Việc xử lý tình trạng vi phạm lấn, chiếm đất theo QĐ 15 vẫn còn chậm. - Trong ảnh: Đội Kiểm tra trật tự đô thị Quy Nhơn cưỡng chế nhà xây dựng trái phép tại phường Đống Đa.

Ông Phan Thanh Đạm, Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường TP Quy Nhơn, cho biết, thành phố đang triển khai quy hoạch các khu dân cư xuất hiện do lấn chiếm đất đai nhưng sinh sống đậm đặc, ổn định từ nhiều năm nay như: Hóc Bà Bếp (phường Đống Đa), dọc chân núi Bà Hỏa (thuộc các phường Quang Trung, Ngô Mây, Lê Hồng Phong). Tuy nhiên, số trường hợp được cấp GCNQSDĐ vẫn còn rất ít so với thực tế.

Tại Tây Sơn, chính quyền đã cấp GCNQSDĐ cho 1.282 trường hợp trong tổng số 2.288 trường hợp lấn, chiếm đất đai và giao đất không đúng thẩm quyền, trái quy định (56%); thu ngân sách trên 9,35 tỉ đồng. Huyện Phù Cát cũng đã cấp GCNQSDĐ cho 1.947 trường hợp trong 3.362 trường hợp được cho phép tồn tại (gần 60%), cấp GCNQSDĐ tại địa phương; thu ngân sách gần 8 tỉ đồng…

Theo lãnh đạo UBND của các huyện, thành phố trên, nhìn chung, việc triển khai thực hiện QĐ 15 đã tạo thuận lợi hơn cho chính quyền trong quản lý đất đai, hạn chế tình trạng lấn, chiếm đất đai. Tuy nhiên, tiến độ xử lý vi phạm còn chậm; việc xử lý những tồn tại gặp nhiều vướng mắc, khó khăn.

Từ thiếu quỹ đất, kinh phí...

Một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay khi triển khai QĐ15 là việc bố trí quỹ đất, kinh phí thực hiện với các trường hợp lấn, chiếm bắt buộc phải di dời, giải tỏa.

Chẳng hạn, TP Quy Nhơn đã hoàn thành nhanh việc lên danh sách, rà soát thống kê các trường hợp vi phạm, song việc giải quyết, xử lý các trường hợp vi phạm lại chậm so với các địa phương khác. “Theo thống kê, thành phố có 1.569 hộ gia đình buộc phải tháo dỡ, giải tỏa. Phần lớn họ đều là người nghèo, nếu di dời thì phải bố trí cho họ nơi tái định cư mới, trong khi thành phố không có kinh phí, không có quỹ đất bố trí tái định cư. Phương án xây dựng các khu chung cư nhà ở xã hội cho các hộ này đã được tính đến nhưng ai sẽ bỏ vốn để đầu tư?…” - ông Ngô Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND TP Quy Nhơn, giải thích.

Ông Trần Hữu Lộc, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuy Phước, cũng không khỏi băn khoăn khi cho biết, trong 4.006 trường hợp lấn, chiếm đất đai đã được thống kê ở huyện, có 1.409 trường hợp nằm trong hành lang bảo vệ đê khu Đông và sử dụng đất trước ngày 15.10.1993; hầu hết các trường hợp này đã ở lâu năm ổn định nên huyện vẫn xác lập hồ sơ nhưng không cấp GCNQSDĐ. “Nếu phải di dời, giải tỏa các hộ dân này thì huyện không biết lấy quỹ đất ở đâu để bố trí…”- ông Lộc nói. 

...Đến vướng các quy định, chính sách

Việc giải quyết các trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền, thu tiền không đúng quy định hiện cũng đang “vướng” từ các quy định.

Về phạm vi điều chỉnh của QĐ 15, Điều 1 quy định: “Quy định này xử lý các trường hợp lấn, chiếm đất đai; đất đã được giao không đúng thẩm quyền, thu tiền không đúng quy định của hộ gia đình, cá nhân và cấp GCNQSDĐ đối với các trường hợp đủ điều kiện tiếp tục sử dụng đất ở trên địa bàn tỉnh, trừ các trường hợp vi phạm đã có kết luận thanh tra của cấp có thẩm quyền, thì xử lý theo kết luận thanh tra đó”. Tuy nhiên, Thông báo số 166 của UBND tỉnh ngày 18.3.2008 về nội dung kết luận tại cuộc họp nghe báo cáo kết quả thực hiện QĐ 15 thì: “Với các trường hợp vi phạm hành lang an toàn giao thông, nếu có đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ và sở hữu nhà ở thì khi cấp giấy chứng nhận, UBND thành phố ghi vào giấy không công nhận phần nhà và đất vi phạm hành lang an toàn giao thông theo quy định…”.

Chính vì vậy, lãnh đạo huyện Phù Cát hiện chưa biết xử lý như thế nào với 252 trường hợp lấn chiếm hành lang tỉnh lộ ĐT 639 buộc phải tháo dỡ theo kết luận của thanh tra Sở TN-MT năm 2005. Theo lãnh đạo huyện, đây là những trường hợp vi phạm trên đất sử dụng từ lâu, có trường hợp từ năm 1970-1980, ở ổn định, không tranh chấp; hiện tại có phần đất và nhà nằm ngoài chỉ giới hành lang đường ĐT 639 (cách tim đường 22,5m). Nếu buộc tháo dỡ hay chỉ cho tạm sử dụng sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của dân.

Lãnh đạo UBND huyện cũng phản ánh, còn nhiều trường hợp UBND xã, hợp tác xã giao nhiều lô đất ở thời điểm sử dụng từ ngày 15.10.1993 đến trước ngày 1.7.2001; người sử dụng đất đã nộp đủ tiền, và tổng diện tích các lô đất đã giao không đúng thẩm quyền lớn hơn hạn mức đất ở theo quy định. Theo quy định tại khoản 3 Điều 1 Quyết định 29 ngày 14.9.2011 của UBND tỉnh sửa đổi, bổ sung QĐ 15, thì các trường hợp này không phải nộp tiền sử dụng đất trong hạn mức đất ở; phần diện tích đất ngoài hạn mức nhưng đã có nhà ở thì phải nộp bằng 100% tiền sử dụng đất do UBND tỉnh quyết định, phù hợp với giá chuyển nhượng quyền thực tế trên thị trường tại thời điểm cấp GCNQSDĐ. Như vậy, với phần diện tích đất ngoài hạn mức, người sử dụng đất phải nộp hai lần tiền sử dụng đất, khiến nhiều người dân không đồng tình.

• THU HÀ