Theo Ban chỉ huy phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn tỉnh, trên địa bàn tỉnh Bình Định có gần 4.000 hộ dân sống trong vùng sạt lở nguy hiểm, cần phải được di dời, tái định cư (TĐC). Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, khi cao điểm của mùa mưa lũ đã cận kề, nhiều hộ gia đình vẫn còn sống ở những khu vực nguy hiểm vì các dự án TĐC vẫn còn trong giai đoạn… thi công.
 |
|
Khu tái định cư xã Hoài Hải (Hoài Nhơn) mới thực hiện được 1/3 khối lượng công việc. Ảnh: N.H
|
* Đối mặt với hiểm nguy
Nhiều năm nay, 86 hộ gia đình với hơn 500 nhân khẩu ở thôn Kim Giao Bắc, xã Hoài Hải (huyện Hoài Nhơn) thường xuyên phải sống trong cảnh phập phồng lo sợ mỗi khi mùa mưa bão đến, vì một bên là cửa sông An Dũ thường xuyên bị xâm thực vào mùa mưa lũ, còn bên kia là sự hăm dọa của biển cả. Ông Lê Nhờ, 71 tuổi, ở xóm Gò Loi, cho biết: “Tôi sống ở đây đã 30 năm nay, nhưng chưa bao giờ chứng kiến nạn sạt lở bờ sông và sóng biển xâm thực với mức độ kinh khủng như vài ba năm gần đây. Sau mỗi mùa mưa bão, nước lũ từ thượng nguồn đổ về, “ăn” vào đất liền hàng chục mét. Bên ngoài thì sóng biển đánh vào dữ dội, như muốn nuốt chửng cái làng chài nhỏ bé này. Trước đây, khu vườn nhà tôi rộng hơn 400m2, nhưng chỉ 3 năm trở lại đây, “thủy thần” đã lấy đi hơn 100m2 đất”.
Ở huyện An Lão, người dân xã An Trung nhiều năm nay cũng thường xuyên sống trong cảnh lo âu bởi nạn xâm thực từ sông An Lão. Xã này hiện có gần 100 hộ dân sống trong vùng sạt lở, qua mỗi mùa mưa, nước lũ kéo đi hàng chục ha đất cùng với nhiều tài sản, hoa màu của người dân. Ông Phạm Văn Ơn, trưởng thôn 7, cho biết: “Thôn 7 có 53 hộ gia đình, nhưng có 20 hộ sống trong vùng bị nước lũ đe dọa. Năm nào, đến mùa mưa, chính quyền địa phương cũng tìm nơi an toàn để sơ tán dân. Bà con chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị nhà nước xây dựng khu TĐC, nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành”. Ngoài thôn 7, xã An Trung còn có thôn 3, thôn 8 cũng đang bị “thủy thần” đe dọa.
Trước mùa mưa lũ năm nay, trên địa bàn huyện Hoài Ân có 3 điểm ngập lụt nghiêm trọng có khả năng đe dọa đến cuộc sống của 450 hộ gia đình. Các điểm bị sạt lở nặng như: lưu vực sông An Lão thuộc các xã Ân Tín, Ân Hảo, Ân Thạnh… Nhiều năm nay, cứ đến mùa bão lụt các khu dân cư ở đây thường bị sạt lở. Để tự cứu mình, không ít hộ dân phải tự đầu tư hàng triệu đồng để làm kè chống sạt lở, nhưng chỉ 1-2 năm sau, kè chắn cũng bị nước lũ cuốn trôi…
* Dang dở những dự án tái định cư
Để đảm bảo an toàn cho các hộ dân vùng sạt lở, nhiều năm qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo các địa phương và các ngành chức năng tiến hành quy hoạch, xây dựng các khu TĐC. Nhưng việc thực hiện các dự án di dời dân đang gặp rất nhiều khó khăn. Chẳng hạn như người dân vùng sạt lở không chịu di dời do khó khăn về kinh tế; việc triển khai các dự án quá chậm hoặc do điều kiện hạ tầng nơi TĐC mới không đảm bảo, không thuận tiện cho việc làm ăn sinh sống… Do vậy, mặc dù đã có một số khu TĐC mới được xây dựng nhưng hầu như có rất ít người dân đến.
Đơn cử như khu TĐC vùng sạt lở bắc Ân Hảo (Hoài Ân). Dự án này được huyện Hoài Ân quy hoạch, xây dựng từ năm 2002, mặt bằng đã được bàn giao, nhưng đến thời điểm này vẫn chưa có hộ nào chịu di dời đến.
 |
|
Khu tái định cư Tân Xuân, xã Ân Hảo (Hoài Ân) chỉ sau một cơn mưa, đất đá xói lở chảy tràn lan ra khu vực xung quanh. Ảnh: N.H
|
Ông Lê Thanh Bình, người dân vùng sạt lở gần bờ sông An Lão trên địa bàn xã Ân Hảo cho biết: “Được cấp đất TĐC, chúng tôi rất mừng, nhưng sở dĩ người dân ở đây chưa chịu di dời là do các điều kiện hạ tầng nơi ở mới không đạt yêu cầu. Khu TĐC mới có mặt bằng quá cao, trong khi đường giao thông đi lại hết sức khó khăn…”. Theo khảo sát của chúng tôi, tại khu TĐC Tân Xuân, hiện mới có 2 hộ trong số 130 hộ vùng sạt lở bắc Ân Hảo di dời đến xây nhà, nhưng 2 hộ này là cán bộ xã nên đã… tiên phong đi trước. Ở khu TĐC này công trình nước sạch đã được xây dựng nhưng không có người quản lý nên đã bị xuống cấp nghiêm trọng, các van xả nước bị bẻ trộm…
Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Tiến Dũng, Phó chủ tịch UBND xã Ân Hảo cho biết: “Những phản ảnh của người dân là đúng, nhưng để đáp ứng tất cả những yêu cầu của người dân là rất khó, vì thiếu kinh phí. Xã chỉ yêu cầu bà con nên đến các khu TĐC xây tạm nhà ở để đề phòng khi có mưa lũ lớn có nơi sơ tán ngay”.
Ngoài ra, trong năm 2006 này, tỉnh Bình Định có 3 dự án di dân TĐC vùng sạt lở với số vốn thực hiện 4,5 tỉ đồng gồm: Dự án di dân xã An Trung (An Lão), Hoài Hải (Hoài Nhơn) và Mỹ An (Phù Mỹ). Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay các dự án này mới bắt đầu khởi động, không thể hoàn thành trước mùa mưa lũ năm nay. Ông Lê Minh Hùng, Chủ tịch UBND xã Hoài Hải (Hoài Nhơn) cho biết: “Dự án di dời dân xã Hoài Hải rộng 4,4 ha, khi hoàn thành sẽ di dời 136 hộ dân ở thôn Kim Giao Bắc đến TĐC, nhưng tiến độ thực hiện quá chậm. Đến nay, khi mùa mưa lũ đã cận kề nhưng mới chỉ đạt 1/3 khối lượng công việc. Nguyên nhân là do nguồn vốn phân bổ chậm, việc đền bù, giải tỏa gặp khó khăn, nên đến ngày 20-9 vừa qua mới khởi công được”. Dự án di dời dân vùng sạt lở An Trung (An Lão) có kinh phí đầu tư gần 1 tỉ đồng, bao gồm: công tác đền bù, giải tỏa, san ủi mặt bằng… trên diện tích 7 ha để di dời 100 hộ dân sống ven sông An Lão đến TĐC. Tuy nhiên, đến nay dự án này mới thực hiện xong phần đền bù, giải tỏa mặt bằng; còn việc san ủi mặt bằng, đầu tư cơ sở hạ tầng… mới bắt đầu khởi động.
Ai sẽ phải chịu trách nhiệm khi cuộc sống của hàng ngàn hộ dân trong các vùng nguy hiểm đang bị đe dọa trước lụt bão?
| 
