|
Các làng nghề ở Bình Định đã góp phần không nhỏ vào việc giải quyết việc làm cho lao động ở nông thôn. Nhưng bên cạnh đó, các làng nghề lại là tác nhân gây ô nhiễm môi trường, do nước thải, khí thải, chất thải rắn… ảnh hưởng đến sức khỏe của dân làng và người lao động.
 |
|
Lao động làm việc trong các cơ sở nấu đúc kim loại thường xuyên tiếp xúc với khí thải độc hại.
|
* Thực trạng các làng nghề
Do hình thành và phát triển tự nhiên, tự phát theo nhu cầu của thị trường, các cơ sở sản xuất thường nằm ngay trong khu dân cư, tại nơi ở của các hộ gia đình nên nguy cơ gây ô nhiễm, ảnh hưởng cho cộng đồng càng lớn. Tỷ lệ người lao động làng nghề mắc bệnh cao hơn hẳn so với người lao động thuần nông.
Trong số các làng nghề đang hoạt động ở Bình Định, gây ô nhiễm môi trường phổ biến là các cơ sở nấu đúc kim loại, chế biến tinh bột mì, rèn, làm gạch ngói, nấu rượu, làm bún, tiện gỗ, tráng bánh tráng…
Tại An Nhơn, do quy mô sản xuất của các làng nghề nấu đúc kim loại khá lớn và tập trung nên trong quá trình sản xuất, các cơ sở đã gây ô nhiễm nặng nề. Khu vực nấu đúc kim loại đã phát sinh các chất ô nhiễm chính của loại hình này là khí thải chứa bụi kim loại và các khí a-xít. Để sản xuất, các cơ sở lấy nguồn nhiên liệu đầu vào bao gồm chì từ các bình accu phế thải; nhôm, đồng, gang từ tole, vỏ bia lon, nước ngọt, các vỏ thiết bị máy móc làm bằng nhôm bị hư, thậm chí có vỏ của những quả đạn pháo hoặc các kíp nổ bằng nhôm. Đồng, gang cũng vậy từ các vật dụng, thiết bị máy bằng đồng và gang phế thải. Các phế liệu này được chủ cơ sở thu mua lại từ khắp nơi bởi những người thu gom ve chai.
Còn làng nghề sản xuất tinh bột mì thuộc xã Hoài Hảo (Hoài Nhơn) và xã Bình Tân (Tây Sơn) thì nước thải tinh bột mì với lưu lượng lớn và hàm lượng chất hữu cơ quá cao, khi chảy ra kênh rạch thì bốc mùi chua nồng. Độc tính của nước thải bột mì gây tác hại trực tiếp đến hệ thủy sinh vật, làm ảnh hưởng đáng kể đến đến hoạt động nuôi trồng thủy sản; gây ô nhiễm nước ngầm, ô nhiễm môi trường đất, làm thay đổi đặc tính đất và năng suất cây trồng.
Ở Bình Nghi (Tây Sơn), dọc quốc lộ 19, hàng loạt lò sản xuất gạch ngói nối tiếp nhau. Mỗi khi các lò cùng nhau cho nung gạch ngói thì khói đen bay nghi ngút, bao trùm cả khu vực rộng lớn…
* Cần giải quyết triệt để
Năm 2004, Quỹ FORD Việt Nam (FORD Foundation) đã hỗ trợ xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề chế biến tinh bột mì cho xã Hoài Hảo. Dự án được triển khai trên cơ sở “chìa khoá trao tay” gồm: xây dựng cơ sở vật chất, hướng dẫn sử dụng, bảo quản hệ thống xử lý nước thải. Tuy nhiên theo anh Trần Đoàn Khoa Tiến, cán bộ Phòng Môi trường (Sở Tài nguyên-Môi trường), thì hiện nay hầu hết các hộ chế biến tinh bột mì tại đây không dùng bể xử lý để chứa nước thải mà cứ vô tư thải ra bên ngoài. Sở đã chỉ đạo cho Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Hoài Nhơn cho kiểm tra, xử lý các hộ cho thải ra ngoài mà không qua bể xử lý.
Thạc sĩ Trình Công Tuấn, Trưởng Phòng Y tế-Lao động (Trung tâm Y tế dự phòng Bình Định): Đối với các làng nghề gây ô nhiễm, những người trực tiếp làm việc, kể cả những người dân sống xung quanh đều bị ảnh hưởng đến sức khỏe và mắc nhiều chứng bệnh như: điếc do thường xuyên tiếp xúc với tiếng ồn; viêm mũi, đau khô họng, viêm họng, tổn thương thanh quản, viêm phế quản, phế nang, hen, viêm đường hô hấp, bụi phổi, ung thư phổi, các bệnh về da, mắt… Hiện nay, pháp luật vẫn chưa qui định xử lý về việc gây ô nhiễm ở các làng nghề mà chỉ có biện pháp tuyên truyền, giáo dục nhận thức đến từng cơ sở sản xuất và người lao động… |
Còn ở Tây Sơn có hơn 500 hộ có lò gạch ngói, riêng xã Bình Nghi có đến gần 300 hộ sản xuất gần các khu dân cư, gây ô nhiễm môi trường. Nhưng cho đến nay, mới di dời được 154 hộ vào sản xuất tập trung tại Cụm CN-TTCN Hóc Bợm.
Làng nghề nấu đúc kim loại ở Bằng Châu (thị trấn Đập Đá) cũng mới chỉ có 52 cơ sở được đưa vào sản xuất tập trung tại Cụm CN-TTCN Gò Đá Trắng.
Ông Lê Minh Toán, Phó chủ tịch UBND huyện An Nhơn, cho biết: “Những hộ sản xuất kim loại gây ô nhiễm, nằm trong khu vực dân cư sẽ tiếp tục đưa vào Cụm CN-TTCN Gò Đá Trắng. UBND huyện cũng đang tìm địa điểm để bố trí các hộ đúc đồng và sản xuất cửa sắt nằm trong khu vực thị trấn Bình Định tránh xa khu dân cư. Còn những làng nghề khác, thời gian đến cũng sẽ dần dần đưa vào những khu sản xuất tập trung, nhằm hạn chế gây ô nhiễm môi trường”.
| 
