Tháng chiến dịch dự phòng lây truyền (DPLT) HIV từ mẹ sang con năm nay (6.2010) có chủ đề “xét nghiệm HIV cho mẹ, sức khỏe cho con”. Theo các bác sĩ, nếu được chăm sóc và điều trị dự phòng lây nhiễm thì tỉ lệ trẻ sơ sinh nhiễm HIV từ mẹ chỉ còn dưới 5%, thay vì 40% như trước đây.
 |
| Theo các bác sĩ, nếu được chăm sóc và điều trị dự phòng lây nhiễm thì tỉ lệ trẻ sơ sinh nhiễm HIV từ mẹ chỉ còn dưới 5%, thay vì 40% như trước đây. |
* Đánh mất sự sống của trẻ
Nếu làm một phép tính đơn giản theo 2 tỉ lệ trên thì thấy, số trẻ em bị đánh mất sự sống là khá lớn. Tỉ lệ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con 40%, nghĩa là cứ 100 bà mẹ nhiễm HIV thì có khoảng 40 cháu bị lây nhiễm từ mẹ. Như vậy, ước tính mỗi năm Việt Nam có khoảng 2.000 trẻ em sinh ra bị nhiễm HIV. Nhưng nếu các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con được triển khai phù hợp thì con số này chỉ còn 300 trẻ.
Lây truyền HIV từ mẹ sang con là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm HIV ở trẻ. Tại Bình Định, đến cuối năm 2009, đã có 692 trường hợp nhiễm HIV, trong đó, bà mẹ mang thai 12 trường hợp và trẻ em dưới 13 tuổi là 12 trường hợp. Trong 5 tháng đầu năm 2010, qua kết quả 250 xét nghiệm tầm soát HIV bà mẹ mang thai vẫn chưa phát hiện trường hợp bà mẹ mang thai nhiễm HIV. Song, hiện chỉ có 4 trường hợp trẻ nhiễm HIV từ mẹ của huyện Hoài Nhơn, Tuy Phước và TP Quy Nhơn nằm trong danh sách giám sát hỗ trợ của cơ quan chuyên môn.
Bác sĩ Phạm Văn Hưng, Phó Giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh, cho biết: “Số trẻ có nguy cơ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con cao nhất nằm ở giai đoạn bà mẹ chuyển dạ, chiếm khoảng 20%, trong khi trẻ nhiễm HIV từ trong bụng mẹ chỉ 5-10%. Với những trường hợp phát hiện muộn lúc chuyển dạ thì các cơ sở y tế khó áp dụng phác đồ điều trị bằng thuốc, nếu có thì hiệu quả cũng không cao”.
 |
| Tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV cho bà mẹ tại huyện Hoài Nhơn. |
* Xét nghiệm cho mẹ, sức khỏe cho con
Chiến dịch DPLT HIV từ mẹ sang con được triển khai nhằm đẩy mạnh 2 nhóm hoạt động: truyền thông vận động và cung cấp gói dịch vụ gồm: tư vấn, điều trị dự phòng bằng thuốc kịp thời cho bà mẹ mang thai nhiễm HIV, cung cấp sữa dinh dưỡng cho trẻ, giới thiệu các dịch vụ chăm sóc khác cho bà mẹ nhiễm HIV sau sinh.
Chẩn đoán HIV cho phụ nữ trong thời gian mang thai để có những can thiệp thích hợp nhằm giảm thiểu sự lây nhiễm là rất quan trọng. Tuy nhiên, việc nâng cao tính sẵn có, chất lượng của dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV ở cơ sở y tế và tuyên truyền vận động để phụ nữ mang thai được tiếp cận, phát hiện sớm và điều trị dự phòng HIV kịp thời là thách thức không nhỏ.
Từ giữa năm 2008, Bình Định đã triển khai chương trình DPLT HIV từ mẹ sang con, nhưng mới dừng ở việc cung cấp test xét nghiệm phát hiện HIV cho một số bà mẹ mang thai ở Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản và BVĐK tỉnh. Đến năm 2010, ngoài 2 đơn vị nói trên cũng chỉ có BVĐK Khu vực Phú Phong, BVĐK Khu vực Bồng Sơn và 3 địa phương: Quy Nhơn, Tuy Phước, Phù Cát tham gia sàng lọc DPLT HIV từ mẹ sang con.
Bác sĩ Hưng cũng thừa nhận, các dịch vụ DPLT HIV từ mẹ sang con chưa được cung cấp một cách rộng rãi, do thiếu các nguồn lực, gồm cả nhân lực, vật lực và tài lực. Đơn cử tại BVĐK tỉnh chỉ có 2 người kiêm nhiệm phụ trách nên gần như làm không xuể. Một số đơn vị y tế cũng không “mặn mà” với chương trình này. Bên cạnh đó, sự thiếu hụt kiến thức, kỳ thị và phân biệt đối xử của cộng đồng với người nhiễm… là những trở ngại để phụ nữ tiếp cận với các dịch vụ.
Hiện nay, công tác tư vấn đã được triển khai tại các cơ sở y tế trên địa bàn toàn tỉnh. Trong tháng chiến dịch này, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh sẽ phối hợp với Hội LHPN tỉnh tổ chức đợt truyền thông điểm tại huyện Tây Sơn. Tuy nhiên, ngành Y tế rất cần sự hỗ trợ, phối hợp tham gia tuyên truyền của cộng đồng, để tạo điều kiện cho phụ nữ mang thai được tiếp cận với dịch vụ. Tuy nhiên, bác sĩ Hưng cũng cho biết thêm: “Để khắc phục những hạn chế trên cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động trong cộng đồng song song với việc nâng cao tính sẵn có của dịch vụ DPLT HIV từ mẹ sang con”.
| 
