NTLS xã Hoài Châu - nơi có nhiều sai phạm về việc quy tập, xây dựng mộ liệt sĩ nhất với 9 trường hợp.   - Trong ảnh: Tu sửa mộ liệt sĩ tại NTLS Hoài Châu. Ảnh: Ngọc Bích

Cụ thể, chiếm “kỷ lục” là NTLS xã Hoài Châu với 9 mộ sai phạm, trong đó có 3 mộ của cán bộ cách mạng lão thành và cả 3 đều xây khác nhau; 5 mộ liệt sĩ khác xây cũng không thống nhất với các mộ liệt sĩ còn lại, trong đó có 2 mộ nằm phía sau hàng cuối cùng của nghĩa trang được thân nhân tự ý xây dựng quá lớn; 1 mộ khác là của một chiến sĩ chết không phải trong khi làm nhiệm vụ. Hay như tại NTLS Tam Quan cũng có 6 mộ sai phạm gồm: 3 mộ cán bộ cách mạng lão thành chôn trong khuôn viên nghĩa trang, 2 mộ của người chưa được công nhận liệt sĩ (đang chờ làm thủ tục) và 1 mộ của tử sĩ - nằm cùng hàng với mộ liệt sĩ nhưng không xây… Trong số 11 NTLS ở Hoài Nhơn có sai phạm thì nơi sai nhiều nhất là có 9 mộ, ít nhất là 1 mộ. Các trường hợp sai phạm chủ yếu là: xây dựng mộ không đúng quy cách, chôn người chết không phải là liệt sĩ vào NTLS. Chỉ có 3 NTLS của các xã: Hoài Đức, Hoài Thanh và Hoài Tân là không vi phạm.

Theo ông Trần Hữu Hộ - Phó chủ tịch UBND huyện Hoài Nhơn - thì những sai phạm này xảy ra cách đây khá lâu. Một số trường hợp cán bộ, chiến sĩ chết không phải trong khi làm nhiệm vụ nhưng vẫn được đưa vào NTLS là vì người thân hay đồng đội của họ nghĩ rằng sau này họ sẽ được công nhận liệt sĩ. Như ở Hoài Châu Bắc có một đồng chí bộ đội trên đường đi công tác bằng xe quân sự thì bị chết vì xe lật, được đưa vào chôn cất ở NTLS Hoài Châu. Cũng có trường hợp hy sinh trong khi làm nhiệm vụ nhưng chưa được công nhận liệt sĩ vì không còn thân nhân hay chưa tìm được thân nhân để làm thủ tục công nhận liệt sĩ.

* Hướng xử lý

Ngay sau khi có kết quả kiểm tra này, ngày 2-11-2005, UBND tỉnh đã có công văn số 2830/UBND-VX chấn chỉnh việc chôn cất người chết không phải là liệt sĩ vào các NTLS. Liền đó, Sở LĐ-TB&XH tỉnh cũng có văn bản gởi huyện Hoài Nhơn hướng dẫn về việc chấn chỉnh những sai phạm trong các NTLS.

Theo chủ trương của Đảng và Nhà nước đối với công tác quản lý mộ và NTLS thì các NTLS, đài tưởng niệm liệt sĩ, nhà bia ghi tên liệt sĩ là những công trình văn hóa, lịch sử mang tính giáo dục sâu sắc, cần đặt ở những nơi trang nghiêm, thuận tiện cho việc thăm viếng, xây dựng bền đẹp và được chăm sóc chu đáo. Các công trình này được giao cho địa phương quản lý. Và như vậy, 11/14 NTLS ở Hoài Nhơn được chính quyền các xã cho phép chôn cất người chết không phải là liệt sĩ vào và xây dựng mộ, bia không thống nhất theo quy cách chung của nghĩa trang là việc làm tùy tiện, trái với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước. Việc làm này đã gây bất bình trong nhân dân và thân nhân liệt sĩ.

Về hướng xử lý các sai phạm, ông Trần Hữu Hộ cho biết: “Huyện đã có văn bản yêu cầu các ngành chức năng và chính quyền địa phương từ nay trở về sau tuyệt đối không đưa các đối tượng không phải là liệt sĩ vào chôn cất tại NTLS các xã, thị trấn. Với những mộ của người không phải liệt sĩ, chúng tôi đang vận động thân nhân họ cất bốc ra đưa về an táng tại nghĩa trang cán bộ và nhân dân địa phương”.

Về việc xây dựng lại các mộ liệt sĩ cho đúng quy cách, ông Nguyễn Tường Vân - Trưởng phòng Nội vụ - Lao động - Xã hội huyện Hoài Nhơn cho biết: “Trong năm 2007 này, với việc hoàn tất xây dựng mộ liệt sĩ từ sự hỗ trợ của trung ương tại 2 NTLS còn lại là Hoài Thanh Tây và Tam Quan, chúng tôi sẽ hoàn thành việc xây dựng lại tất cả các mộ liệt sĩ đúng quy cách, thống nhất”. Tuy nhiên, với 2 trường hợp mộ liệt sĩ xây quá lớn ở NTLS Hoài Châu vẫn còn nguyên, ông Nguyễn Tường Vân lý giải: “Vì 2 mộ này nằm phía sau hàng cuối cùng của nghĩa trang, đối xứng 2 bên khu đông và tây nghĩa trang, việc phá dỡ để xây lại cũng không tiện nên chúng tôi xử lý bằng cách trồng một hàng cau cảnh để tạo sự tách biệt với các hàng mộ liệt sĩ đồng quy cách ở trên”. Còn với những mộ của cán bộ lão thành cách mạng chôn trong NTLS, cả ông Trần Hữu Hộ và ông Nguyễn Tường Vân đều cho rằng đây là vấn đề khá “nhạy cảm” nên huyện Hoài Nhơn đang chờ xin ý kiến chỉ đạo của tỉnh.                            

• Nguyên Sương