Kinh tế HTX trên địa bàn tỉnh đang tiếp tục được củng cố và phát triển, ngành nghề kinh doanh được mở rộng... - Trong ảnh: Đan giỏ bằng bẹ chuối ở HTX Nông nghiệp thị trấn Bình Định. Ảnh: V.L

Sau 8 năm triển khai thực hiện, nhìn chung, kinh tế HTX trên địa bàn tỉnh tiếp tục được củng cố và phát triển. Vốn hoạt động của nhiều HTX tăng khá, ngành nghề được mở rộng. Hiện có trên 93% HTX trong tỉnh làm ăn có lãi, trong đó, có 50% HTX đạt khá, giỏi.

Tính đến nay, toàn tỉnh có 11 tổ hợp tác, 284 HTX và liên hiệp HTX hoạt động trên nhiều lĩnh vực với tổng số vốn gần 1.000 tỉ đồng, tăng gấp 2,5 lần so với năm 2002; trong đó, vốn điều lệ 180 tỉ đồng, tổng số xã viên trên 600 ngàn người.

Thời gian qua, tuy có những khó khăn, thách thức do giá cả vật tư phục vụ cho sản xuất tăng cao, nhưng 187 HTX thuộc khối nông nghiệp vẫn tổ chức sản xuất, kinh doanh tương đối ổn định, mức độ sinh lãi không cao, nhưng đảm bảo thu nhập cho xã viên. Các HTX nông nghiệp đã hướng dẫn và hỗ trợ kịp thời cho xã viên trong phòng trừ dịch bệnh, giống cây trồng, vật nuôi; chuyển đổi cơ cấu mùa vụ mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Trong 98 HTX thuộc khối phi nông nghiệp, có 20 HTX giao thông vận tải, 36 HTX dịch vụ điện, 37 quỹ tín dụng nhân dân, 12 HTX tiểu thủ công nghiệp và xây dựng, 1 HTX thương mại dịch vụ, 1 liên hiệp HTX. HTX vận tải có vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu vận chuyển (chiếm khoảng 80% năng lực vận chuyển của tỉnh). Mặc dù giá nhiên liệu tăng cao, ảnh hưởng đến giá cước, nhưng các HTX vận tải vẫn có bước tăng trưởng khá. Các HTX đã tích cực khai thác nguồn hàng, luồng tuyến, ký kết các hợp đồng vận chuyển, xây dựng bến bãi, phát triển vận tải khách công cộng bằng xe buýt… tăng lợi nhuận cho HTX, tăng thu nhập cho xã viên. HTX tiểu thủ công nghiệp - xây dựng cũng tiếp tục được duy trì; một số HTX đã tự bỏ vốn đầu tư đổi mới công nghệ, trang thiết bị, giữ vững chất lượng sản phẩm, đáp ứng được nhu cầu thị trường và làm ăn có lãi. Các quỹ tín dụng nhân dân tuy gặp khó khăn về cạnh tranh lãi suất tiền gửi của các tổ chức ngân hàng, nhưng cũng đã cố gắng giữ vững hoạt động, cho vay đúng đối tượng, đúng mục đích, phục vụ kịp thời cho tổ chức và các thành viên sản xuất - kinh doanh, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.

* Nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ

Dù vậy, thực trạng phát triển kinh tế tập thể hiện nay ở Bình Định vẫn còn nhiều khó khăn. Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa nhận thức đầy đủ về mô hình HTX kiểu mới, thiếu niềm tin vào kinh tế tập thể. Quy mô HTX trong tỉnh nhìn chung còn nhỏ; thiếu vốn kinh doanh; huy động vốn vay từ các tổ chức tín dụng và ngân hàng gặp nhiều bất cập; nợ tồn đọng trong xã viên còn nhiều. Quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của ban chủ nhiệm các HTX chưa được phát huy đúng mức do một số cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương can thiệp quá sâu vào HTX. Việc chia tách, sát nhập của một số HTX chưa được giải quyết dứt điểm. Nhiều HTX kinh doanh dịch vụ điện làm ăn thua lỗ phải bàn giao cho ngành Điện quản lý.

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể cần có những giải pháp thiết thực. Trước hết, cần tăng cường kiểm tra, đánh giá, phân loại mô hình các HTX; giải quyết dứt điểm các HTX chỉ còn tồn tại hình thức theo đúng quy định của pháp luật; tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước đối với kinh tế tập thể; phát huy tính năng động, sáng tạo, tự chủ của kinh tế tập thể; chỉ đạo công tác thu hồi nợ quá hạn trong dân, lành mạnh hóa về tài chính cho các HTX.

Mặt khác, các HTX cần được hưởng ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp từ các hoạt động dịch vụ phục vụ sản xuất, kinh doanh theo quy định. Xây dựng Quỹ hỗ trợ phát triển HTX nhằm tạo điều kiện thuận lợi để HTX vay vốn phát triển sản xuất, kinh doanh. Ngoài ra, tỉnh cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý HTX; khuyến khích các HTX cử cán bộ đi học tại các trường đại học; có chính sách ưu tiên cho sinh viên tốt nghiệp các trường đại học về công tác tại các HTX. Đồng thời, củng cố các HTX hiện có, khuyến khích thành lập các mô hình HTX kiểu mới phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương; hỗ trợ HTX các dự án về ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất, nhất là công nghệ sinh học, giống, bảo quản, chế biến nông sản sau thu hoạch; hỗ trợ HTX xây dựng chương trình xúc tiến đầu tư, tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm…

Để làm được những điều này, cần tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò của MTTQ và các hội, đoàn thể đối với phát triển kinh tế tập thể. Các cấp ủy Đảng và tổ chức Đảng có trách nhiệm cần có kế hoạch phát triển kinh tế tập thể; thường xuyên kiểm tra, tổng kết, nhân rộng các mô hình kinh tế tập thể làm ăn có hiệu quả; tiếp tục hướng dẫn xây dựng, phát huy các tổ chức cơ sở đảng đi đầu trong việc đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể.

• Nguyễn Mạnh Thắng