Họ là những người con Bana của núi rừng Vĩnh Thạnh, không cam chịu ngồi yên để kẻ thù giày xéo quê hương, đã đứng lên chiến đấu với quyết tâm “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”. 50 năm đã trôi qua nhưng ký ức về một thời oanh liệt vẫn còn vẹn nguyên trong lòng mỗi người...
Ông ĐINH CHỚ (83 tuổi, ở thôn Hà Ri, xã Vĩnh Hiệp):
Tự tin ngay từ trận đầu
Để chống lại chính sách dồn dân của Mỹ-Diệm, dân làng Tơlok bàn với nhau sẽ bỏ trốn vào rừng và lập kế hoạch đối phó với các trận càn của địch. Sau Tết Nguyên đán năm 1959, dân làng di chuyển toàn bộ đồ đạc và lùa trâu bò lên trốn ở Gộp Nước Ló. Dụ dỗ dân trở về làng mãi không có kết quả, địch quyết định mở các trận càn lên núi. Biết tin địch sẽ mở trận càn đầu tiên, vào khoảng đầu tháng 2.1959, chúng tôi bàn bạc chia lực lượng phục kích ở ba điểm: đường cái chính, đường cái phụ và Gộp Nước Ló.
Nhóm chúng tôi gồm bốn người là Đinh Lý, Đinh Chớ, Đinh Treng và Đinh Thêm, được phân phục ở Gộp Nước Ló. Đúng như dự kiến, địch đã men theo suối đi đến Gộp Nước Ló. Đợi chúng đến gần, tôi đã rất bình tĩnh và tự tin bắn mũi tên đầu tiên giết ngay tên đi đầu. Những tên đi sau tỏ ra hoang mang, bắn loạn xạ một hồi, rồi kéo xác đồng đội rút về trại. Khoảng một tiếng sau, chúng quay lại, nhưng lúc ấy anh em ở các vị trí khác đã kịp thời đến hỗ trợ chúng tôi. Địch lại chết và bị thương thêm vài tên. Trận càn kéo dài đến bốn giờ chiều thì kết thúc. Sau đó địch bỏ mục tiêu Tơlok chuyển sang càn ở Tơlek.
Năm nào, tôi cũng được mời về dự Lễ Kỷ niệm ngày Khởi nghĩa Vĩnh Thạnh. Mà lạ, lần nào, tôi cũng có cái cảm giác bồi hồi vì được gặp lại những đồng đội cũ, ôn lại những kỷ niệm xưa và bùi ngùi nhớ về những gì đã qua. Ngồi dự lễ, tôi thường nghĩ về những đồng đội của mình khi ấy, nay người còn người mất.
Ông ĐINH VÌ (70 tuổi, ở thôn Tơlek, xã Vĩnh Hiệp):
Đoàn kết thì sẽ đánh thắng được kẻ thù
Tôi giữ lại toàn bộ ký ức về cuộc khởi nghĩa Vĩnh Thạnh bằng cách viết lại trong một cuốn sổ và giữ gìn nó như báu vật. Tôi muốn con cháu mình mai sau phải biết rõ về truyền thống giữ làng, giữ nước của cha ông mình. Mùng 3 Tết Nguyên đán năm 1959, khi thu hoạch lúa rẫy xong, dân làng Tơlek tiến hành ăn Tết sớm để chuyển làng vào rừng. Với quyết tâm sống mái với kẻ thù, chúng tôi đành đốt đi chiếc nhà rông rất to và đẹp của làng. Cả làng khi đó chỉ có 16 hộ với khoảng gần 60 nhân khẩu. Chúng tôi đưa nhau lên hang Gộp Yă ở gần Hòn Dựng để trốn. Không khí thật sục sôi. Tất cả đều đồng lòng chống địch. Mùng 6 Tết, một đại đội bảo an lên núi đi càn. Đúng một giờ chiều, chúng đã đến tại cây đa Yă Non tại Hòn Dựng. Tổ phục kích khi đó có ba đồng chí: Đinh Vừng, Đinh Vi, Đinh Do. Khi địch đến cách tổ trinh sát khoảng mười mét, tổ trưởng Đinh Vừng ra lệnh bắn. Chúng tôi giương ná và hạ gục được hai tên. Địch bắn trả loạn xạ nhưng không trúng được ai. Sau trận này, chúng tôi càng thêm tin rằng: đoàn kết thì sẽ đánh thắng được kẻ thù.
Ông ĐINH SÁP (78 tuổi, ở thôn Tơlok, xã Vĩnh Thịnh):
Chiến thắng Vĩnh Thạnh đã củng cố niềm tin của chúng tôi
Khởi nghĩa Vĩnh Thạnh 50 năm về trước là cuộc khởi nghĩa anh hùng quật khởi mà chúng tôi không bao giờ quên được. Thời điểm đó, địch “đi càn” rất rát ở các làng ở Vĩnh Hiệp, Vĩnh Thịnh. Tôi cùng dân làng Tơlok mai phục địch ở Gộp Nước Ló, đồng chí Đinh Chớ đi trước, chúng tôi ở sau nghe ngóng. Trước lúc ra trận, già làng tập trung bà con lại và ra khẩu lệnh “bằng giá nào cũng phải đánh”. Bọn chúng có máy bay hay súng cối thì ta có nỏ, tên, chông… Cả làng chúng tôi có mười người lính du kích, số còn lại đều tham gia trong nhiều vai trò khác nhau; đặc biệt, có những cụ già ngấp nghé 80 tuổi vẫn sẵn sàng cầm nỏ bắn kẻ thù...
Người làng Tơlok đã đồng lòng đoàn kết vì mục tiêu chung đánh thắng Mỹ - Diệm. Chúng tôi chiến đấu với niềm tin vào Bác Hồ, vào đường lối của Đảng. Chiến thắng Vĩnh Thạnh 50 năm về trước đã củng cố niềm tin thắng lợi của chúng tôi.
| 
