Tập huấn Luật sửa đổi bổ sung một số điều của BLHS trong ngành nội chính tỉnh Bình Định. Ảnh: Ngọc Diên

Khoảng 20 giờ ngày 17.9.2008, trên đường đi nhậu về, Huỳnh Văn Chung và Lương Văn Thanh (cùng SN 1987, ở thôn Cảnh An 1, xã Phước Thành, huyện Tuy Phước) thấy anh Nguyễn Minh Đến và chị Đặng Thị Mỹ Hiền đang ngồi chơi trong nhà bà Bạch Thị Lựu ở cùng thôn, cả hai liền chạy vào gây sự với anh Đến. Sau một hồi cãi nhau, Chung và Thanh chạy ra hàng rào nhổ cọc tre vào đánh nhưng anh Đến đã chạy thoát. Không đánh được anh Đến, cả hai quay ra đập phá môtô của anh Đến gây thiệt hại 570 ngàn đồng. Đầu năm 2009, tại phiên tòa hình sự sơ thẩm, TAND huyện Tuy Phước đã tuyên phạt Chung và Thanh mỗi người 6 tháng tù giam về tội “Cố ý làm hư hỏng tài sản”. Áp dụng BLHS sửa đổi, tại phiên tòa phúc thẩm mới đây, TAND tỉnh đã tuyên Chung và Thanh vô tội và ra quyết định đình chỉ vụ án, do tài sản hư hỏng chưa đến 2 triệu đồng.

Tương tự như vậy, vừa qua tại phiên tòa hình sự phúc thẩm, TAND tỉnh cũng đã tuyên bị cáo Nguyễn Văn Mạnh (SN 1990, ở Đệ Đức 2, Hoài Tân, Hoài Nhơn) vô tội và ra quyết định đình chỉ vụ án, do tài sản bị cáo trộm cắp chưa đến 2 triệu đồng. Trước đó, khoảng 19 giờ ngày 6.3.2009, Mạnh lẻn vào buồng nhà bà Phạm Thị Bích Phượng ở cùng thôn, lấy trộm 1,35 triệu đồng. Ngày 30.6.2009, tại phiên tòa hình sự sơ thẩm, TAND huyện Hoài Nhơn đã tuyên phạt Mạnh 3 tháng tù giam về tội “Trộm cắp tài sản”.

Có thể nói, người “may mắn” nhất kể từ khi Chủ tịch nước ký lệnh công bố BLHS sửa đổi là Trần Thị Ngọc Hà, SN 1973, trú tại KV4, phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn. Tại phiên tòa hình sự xét xử phúc thẩm vào ngày 22.7.2009, TAND Tối cao đã hạ mức án từ tử hình xuống còn chung thân đối với bị cáo Hà về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Bị án Hà thoát án tử hình là nhờ BLHS sửa đổi bỏ án tử hình đối với tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Mặc dù đến ngày 1.1.2010 mới có hiệu lực thi hành, nhưng khi BLHS sửa đổi và Nghị quyết 33 của Quốc hội về thi hành luật này được ban hành, các điều luật có lợi cho bị can, bị cáo, bị án đã được áp dụng ngay sau khi Chủ tịch nước công bố luật chứ không phải đợi đến ngày BLHS sửa đổi có hiệu lực. Do vậy, ngày 29.6, sau khi Chủ tịch nước ký lệnh công bố BLHS sửa đổi đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều người phạm tội được trả tự do, được thoát án tử hình.

Cụ thể, BLHS sửa đổi đã bỏ án tử hình đối với tám loại tội; không xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy (có thể áp dụng biện pháp khác như đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục...) và 15 loại tội liên quan đến định lượng tiền đã được sửa đổi theo hướng nâng lên nhiều lần. Điển hình như các tội trộm cắp tài sản, công nhiên chiếm đoạt tài sản, lừa đảo, tham ô, lạm dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản..., trước đây chỉ cần chiếm đoạt tài sản 500 ngàn đồng là có thể bị xử lý hình sự, nay BLHS sửa đổi yêu cầu phải là 2 triệu đồng trở lên.

Thẩm phán Hồ Khá – Chánh Tòa Hình sự TAND tỉnh, cho biết: “Nghị quyết 33 của Quốc hội về thi hành BLHS sửa đổi quy định rõ việc giải quyết đối với các đối tượng được hưởng lợi trong từng trường hợp đang bị điều tra, truy tố, xét xử hoặc đang chấp hành án. Cụ thể, đối với tám loại tội đã bỏ án tử hình, trường hợp tòa đã tuyên án tử hình mà chưa thi hành, chánh án TAND tối cao sẽ chuyển hình phạt tử hình xuống chung thân cho họ. Trường hợp người sử dụng trái phép chất ma túy đang bị điều tra, truy tố, xét xử thì phải đình chỉ; đang chấp hành hình phạt thì họ được miễn chấp hành hình phạt còn lại, nếu chưa chấp hành hình phạt sẽ được miễn chấp hành. Nếu ai đó bị cơ quan tố tụng bắt chỉ vì hành vi sử dụng trái phép chất ma túy thì họ sẽ được trả tự do, xóa án tích. Còn đối với 15 loại tội liên quan đến định lượng tiền, nếu ai đó đang bị điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án theo các tội trên mà tài sản chiếm đoạt chưa tới 2 triệu đồng thì sẽ được trả tự do. Nhưng nên nhớ rằng, những trường hợp được trả tự do thuộc diện nói trên là do chuyển biến của tình hình chứ không phải họ bị oan”.

• Anh Tú - Thúy Vinh