Sau khi đã nhận đất tái định cư, người dân sẽ được vay một khoản tiền từ 10 đến 20 triệu đồng để xây nhà với lãi suất 1%/tháng. Họ được được trả góp hàng tháng trong thời gian tối đa 10 năm. Đây là chương trình nằm trong Dự án Hỗ trợ dựa vào cộng đồng và tái định cư do Quỹ Hỗ trợ Phát triển dựa vào cộng đồng (Quỹ ENDA Việt Nam) đã được triển khai tại 3 KV có nhiều hộ dân nghèo nằm trong diện giải tỏa trắng của phường Hải Cảng - thành phố Quy Nhơn.

Ngôi nhà của vợ chồng bà Mai. Phòng khách được tận dụng để làm quán ăn uống.

Tiết kiệm để xây nhà

Nhắc đến ENDA Việt Nam, người dân nghèo ở phường Hải Cảng nhớ đến ngay chương trình Quỹ Tiết kiệm Mùa Xuân do tổ chức này khởi xướng và phát động từ nhiều năm qua, đến nay vẫn đang hoạt động hiệu  quả.

Bà Phạm Thị Giàu- Phó Chủ tịch Hội LHPN phường Hải Cảng, đồng thời là cán bộ chuyên trách về dự án tín dụng nhà ở thuộc Dự án Hỗ trợ phát triển dựa vào cộng đồng của Quỹ ENDA cho biết: "Những hộ có số tiền đền bù thiệt hại chỉ từ 25 triệu đồng trở xuống thì chắc chắn không có khả năng để xây dựng nhà mới sau khi nhận đất tái định cư. Thậm chí có hộ sẽ bán đất vì không có tiền xây nhà hoặc muốn xây thì phải vay nóng, chịu lãi suất cao ở bên ngoài. Những hộ này sẽ được Quỹ ENDA tập trung hỗ trợ. Mỗi hộ được vay từ 10 đến mức tối đa là 20 triệu. Thời hạn trả nợ tối đa là 10 năm, lãi suất 1%/tháng. Và tiền sẽ được giải ngân khi nào họ đã được nhận đất tái định cư".

Trong tổng số 44 hộ được nhận  đất tái định cư thuộc Dự án Hồ sinh thái Đầm Đống Đa đợt 1, có 17 hộ đã được Quỹ ENDA giải ngân cho vay với tổng số tiền 225 triệu đồng trong tháng 10-2006. Sắp tới, sẽ có thêm 53 hộ dân được tiếp tục giải ngân với tổng số tiền lên đến 628 triệu đồng.

An cư rồi yên tâm trả nợ

Chương trình tín dụng nhà ở không chỉ cho vay vốn mà còn tư vấn cho bà con cách thức xây dựng một ngôi nhà tiện lợi, tiết kiệm. Ban Quản lý Dự án đã nhờ các kiến trúc sư thiết kế một số mẫu nhà ở giá thấp có phòng khách, phòng ngủ, gác lửng, phòng bếp+ nhà ăn, phòng vệ sinh trong diện tích đất 50m2, đồng thời hoạch toán cả chi phí để bà con có thể tham khảo kiểu dáng cũng như chi phí xây dựng.

Các tờ rơi về mẫu nhà, giá vật liệu xây dựng được phát không cho người dân tham khảo. "Nhờ sự hỗ trợ chi tiết này mà tôi đã hạn chế được những phát sinh thường có trong khi xây nhà. Nhà tôi làm hết 50m2, có gác lửng, gạch ốp bên ngoài  mà chi phí chỉ  có 50 triệu đồng"- một người dân cho biết.

Một số ngôi nhà mới như thế này đã được xây nên từ Quỹ tín dụng nhà ở do ENDA Việt Nam hỗ trợ.

Đến nay, trên đường số 6 thuộc khu vực Hồ sinh thái Đầm Đống Đa đã có khoảng trên hai mươi ngôi nhà đã và đang được xây dựng. Ngôi nhà cấp 4A của bà Nguyễn Thị Hồng Mai ở tổ 56, KV 10, phường Hải Cảng trông rất khang trang. Gia đình bà đã dành gần hết phòng phía trước để làm quán ăn uống. Trước sân nhà có một khoảng trống đủ để bố trí một điểm bơm vá xe nho nhỏ. Ông Đoàn Thành Thân, chồng bà Mai, nói: "Tính căn ke ra thì vợ chồng tôi làm ngôi nhà này mất 90 triệu đồng. Tiền đền bù giải tỏa được 18 triệu đồng, tiền  vay từ chương trình tín dụng nhà ở được 15 triệu nữa, lớp tiền tích cóp của vợ chồng bao năm nay, lớp mượn của anh em bà con… Vợ chồng tôi đang làm đơn xin vay tiếp 5 triệu nữa để trả nợ tiền công thợ. Kể ra như vậy cũng ổn". Theo tính toán của bà Mai, thì từ việc bán quán, sửa xe trung bình mỗi ngày vợ chống bà kiếm được từ 50.000- 100.000 đồng và họ sẽ cố gắng trả nợ tín dụng 400.000- 500.000 đồng/tháng.

Chị Tôn Nữ Kim Hiền, tổ phó tổ tín dụng nhà ở thuộc tổ 6, KV 2 cho biết. Trong số 22 người ở tổ tham gia chương trình tín dụng nhà ở thì đến nay một nửa số hộ này đã được mượn tiền. Mức vay bình quân mỗi hộ là 15 triệu đồng. "Từ hiệu quả của chương trình tiết kiệm mùa xuân nên khi nghe chương trình tín dụng nhà ở là họ ủng hộ ngay bởi đó là quyền lợi của mình mà. Làm nhà rất tốn kém, ít nhất cũng từ 30 triệu đồng trở lên. Có khoản tiền vay tín dụng chừng mười lăm, hai mươi triệu đồng này rồi thì người nghèo như chúng tôi mới có đủ can đảm để mượn thêm anh em bà con mà xây được ngôi nhà mà ở"- chị nói. Hiện nay, nhiều người dân ở KV 2, 3 và 10 vẫn đang tiếp tục làm đơn xin vay tiền để làm nhà.

Được biết, tổng số vốn của Quỹ tiết kiệm tín dụng nhà ở là 1,3 tỉ đồng. "Ban đầu chương trình này chỉ giới hạn cho vay đối với những đối tượng có mức đền bù từ 25 triệu đồng trở xuống. Nhưng hiện nay chúng tôi đã mở rộng đối với những đối tượng có mức đền bù từ 25 đến 40 triệu đồng. Như vậy, số lượng người tham gia chương trình này sẽ tăng lên"- bà Phạm Thị Giàu cho biết thêm.

Theo quy định, sau khi người dân cất nhà xong, Quỹ tín dụng nhà ở sẽ miễn lãi trong hai tháng đầu rồi bắt đầu tính cả gốc lẫn lãi trừ dần.

• Thu Hà

Theo quy định của Dự án, các hộ được vay vốn đều thuộc diện nghèo, có nhà bị giải tỏa trắng ở các KV 2,3 và 10 của phường Hải Cảng, đồng thời có mức đền bù + hỗ trợ dưới 25 triệu đồng và phải tham gia tiết kiệm đều đặn trong 10 tháng với số tiền tiết kiệm tối thiểu 4.000 đồng/ngày. Bắt đầu từ tháng 3-2005, chương trình tín dụng nhà ở được triển khai tại các hộ dân của 3 khu vực trên. Có 5 nhóm tín dụng được thành lập với tổng số thành viên tham gia là 83 người. Hàng tháng mỗi gia đình tiết kiệm ít nhất là 120.000 đồng/tháng, nhiều nhất 200.000 đồng/tháng.