản cho cơ quan THADS chuyển giao quyết định THADS ngay sau khi các đương sự chuyển trại giam, trại tạm giam.

Nếu đương sự được đặc xá hoặc đã chấp hành xong hình phạt tù hoặc được miễn chấp hành hình phạt tù thì giám thị trại giam, trại tạm giam thông báo bằng văn bản cho cơ quan THADS ngay sau khi các đương sự được đặc xá hoặc đã chấp hành xong hình phạt tù; được miễn chấp hành hình phạt tù.

Để bản án có hiệu lực trên thực tế, giảm tải cho cơ quan THADS cũng như bảo đảm cho các bên đương sự thực thi nghiêm chỉnh đối với bản án, quyết định thì việc giám thị trại giam, trại tạm giam thu các khoản THADS nói trên là hết sức cần thiết và phù hợp với điều kiện thực tế.

• Ngọc Diên