Trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách tại thị trấn Phú Phong, huyện Tây Sơn.

Hiện nay, khoảng cách giàu nghèo trong xã hội còn lớn; sự không ngang bằng trong việc tiếp cận với các điều kiện giáo dục, y tế, văn hóa… và đặc biệt là tiếp cận với các dịch vụ pháp lý còn có khoảng cách đáng kể. Bởi vậy, một số trường hợp không được tư vấn pháp luật hoặc không mời được luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm hại, dễ bị thiệt thòi trước pháp luật. Tổ chức TGPL của nhà nước ra đời đã tạo điều kiện để người nghèo, người có công với cách mạng có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ pháp lý, củng cố lòng tin của quần chúng nhân dân vào pháp luật và góp phần thực hiện công bằng xã hội. Đây cũng là một trong những điều kiện quan trọng góp phần thể hiện bản chất của nhà nước ta là nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân.

Theo quy định của pháp luật về TGPL, có thể nói, tất cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội, trừ lĩnh vực kinh doanh thương mại đều được TGPL. Tuy hiện nay tổ chức và con người thực hiện TGPL chưa thể cùng lúc đáp ứng đầy đủ, kịp thời mọi yêu cầu của người được TGPL. Nhưng không vì khó khăn, phức tạp mà từ chối hay tư vấn cho xong việc. Đối với một số trường hợp, nếu chỉ dừng lại ở phần giải đáp, hướng dẫn một cách chung nhất thì chưa thể gọi là thực hiện TGPL. Mặt khác, nếu quá chi tiết, thì TGPL có thể lại sa vào việc xử lý hay giải quyết đơn thư của cơ quan có thẩm quyền.

Trong thực tế, giải quyết hài hòa mối quan hệ này không đơn giản chút nào. Ví dụ, một người thuộc diện người tàn tật cô đơn, không nơi nương tựa đến với tổ chức TGPL chỉ với hai bàn tay trắng, không giấy tờ tùy thân, đề nghị được trợ giúp cách để có được các loại giấy tờ cần thiết. Tuy nhiên cần biết rằng, trước khi đến với tổ chức TGPL, họ đã đến các cơ quan có thẩm quyền liên quan về hộ tịch, hộ khẩu nhờ giúp đỡ nhưng chưa có kết quả. Nếu tổ chức và người thực hiện TGPL chỉ dừng lại ở việc tư vấn, hướng dẫn theo đúng quy định của pháp luật hiện hành về thủ tục của các loại giấy tờ tùy thân, thì chẳng khác nào lấy “câu chuyện làm quà”! Ngược lại, có trường hợp người thực hiện TGPL chỉ cần hướng dẫn, hay viết đơn khiếu nại giúp, đã có thể hoàn thành việc thực hiện TGPL. Nhưng dễ dẫn đến hậu quả là TGPL đâu không thấy, chỉ thấy sau đó toàn là đơn “giúp người dân đi kiện chính quyền”! Do vậy, khi tổ chức và người thực hiện TGPL chưa quán triệt đầy đủ vị trí, ý nghĩa, mục đích và nhất là tìm hiểu kỹ nội dung, yêu cầu của người được TGPL, thêm vào đó, nếu thiên về cảm nghĩ cá nhân, dễ dẫn đến những hiện tượng trên.

Để đảm bảo việc thực hiện TGPL có chất lượng, hiệu quả, yêu cầu tổ chức và người thực hiện TGPL phải đảm bảo thực hiện đúng nguyên tắc hoạt động TGPL. Đó là: “Trung thực, tôn trọng sự thật khách quan; sử dụng các biện pháp phù hợp với quy định của pháp luật để bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý; tuân thủ pháp luật và quy tắc nghề nghiệp trợ giúp pháp lý…”. Trên cơ sở đó, tổ chức và người thực hiện TGPL sử dụng các biện pháp và hình thức TGPL cho phù hợp.

• Vân Anh